آنچه که باید درباره عمل کاشت حلزون شنوایی نوزادان بدانید

جام جم/بهترین سن برای کاشت حلزون شنوایی زیر 3 سالگی است و بعد از آن به تدریج پاسخ فرد به نتایج کاشت کم می شود

آیا می دانید هر سال در کشور ما حدود یک میلیون و 500 هزار نوزاد متولد می شود که از هر یک هزار مورد تولد، یک نوزاد ناشنواست؟ متاسفانه از آنجا که شنیدن مقدم بر گفتار است، در صورتی که تحریک شنوایی در کودکی به دلیل اختلال شنوایی اتفاق نیفتد، متعاقب آن مرکز گفتار در مغز فعال نشده و کودک نخواهد توانست به طور طبیعی از سن یک تا دو سالگی شروع به صحبت کند. به بیان دیگر اگر کودک ناشنوا به درستی و در زمان مناسب درمان نشود، نمی تواند گفتار پیدا کند و در نتیجه ناشنوا و ناگویا خواهد شد. خوشبختانه به کمک روش های نوین امروزی در صورتی که کودک ناشنوا به موقع شناسایی و درمان شود، محرومیت های رایج میان افراد دارای معلولیت را نخواهد داشت و از نعمت گفتار و شنیدن برخوردار خواهد شد. از همین رو است که امروزه بر غربالگری شنوایی اولیه نوزادان تاکید می شود تا از این طریق، نوزادان ناشنوا به سرعت شناسایی شوند تا با کمک های حمایتی دولت نسبت به درمان مناسب آنها نظیر تهیه سمعک، کاشت حلزون شنوایی و توانبخشی اقدام شود. از آنجاکه این اقدامات درمانی بسیار پرهزینه است، حدود 90 درصد هزینه آن را دولت و بقیه را خانواده ها پرداخت می کنند. در این میان سهم خانواده حدود شش میلیون تومان است و خانواده های محروم و مستمند برای پرداخت آن به حمایت سازمان های خیریه و نهادهای کمک رسان اجتماعی نیاز دارند. تقریبا هر سال از یک هزار نوزادی که مورد کاشت حلزونی قرار می گیرند 300 تا 400 نوزاد به مساعدت خیرین نیاز دارند که این کمک در کشور ما با مشارکت سازمان بهزیستی، بنیاد خیریه شنوایی بخشی شفاء (بخشش) و سایر خیرین تامین می شود. با توجه به اهمیت این نوع درمان در دوره نوزادی با دکتر محمد اجل لوئیان، جراح و فوق تخصص گوش و حلق و بینی و مدیرعامل بنیاد بخشش درباره جوانب مختلف درمان اختلالات ناشنوایی از طریق کاشت حلزون شنوایی گفت وگو کرده ایم.

کدام دسته از افراد با چه سطحی از ناشنوایی یا کم شنوایی برای بهبود شنوایی و گفتار به کاشت حلزون شنوایی نیاز دارند؟

اصولا معیارهای کاشت حلزون در دنیا نسبت به کشور ما کمی تفاوت دارد. معیارهای علمی این است که هر فردی که از سمعک بهره خوبی نمی برد و نمی تواند با سمعک ارتباط واضح و کامل اجتماعی داشته باشد، می تواند از کاشت حلزون استفاده کند. چنین شخصی بعد از کاشت می تواند کلمات را واضح تر و با شفافیت بهتری بشنود.

اما در کشور ما معیارهای کاشت حلزون این است که تا وقتی یک فرد می تواند استفاده خوبی از سمعک ببرد، کاندیدای کاشت حلزون نیست.

به این دلیل فقط در بعضی موارد می توانیم کاشت حلزون را انجام دهیم. مثلا از نظر علمی برای کسانی که یک گوش شنوا و یک گوش ناشنوا دارد، در گوش ناشنوا می توانیم کاشت حلزون بکنیم، زیرا در گوش ناشنوا سمعک معمولا پاسخ نمی دهد. اما در معیار کشوری برای کسی که یک گوش ناشنوا دارد کاشت حلزون نمی کنیم.

آیا کاشت حلزون در ناشنوایی عمیق پیشنهاد می شود؟

بله کسی که کم شنوایی خیلی عمیق و ناشنوایی دوطرفه دارد و از عمر ناشنوایی اش بیشتر از 10 سال نگذشته برای کاشت حلزون شنوایی مناسب است. انتظار ما این است که چنین افرادی با کاشت حلزون، شنوایی خوبی پیدا کنند. اما در مورد گفتارشان نمی توان مطمئن بود؛ زیرا اصلاح گفتار بستگی به این دارد که چه مقدار از مراکز مغزی از بین رفته و این که فرد چه مقدار بعد از کاشت حلزون می تواند گفتاردرمانی داشته باشد.

بهتر است در چه سنی برای کودک کاشت حلزون صورت بگیرد؟

سن مناسب برای کاشت حلزون در کودکان ناشنوا شش ماهگی تا یک سالگی است؛ یعنی در صورتی که تشخیص زودهنگام ناشنوایی انجام بگیرد و اقدامات اولیه مثل گذاشتن سمعک و توصیه های دیگر موفق نباشد و بهبودی حاصل نشود، سن یک سالگی بهترین زمان برای کاشت حلزون محسوب می شود.

در این شرایط و حدود دو سال پس از کاشت، انتظار داریم کودک شنوایی خوب و گفتار معمولی داشته باشد.

این کودکان رشد گفتاری و فعالیت های اجتماعی شان مثل دیگر کودکان خواهد بود. البته هر چه سن کاشت بالاتر برود میزان پاسخ دهی هم از نظر شنوایی و هم گفتاری پایین می آید.

همه مطالعات تایید می کند بهترین سن برای کاشت حلزون زیر سه سالگی است و بعد از آن به تدریج، پاسخ فرد به نتایج کاشت کم می شود. به همین دلیل در فردی که 10ساله است و استفاده خوبی از سمعک هم نداشته و هیچ گونه ذخیره کلمات هم ندارد، اصولا کاشت حلزون پیشنهاد نمی شود. کسانی که در سنین بالاتر جراحی کاشت حلزون می شوند، افرادی هستند که در سنین زیرسه سالگی کمی شنوایی داشته اند و حالا در دهه دوم عمر، بازدهی سمعک در آنها به صفر رسیده و به این ترتیب بازدهی شنوایی و گفتاری پس از کاشت در آنان بسیار خوب خواهد بود.

آیا کودک بلافاصله پس از کاشت می تواند بشنود؟

در کسانی که قبلا سابقه خوب شنوایی داشته اند، سال ها می شنیده اند و بر اثر حادثه ای ناشنوا شده اند، مدت کوتاهی بعد از کاشت امکان شنوایی خوب دارند. ولی کودکانی که اصولا سابقه شنوایی ندارند، بعد از کاشت نمی شنوند و باید مدت ها (100 تا 200 جلسه) گفتاردرمانی و تربیت شنیداری شوند تا بعد از آن به تدریج شنوایی خوبی پیدا کنند. پس صرف انجام کاشت حلزون منجر به شنوایی نمی شود و توانبخشی جزو ضروری برای ایجاد شنوایی پس از کاشت محسوب می شود.

آیا بهبود شنوایی از این طریق می تواند تامین کننده نیاز زندگی روزانه کودک در سنین بالاتر از بعد ارتباطی و آموزشی نیز باشد؟

بله. در سنین بعدی هم می تواند برای کودک شنوایی پایدار و خوبی ایجاد کند. البته دستگاه کاشت حلزون دوقسمتی است؛ آن قسمت که توسط جراح زیر پوست گذاشته می شود، دائمی است و معمولا به تعویض نیاز ندارد اما دستگاه پردازشگر که روی پوست سر قرار دارد، به دلایل مختلف امکان خراب شدن دارد و با تعویض قابل اصلاح است.

آیا شخص پس از کاشت می تواند با دیگران در تعامل گفتاری و شنیداری باشد؟

بله هم بزرگسالان و هم کودکان می توانند پس از کاشت در تعامل با دیگران باشند؛ چنان که کودکانی که کاشت حلزون در موردشان انجام شده است در مدارس معمولی با دیگر بچه ها درس می خوانند.

آیا جراحی کاشت حلزون شنوایی عوارضی به همراه ندارد؟

برخلاف سمعک که عارضه ندارد یا عوارض جزئی دارد، جراحی کاشت عوارضی دارد. یعنی یک جراحی بزرگ است و قطعه ای زیر پوست کار گذاشته می شود که ارتباط آن در گوش داخلی با مایع مغزی است.

ممکن است بعد از آن مننژیت، آبسه مغزی یا فلج عصب صورت یا عفونت اتفاق بیفتد. اما درصد وقوع این عوارض بسیار کم است؛ به نحوی که در آمارهای جهانی در یک درصد موارد و در آمارهای کشوری در برخی مراکز 0/3 درصد است.

حلزون کاشته شده تا چند سال بدون مشکل کار می کند؟

این حلزون طراحی شده که تا صد سال کار کند. معمولا کسانی که 30 سال است کاشت انجام داده اند با بخش داخلی دستگاه مشکلی نداشته اند؛ ولی در مورد پردازشگر خارجی نیاز است هر 10 سال یک بار تعویض و ارتقا داده شود.

آیا نتایج مثبت درمانی کاشت حلزون در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟

بله. در کودکان بسیار رضایت بخش است و شنوایی عالی به دست می آید. ولی در بزرگسالی، مراکز گفتاری و شنیداری به اندازه کافی رشد کرده و توصیه به کاشت نمی شوند. مگر در شرایط خاصی که پیشتر گفتم.

پس از کاشت چه توصیه ها و محدودیت هایی برای شخص وجود خواهد داشت؟

کسانی که کاشت انجام می دهند نباید هرگز در معرض نویز برق فشار قوی و نباید در مواجهه با صدمات فیزیکی باشند. مثلا نمی توانند فوتبال بازی کنند. ولی محدودیت های دیگر مثل انجام رادیوگرافی و سی تی اسکن و انجام جراحی های دیگر برایشان آزاد است.

چه تفاوتی بین کاشت حلزون و سمعک وجود دارد؟

از نظر شباهت ها هر دو صدای محیط را تقویت می کنند. در مورد سمعک باید فرد باقیمانده شنوایی داشته باشد تا سمعک کار کند. اما کاشت حلزون برای کسی انجام می شود که باقیمانده شنوایی ندارد. از سوی دیگر، سمعک ابزاری جمع وجور و راحت و قابل انتقال است. ولی در گروهی از مردم از جمله کودکان ناشنوا، سمعک قابل استفاده نیست؛ در حالی که کودکان ناشنوا با کاشت شنوایی می توانند بشنوند.

چه کسانی نمی توانند کاشت حلزون شنوایی انجام دهند؟

کسانی که گوش داخلی شان تشکیل نشده باشد که البته تعدادشان فوق العاده کم است، کسانی که عقب افتادگی مغزی یا صدمات مغزی بزرگ دارند و کسانی که نمی توانند بیهوشی را تحمل کنند یا بزرگسالانی که در سنین بسیار بالا هستند، نمی توانند این جراحی را انجام دهند.