بازسازی نمای 500 سال قبل مناره مقبره شمس تبریزی

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، بازسازی نمای 500 سال قبل مناره مقبره شمس تبریزی امکان پذیر شد.

داستان چیست؟

رضا بایرام زاده و سید حسین حسن زاده با ارائه مقاله ای در ششمین همایش بین المللی شمس و مولانا در خوی که یافته های جدیدی از ویژگی های معماری و باستان شناسی آرامگاه شمس تبریزی را ارائه می داد، تاکید کردند که می توان «با برنامه ریزی برای استحکام بخشی و رفع کج شدگی آن و با استفاده از کله قوچ های طبیعی یا قالب گیری با مواد سنتتیک، نمای واقعی آن را که با جمجمه صدها راس قوچ وحشی تزیین شده بود، بازسازی کرد تا نمای 500 سال قبل آن برای پژوهشگران و گردشگران قابل مشاهده باشد.»

سید حسین حسن زاده، پژوهشگر و دانش آموخته دکترای دامپزشکی دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه «با وجود اثبات وجود آرامگاه شمس تبریزی تاکنون مطالعه جامعی در رابطه با معماری آرامگاه به ویژه مناره ها و فضاهای پیرامون آن مانند میدان شاهی و دولتخانه صفوی انجام نشده بود»، گفت: اهمیت مناره باقیمانده از سه مناره اولیه در این است که اگر مناره فعلی از بین می رفت امکان اثبات محل آرامگاه وجود نداشت، چون بیشتر ارجاعات به آرامگاه شمس به ویژه در 500 سال اخیر با اشاره به این مناره ها انجام شده است.

وی به نبود هیچ نوع مطالعه منسجمی در رابطه با موضوع «نویافته هایی پیرامون باغ سلطنتی شاه اسماعیل صفوی و مناره های آرامگاه شمس تبریزی براساس منابع تاریخی، بقایای معماری و مطالعات استخوان شناسی» اشاره کرد و افزود: تنها اسناد پراکنده ای در آرشیوهای بین المللی وجود داشت که تحلیل و تدوین این اسناد به یافته های جدیدی در این حوزه منجر شد، به همین دلیل مقاله به دو زبان فارسی و انگلیسی تنظیم شده تا هم برای فارسی زبانان و هم برای محافل علمی بین المللی قابل استفاده باشد.

او با بیان اینکه این مقاله حاصل جمع آوری اسناد مربوطه از آرشیوهای بین المللی، تحلیل مدارک و اسناد و بازسازی کامپیوتری برخی آثار تاریخی ناشناخته مانند باغ سلطنتی و دولتخانه صفوی و آرامگاه شمس تبریزی است، ادامه داد: بگونه ای که «مینیاتور مطراقچی» از موزه توپقاپو سرای استانبول، سفرنامه «فرانسیسو رومانو» از آرشیوهای ایتالیایی و انگلیسی، پلان ترسیمی «پاسکال کست» فرانسوی از منابع ایتالیایی و نگاره «جیمز موریه» از کالج «گتیزبرگ» آمریکا بدست آمده اند.

حسن زاده با تاکید بر اینکه مناره آرامگاه شمس تبریزی تنها کله منار ساخته شده از جمجمه حیوانات وحشی در سطح کشور است که از سوانح طبیعی و حادثه های مختلف جان سالم به در برده، اظهار کرد: به همین دلیل تلاش کردیم تا علاوه بر انجام مطالعات معماری رایج از نظر استخوان شناسی نیز بررسی های لازم انجام شود که البته نتایج بسیار جالبی بدست آمد و باعث اصلاح بسیاری از گزارشهای تاریخی در این زمینه شد.

او پیرامون بازسازی نمای 500 سال قبل مناره مقبره شمس تبریزی توضیح داد: بعنوان مثال گزارشهای تاریخی، جمجمه حیوانات به کار رفته در مناره های سه گانه را به حیواناتی مانند بز وحشی، آهو، غزال، آنتلوپ و گوزن ربط داده بودند که در این مطالعه مشخص شد همه جمجمه های به کار رفته به گونه Ovis orientalis یا گوسفند وحشی تعلق دارند. مشخصات بیومتریک این جمجمه ها ثبت شد و نحوه ی کارگذاری و چیدمان جمجمه ها مشخص شد، بطوریکه جمجمه های شاخدار در ردیف های یک در میان به شکل «پوزه رو به پایین» و پوزه رو به بالا در 28 ستون با میانگین 30 جمجمه در جداره کارگذاری شده اند که این نحوه کارگذاری با در هم تنیدگی شاخ ها ریتم بصری خاصی ایجاد کرده است.

این پژوهشگر با بیان اینکه در حال حاضر حدود 90 درصد شاخ های قوچ های کارگذاری شده از بین رفته اند، گفت: یکی از مهمترین یافته های این پژوهش آن است که با استفاده از این یافته ها می توان با استفاده از مواد سنتتیک و قالب گیری، جمجمه ها را بازسازی و در محل جداره کارگذاری کرد تا نمای واقعی 500 سال قبل مناره برای پژوهشگران و گردشگران قابل مشاهده باشد.

رضا بایرام زاده، دانش آموخته کارشناس ارشد تاریخ هنر ایران باستان نیز درباره مهمترین یافته های این پژوهش درحوزه معماری و شهرسازی توضیح داد: در این پژوهش نه تنها جابه جایی شهر خوی در 500 سال اخیر مشخص شد، بلکه جایگاه باغ سلطنتی شاه اسماعیل، میدان شاهی، محل آرامگاه شمس تبریزی در شهر امروزی تعیین شدند و با استفاده از اسناد بدست آمده، پلان سه بعدی دولتخانه صفوی برای نخستین بار از طریق نرم افزارهای کامپیوتری بازسازی شد.

وی با تاکید بر اینکه یافته های این پژوهش موقعیت باغ سلطنتی شاه اسماعیل، بازار، میدان شاهی و آرامگاه و مناره های سه گانه ی شمس تبریزی را در قلعه دوره صفوی در مقایسه با قلعه دوره قاجار و شهر امروز مشخص کرد، اظهار کرد: این مطالعات نشان می دهند دولت خانه شاه اسماعیل مانند دیگر باغهای تاریخی دوره صفوی، بخشهای مشخصی داشته و در تناسب با موقعیت جغرافیایی قرارگیری آن، تلاش شده تا این بخشها و اجزای متقارن ساختار واحدی ایجاد کرده و امکان استفاده آسان از کوشک ها و فضای باغ را فراهم کند.