آیا مومیایی های مکشوفه مصر باستان منقش به نمادی ایرانی هستند؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای منتشر شده، این سوال مطرح می شود که آیا مومیایی های مکشوفه مصر باستان منقش به نمادی ایرانی هستند؟

از مصر باستان تا ایران باستان

اخیرا تعدادی تابوت در مصر کشف شده که گویا مربوط به 2600 سال قبل هستند و در تصویری منتشر شده از این تابوت ها تصویری شبیه به فروهر دیده می شود، آنچه جای سوال دارد این است که آیا این نماد که به فرکیانی شهره بوده و از نماد ایرانیان باستان بشمار می رود می تواند سند تاییدی بر دایره تسلط دین و حکومت ایران تا مصر یا حتی نقاط اشتراک و دایره اشتراک حکومت ها باشد یا نه؟

عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان های باستانی اکدی و ایلامی، ایلام شناس و از آخرین بازماندگان مترجم خط میخی ایلامی در جهان و از مهمترین کتیبه خوانان ایرانی در رابطه با مشابهت تصویر موجود بر مومیای های کشف شده در مصر به فروهر اظهار می کند: فروهر که از نمادهای هخامنشان است، تشابهات زیادی به نمادهای متعلق به آشوری ها و هیتیت ها هم دارد.

وی با بیان اینکه این نماد نمی تواند متعلق به مصر باشد، می گوید: مصر از ایران فاصله زیادی داشته و این امکان بعید به نظر می رسد.

این باستان شناس اظهار می کند: هر چند این امکان بسیار دور و بعید است، اما می تواند این امکان وجود داشته باشد که سازندگانی این نماد در دربار هخامنشی نیازمند پژوهشهای گسترده و بسیار زیاد بخصوص بر روی مصر است.

ارفعی خاطرنشان می کند: تخت جمشید قدمتی 2500 ساله دارد و آشوری ها و هیتیت ها که این نماد مشترک را دارند، قدیمی تر هستند، لذا پیوند مبهم نمادهای موجود نیازمند پژوهش های گسترده ای است که از حیطه تخصص من نیز خارج است.

نماد مصریان فرکیانی نیست

محسن میرجانی، یکی از باستان شناسان یزد با بیان اینکه در حفاری های باستان شناسی اخیر در مصر تعداد 28 مومیائی کشف شده اند، می گوید: در تصاویر نقر شده بر روی تابوت این مومیایی ها و دقیقا در صدر تصاویر نقر شده نقشی مشابه نقش فروهر نماد و سمبل مذهب مزدیسنا بدست آمد.

وی با بیان اینکه با توجه به تاریخ تقریبی این مومیایی ها که قرن 6 و 7 قبل از میلاد تاریخ گذاری شده، می گوید: نزدیک به یک سده از شروع امپراطوری هخامنشی و قرار گیری این نماد در مهرها، تابلت ها و سایر مظاهر فرهنگی که این دوره فراگیر می شود، مربوط است.

این باستان شناس هرگونه تحلیل و تفسیر در خصوص برداشت مذهبی و پیگیری مشابهت های مذهبی ایران و مصر در این دوران را بی پایه و اساس می داند و می گوید: دو ملت باستانی ایران و مصر با توجه به جهان بینی خاص خود در باورهای مذهبی به شدت با یکدیگر تفاوت های بنیادی دارند.

وی ادامه می دهد: البته نماد فروهر قبل از فراگیری و رواج در باورهای مذهبی دوره هخامنشی در سنت مذهبی و اداری دوره آشور در بین النهرین هم قابل ردیابی است و دست کم از قرن نهم قبل از میلاد در این حوزه تمدنی سابقه حضور دارد.

میرجانی به کتاب شرق میانه باستان اثر جیمز پریکادو اشاره و تصریح می کند: در این کتاب، دو نمونه از نقش مایه فروهر در دو اثر آشوری یکی مهر استوانه ای و دیگری در یک قطعه کاشی برجای مانده از این دوره به تصویر کشیده شده اند.

وی از دیگر علل رد این موضوع را نگاه و باور مذهبی مصریان قدیمی به موضوع تناسخ و زندگی بعد از مرگ می داند و می گوید: جهان غرب یا مرگ و کیفیت مومیائی کردن پادشاهان مصر موید این نکته است در حالیکه در سنت تدفین و مرگ اندیشی هخامنشی این باور وجود نداشته و هیچگونه شواهدی از مومیایی در ایران تاکنون بدست نیامده است.

هیچگونه نزدیکی مذهبی بین ایرانیان بستان و مصر باستان نیست

این باستان شناس اردکانی تصریح می کند: با توجه به نظام نوشتاری مبتنی بر خطوط هیگرولیف و تعدد و تنوع خدایان و الهگان در مصر، شاید این نقش مایه با یک سری دخل و تصرف های ظاهری در بردارنده یک نماد و باور مذهبی باشد، اما در مجموع هیچگونه همذات پنداری و نزدیکی مذهبی بین ایرانیان باستان و مصر باستان وجود ندارد.

وی در پایان در مورد نبود اشتراک مذهبی در بین مصر و ایران با توجه به تشابه نماد فروهر و مومیای مصریان می گوید: اصولا فلسفه زندگی، مذهب، باورهای اجتماعی و جهان بینی ایرانیان و مصریان در تضاد کامل بایکدیگر قرار دارد.

این دو تصویر هم مربوط به شواهدی برجای مانده از حضور نقش فروهر در سنت مذهبی آشوری ها در قرون 8 و 9 قبل از میلاد یعنی حدود 300 سال قبل از هخامنشیان است.

لازم به یادآوریست؛ چنین مسائلی نیازمند پژوهش های عمیق و طولانی مدت و بسیار گسترده هستند و صرفا نمی توان به دادهایی محدود بسنده کرد و مهر تاییدی بر قطعیت یا عدم قطعیت چنین مباحثی زد، اما باید بدانیم هیچ ناممکنی در جهان وجود ندارد و همواره موشکافی در تاریخ نشان داده که دریای عمیق تاریخ مسائل بسیار بسیار زیاد و کشف نشده ای دارد.