مصرف خودسرانه گیاهان دارویی در بارداری ممنوع!

زندگی آنلاین/ د کتر الهام اکبری،جراح و متخصص زنان و زایمان/فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته گفت: مصرف گیاهان دارویی از دیرباز موردتوجه بوده و همواره به عنوان یکی از پایه های اصلی در مکاتب طبی یونان، هند، چین و ایران بوده است. گیاهان دارویی، گیاهانی هستند که حاوی ماده مؤثر بوده و به صورت خام یا فراوری شده جهت پیشگیری یا درمان علائم بیماری ها مورداستفاده قرار می گیرند.

داروهای گیاهی شامل یک یا چند گیاه به عنوان ماده فعال به همراه مواد افزودنی جهت پایداری دارو می باشند. در سال های اخیر استفاده از درمان های طبیعی و سنتی به ویژه استفاده از گیاهان دارویی برای درمان و پیشگیری از بیماری ها بسیار رواج یافته است. بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، 80 درصد از جمعیت دنیا نیازهای دارویی خود را از گیاهان دارویی تأمین می کنند. در کل دنیا گیاهان دارویی فراوان ترین روش طب مکمل است که مورد استفاده قرار می گیرد و مطالعات نشان داده اند که خانم ها بیشتر از آقایان از گیاهان دارویی استفاده می کنند. علاقه و توجه زیاد مردم به گیاهان دارویی، سبب استفاده خودسرانه از این مواد در درمان یا پیشگیری از بیماری ها شده است.

همه داروهای گیاهی کاملاً بی خطر نیستند

این باور غلط در بین مردم وجود دارد که درمان های گیاهی کاملاً بدون عارضه بوده و مصرف آن ها نیاز به دستور و نظارت پزشک ندارد. اما همه داروهای گیاهی کاملاً بی خطر نیستند و برای استفاده بیشتر و بهره از گیاهان باید ابتدا برخی از اطلاعات اساسی را درباره آن ها کسب کنیم. به عبارت دیگر اگرچه به خاطر این که ترکیبات داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی رقیق تر و در نتیجه اثرات جانبی آن ها کمتر است، اما همچنان باید در استفاده از داروهای گیاهی با احتیاط عمل کرد. برخی از این گیاهان حاوی مواد سمی بوده و می توانند خطرات جدی برای مصرف کننده ایجاد کنند. این خطر در زمان بارداری نه تنها مادر، بلکه جنین او را تهدید می نماید، بنابراین مصرف گیاهان دارویی در زمان بارداری بسیار حائز اهمیت است.

استفاده سرخود از داروهای گیاهی

گاهی عوارض استفاده سرخود از برخی داروهای گیاهی می تواند نتایج بسیار بدی به همراه داشته باشد. یکی از زمان هایی که به هیچ وجه نباید داروی گیاهی را بدون مشاوره با پزشک مصرف کرد، دوران بارداری است. مهم ترین دلیل این موضوع این است که برخی از گیاهان باعث سقط جنین می شوند. با وجود آزمایش های مختلفی که قبل از ورود یک دارو اعم از گیاهی یا شیمیایی به بازار انجام می گیرد، هنگامی که صحبت از بارداری می شود، مسئله کاملاً متفاوت است، زیرا در این میان، زندگی، سلامت و آینده یک موجود باارزش و درعین حال بی دفاع در شکم مادر، مطرح است. تغییرات فیزیولوژیکی در دوران بارداری، می توانند منجر به بروز مشکلاتی شوند و ترس استفاده از داروهای شیمیایی، بسیاری از زنان باردار را به سمت خوددرمانی و استفاده از درمان های جایگزین از جمله گیاهان دارویی سوق می دهد. دسترسی آسان و بدون نسخه این داروها باعث شده عمده مصرف این داروها به صورت خودسرانه انجام شود. اگرچه بسیاری از داروهای گیاهی مفید هستند، بااین حال مصرف آن ها به ویژه در دوران بارداری نیاز به توجه بیشتری دارد، چراکه شواهد علمی درباره اثرات منفی برخی از گیاهان دارویی در این دوران وجود دارد. این گیاهان می توانند باعث عوارض جانبی در مادر و جنین و یا تداخل دارویی شوند.

استفاده از گیاهان دارویی در بارداری

استفاده از گیاهان دارویی که در دوران بارداری به منظور کنترل عوارض بارداری نظیر تهوع و استفراغ، ریفلاکس معده، درمان یبوست و ... انجام می شود، به هیچ عنوان در دوران بارداری توصیه نمی شود، چون ممکن است اثرات جدی داشته باشد و منجر به سقط جنین، تولد نوزاد یا نقص رشد در جنین شود. به طورکلی مصرف گیاهان یا سایر موادی که اعمال طبیعی یا غیرطبیعی بدن را تحت تأثیر قرار می دهند، در دوران بارداری ممنوع است. به طور خلاصه باید گفت زنان در دوران بارداری باید از گروه های غذایی با ویژگی های سالم، لطیف و معتدل استفاده کنند و از گیاهان با خاصیت قاعده آوری یا گیاهان تراتوژن پرهیز کنند. هنگامی که مادر دارو و یا گیاه دارویی خاصی را مصرف می کند، مستقیماً وارد خون جنین می شود. در نتیجه می تواند رشد جنین را مختل کند و باعث عقب افتادگی جنین شود. گاهی ممکن است یک داروی گیاهی در سه ماه اول بارداری برای مادر و جنین هیچ خطری نداشته باشد، اما در سه ماه دوم و سوم سبب تغییراتی در جنین شود. در نتیجه می توان گفت در صورت نیاز به هر دارویی، باید ابتدا با متخصص زنان خود مشورت کنید.

بعضی از داروهای گیاهی ممنوعه در بارداری

برخی از داروهای گیاهی ممنوعه در بارداری عبارت است از: رزماری، جینسینگ، دارچین، فلفل، کوهوش، آویشن، پونه، گل گاوزبان، گلپر، زعفران و ....

روغن کرچک که معمولاً برای درمان خانگی یبوست به کار می رود، باید در دوران بارداری کنار گذاشته شود، چون ممکن است منجر به زایمان زودرس شود.

چای های گیاهی که انواع مختلفی از مواد تشکیل دهنده دارند، می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند.

ادویه ها و چاشنی های گیاهی نیز مضرات زیادی برای جنین و مادر به همراه دارند.

زعفران و زرشک نیز ممکن است خطرات جبران ناپذیری را برای زنان باردار به وجود آورند.

البته مضرات گیاهان دارویی تنها به مواردی که به عنوان نمونه گفته شد، ختم نمی گردد. با توجه به مضرات گیاهان دارویی در دوران بارداری نباید در این دوران هیچ گونه دارو و یا گیاه دارویی را بدون مشورت پزشک مصرف کرد، زیرا ممکن است عواقب خطرناکی داشته باشد، بنابراین پیش از استفاده از هر داروی گیاهی در بارداری بهتر است تحقیق لازم را انجام دهید و با پزشک خود مشورت کنید.