مسجد و مدرسه معیرالممالک؛ بنایی ساده اما بی نظیر در پایتخت

هدف ما از نوشتن این مقاله این است که سری بزنیم به یکی از محله های قدیمی پایتخت و شما را با مکانهای بی مثالش نظیر مسجد و مدرسه معیرالممالک تهران آشنا کنیم. پس، از شما تقاضا می کنیم که تا پایان مقاله جذاب و خواندنی مسجد و حوزه علمیه معیرالممالک با ما همراه باشید.

محله تاریخی سنگلج

محله سنگلج از محله های اصلی تهران بشمار می آمد. این محلی قدیمی که در منطقه 12 شهرداری تهران واقع شده، مکانی امن و زیبا بوده که دارای ساختمانهایی با معماری ناب و منحصر بفرد هست. قابل ذکر است که قدمت این محله به دوران قاجاریه و زندیه می رسد. محله سنگلج محل تولد و همچنین سکونت افراد مشهور زیادی بود. اگر بخواهیم چند نفر از این بزرگواران را به شما معرفی کنیم، می توانیم رجال سیاسی از قبیل دکتر مصدق، شیخ فضل الله نوری و همچنین هنرمندانی از قبیل عزت الله انتظامی را نام ببریم. این محله قدیمی و تاریخی در گذر زمان و از گذشته تا به امروز، حوادث و وقایع بسیار زیادی را به خود دیده و در دوره حکومت رضاخان و جنگ جهانی دوم متحمل خسارتهای بسیاری شد.

آشنایی با بنایی دیدنی

در سنگلج باغی تحت عنوان باغ معیرالممالک وجود دارد که در بخش جنوب شرقی آن، مسجد و مدرسه معیرالممالک تهران قرار گرفته است. مساحت این مسجد و مدرسه به چیزی حدود 5 هزار متر مربع می رسد. مسجد معیرالممالک به دستور شخصی به نام معیرالممالک ساخته شده و دارای گنبدی با جلوه ای خاص هست. در قسمت جنوبی مسجد، چند مغازه و یک حمام تقریبا در فاصله 250 متری شرقش احداث گردیده که مدتی بعد وقف مسجد شدند. سپس، تمامی این املاک به بازارچه تبدیل شده و درآمدی که از این راه بدست می آمد، همگی به مدرسه اختصاص یافت.

آب انباری در قسمت جنوب غربی مسجد و حوزه علمیه معیرالممالک وجود دارد که از آن در زمان گذشته برای نگهداری آب استفاده می کردند. همچنین، برای اینکه آب را برای مدت بیشتری خنک نگه دارند، در بالای عمارت دو بادگیر قرار داده بودند که این عمل کمک قابل توجهی به خنک نگه داشتن آب می کرد. جالب است بدانید که آب آشامیدنی مردم این محل از این طریق تامین می شد، اما تامین آب مورد نیاز حمام و اطرافش از طریق قنات سنگلج صورت می گرفت.

این بنای تاریخی نشانه ای از خاطرات گذشته مردم محله سنگلج و سبک معماری آن بشمار می آید و به سه بخش باز، بسته و نیمه باز تفکیک می شود. بخش اول که به صورت فضای باز است، حیاط و صحن را شامل می شود. بخش دوم رواقها هستند که جز بخش نیمه باز این بنا بوده و می توان گفت که حد فاصل میان فضای بسته و باز نیز هستند. بخش سوم هم فضاهای بسته بوده که از جمله آنها می توانیم به گنبد خانه، شبستان، آب انبار، حجره ها اشاره نماییم.

گنبد و مناره

در معماری مساجد، گنبدها از اهمیت خاصی برخوردار بوده و به نوعی می توان گفت گنبدها تمثیلی از آسمان بر روی زمین بشمار می آیند. گنبد مسجد معیرالممالک در نهایت سادگی و زیبایی قرار دارد و هیچ تزئین خاصی در اطرافش انجام نشده است. در واقع، می توانیم بگوییم که تزئین گنبد، دیواره، طاق و مناره های این مسجد و بنای تاریخی، همان ردیف منظم آجرها هستند و همین سادگی آن را خاص و منحصر بفرد کرد.