ضعف مرمت در حوزه میراث فرهنگی پیمانکاری شدن آن است

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، ضعف مرمت در حوزه میراث فرهنگی پیمانکاری شدن آن است.

خواناسازی گنبد سلطانیه انجام شد | آسیب هایی که پیمانکاران برای بناهای تاریخی به ارمغان می آورند

میرموسی انیران، مدیر سابق پایگاه جهانی گنبد سلطانیه که حدود دو ماه از عدم حضورش در این پایگاه میراث جهانی به عنوان مدیر پایگاه می گذرد با اشاره به فعالیتهایی که طی سال گذشته و چند ماه نخست سال جاری در این مجموعه انجام شده، گفت: شورای راهبردی به مجموعه این اختیار را داد و الزام کرد تا دروازه شمالی را احیا کند. از این رو طی زمان مدیریت خود موفق شدم تا دروازه شمالی را بطور کامل احیا کنم. مرمت ایوان شمال غربی نیز به اتمام رسید و این محل برای بازدید گردشگران آماده شد. می توان گفت عملا تمام فضاهای ایوان شمال غربی باز شد.

او با اشاره به رواق دوم که در ضلع جنوبی گنبد سلطانیه قرار دارد؛ گفت: این ایوان در گذشته بازگشایی شده بود. خواناسازی ضلع جنوبی در کل مجموعه نیز به پایان رسید. در عین حال سنگ های تزیینی با سبک و سیاق دوره ایلخانی و بر اساس اصول مرمتی تراشیده شدند. با حضور استادکاران این فعالیت انجام و نخاله ها از اطراف مجموعه گنبد سلطانیه جمع آوری شد. در واقع، می توان گفت خواناسازی کل مجموعه گنبد سلطانیه انجام و خطوط کلی اطراف این مجموعه مشخص شد. اگر عکس هوایی از این مجموعه گرفته شود، خطوط اطراف کاملاً مشخص است.

این استاد دانشگاه با اشاره به آنکه استادکارانی که در حوزه سنگ تراشی در گنبد سلطانیه فعال شدند، موفق شدند نسل جدیدی از سنگ تراشان را درحوزه میراث فرهنگی آموزش دهند، گفت: افراد مختلف را برای یاد گرفتن سنگ تراشی در کنار این استادکاران قرار دادیم تا در عین یادگیری فوت و فن کار با مراحل اجرا نیز آشنا شوند. در حال حاضر می توان گفت موفق شدیم نسل جدیدی از سنگ تراشان را آموزش دهیم و در صورتیکه استادکاران بازنشست شوند، می توانیم استادکاران جدیدی در این حوزه داشته باشیم و کارگاه مرمتی گنبد سلطانیه با رفتن استادکاران، تعطیل نخواهد شد.

انیرات با تاکید برآنکه نباید فراموش کرد که بناهای تاریخی همچون دانشگاه می مانند و همیشه می توان آموزش را در آن احیا کرد، یادآور شد: استادکاران قدیمی در حوزه میراث فرهنگی و معماری سنتی ما نیز همچون دانشگاه می مانند که باید از دانش و تجربه آنها برای آموزش نسل جدید بهره جست. بسیاری از استادکاران سنتی در کشور ما بسیار علاقمند هستند تا دانش و تجربه خود را به نسل جدید منتقل کنند اما نباید فراموش کرد که آنها نمی توانند تجربیات چندین ساله خود را به صورت رایگان در اختیار افراد بگذارند. باید افراد علاقه مند بیایند و این تجربه را بیاموزند.

وی با تاکید براینکه در شرایط اقتصادی کنونی تمام فعالیت ها باید توجیه داشته باشد، گفت: بطور مثال در حوزه مقرنس کاری که بسیاری از تزئینات معماری های کشور را شامل می شود، اگر فردی بخواهد به این حوزه ورود کند و آن را بیاموزد به این علم رسیده باشد که یک استاد کار برای هر متر از مقرنس کاری در حدود 3 و نیم میلیون تومان دریافت می کند و می تواند در یک ماه حدود 10 متر کار کند بنابراین می تواند درآمد ماهانه در حدود 30 میلیون داشته باشد در چنین شرایطی است که نسل جوان جذب معماری سنتی می شوند.

این استاد دانشگاه گفت: نمی توانم بگویم باندبازی وجود دارد یا خیر اما می توانم بگویم به اندازه ای استادکار و افراد شاخص در حوزه معماری سنتی و تزیینات کم هستند که عملاً اگر کسی کار بلد باشد همواره کار برای او وجود دارد و جای کسی را تنگ نمی کند. در این میان نیاز است تا میراث فرهنگی این استادکاران را دست چین کند.

انیران گفت: یکی از مشکلات و چالش هایی که در حوزه میراث فرهنگی با آن روبه رو هستیم آن است که مرمت را به حوزه پیمانکاری سپردیم. هر چند ممکن است بگویند در انجام کارهای عمرانی ممکن است تخلف رخ دهد اما قطعا برون سپاری و پیمانکاری کردن این حوزه به معنای فروش آن است. اینگونه به نظر می رسد که افرادی می آیند و آن تخصص را می خرند. بطور مثال با داشتن گرید مرمت وارد این حوزه می شوند و این به معنای آن نیست که حتماً یک مرمت کار در گروه آنها وجود دارد. پیمانکار در این حوزه بیشتر به سود و زیان خود می اندیشد و بر این اساس استادکار انتخاب می کند اینگونه است که حوزه استادکاری از بین رفته است.

او یادآور شد: انجام کارهای تزییناتی در حوزه معماری سنتی و آنکه وابسته به معماری است نیازمند تخصص است و تمام این امور باید در اختیار استادکاران توانمند قرار گیرد. پیمانکار همانند استادکار برای امور دل نمی سوزاند و به طور مثال وقتی استادکار سنگ تراش با دست سنگ تراشی می کند و روح را به آن می دمد، پیمانکار همین کار را با دستگاه لیزر انجام می دهد و دیگر از روح اثر خبری نیست. عملا حس و حال میراث فرهنگی از بین می رود و به سمت تجاری سازی گرایش پیدا می کند. اینگونه است که میراث را از هنر درمی آوریم و تجاری سازی می کنیم. شاید در روند انجام کار سرعت بخشد اما روح را اثر می گیرد.

این استاد دانشگاه معتقد است: هر چند متولی آموزش در حوزه مرمت، میراث فرهنگی است و علاقمند است اما باید ادارات میراث فرهنگی استانها را موظف کنیم تا در صدد آموزش و تربیت استادکاران برآیند. هرچند توانمندی در استان وجود دارد، اما ممکن است توان مالی یا انرژی کافر در ادارات میراث استان ها برای تحقق این مهم نباشد. در این نقطه است که دانشگاه ها می توانند ورود کنند و کنار میراث فرهنگی قرار گیرند و مهارت افزایی استادکاران را انجام دهند و نیروهای آموزش دیده را تحویل میراث دهند.