نقش مهم زنان در کتابت قرآن در عهد قاجار
ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، نقش مهم زنان در کتابت قرآن در عهد قاجار مشاهده می شود.
داستان چیست؟
سید عبدالمجید شریف زاده با اشاره به انجام این پژوهش توسط زهرا سادات احمدی زاده، کارشناس پژوهشی گفت: در بررسی های تاریخ معاصر ایران در عهد قاجار، نقش زنان در عرصه های اجتماعی و هنری کمتر مطالعه شده و دراین خصوص، در منابع دست اول، مطالب چندانی ذکر نشد، زیرا اکثر تاریخ نویسان بیشتر به شرح حوادث سیاسی یا شیوه زندگی شاهان و رجال پرداخته و در لابلای تألیفات خود به صورت پراکنده و غیرمستقیم به مسائل اجتماعی و هنری زنان اشاره کردند.
او زمینه های شکل گیری شرایط و اتفاقات این دوره را برای حضور زنان در عرصه های فرهنگی و هنری بسیار حایز اهمیت دانست و گفت: به توانمندی و قابلیتهای زنان به ویژه در عصر قاجار کمتر پرداخته شد.
شریف زاده خاطرنشان کرد: هدف این پژوهش شناخت موقعیت فرهنگی و اجتماعی زن در عصر قاجار و بروز توانمندی های هنری آنان در دوره قاجار است. دوره قاجار در بردارنده زمینه های شکل گیری شرایط برای حضور زنان و تأثیرگذاری آنان در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و به ویژه هنری است.
براساس اعلام پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی افزود: در دوره قاجار اغلب بانوانی که به کسب دانش روی آوردند و باسواد شدند، از طبع شعر و قریحه ادبی نیز برخوردار بودند و آثاری از خود باقی گذاشتند. عده ای دیگر از زنان استعداد خود را در فنون ظریفه و هنرهای دیگر به کار گرفتند و چون خوشنویسی و استنساخ قرآن از هنرهای مورد توجه این عصر بود، اغلب زنان هنرمند در جرگه خوشنویسان درآمدند.
شریف زاده تصریح کرد: بررسی ها نشان می دهد به رغم کمبود منابع مکتوب درباره زنان دربار قاجار، نقش آنها در فعالیتهای اجتماعی به ویژه مذهبی و هنری محدود نبوده و در کتابت قرآن کریم، خوشنویسی و نقاشی با توانمندی شایسته آثار نفیسی بر جای گذاشته اند، اما بر اثر برخی شرایط حاکم درآن دوره که عموماً تمایلی به ابراز و معرفی هنر زنان وجود نداشت، بسیاری بانوان فرزانه ناشناخته و گمنام باقی ماندند.
بدین سبب بیشترین اطلاعات ما درباره زنان ایرانی از زمانی آغاز می شود که سیاحان خارجی به ایران سفر کردند و در گزارش و سفرنامه های خود بنابر مناسبت های پیش آمده، مطالبی درباره زنان طبقات مختلف می نوشتند.
وی با اشاره به اینکه در دوره ناصری، برای نخستین بار در قالبنامه، رساله، سفرنامه و خاطره نویسی شاهد حضور زنان در عرصه نثر هستیم خاطرنشان کرد: چنین به نظر می رسد که قالبهای غیر رسمی، خصوصی و شخصی از قبیل خاطرات، یادداشت های روزانه، نامه، سفرنامه وخود زندگینامه، روشهای معمول زنان نویسنده در طول تاریخ بوده است.
شریف زاده افزود: در دوره قاجار نیز که یکی از دوره های مملو از حوادث و اتفاقات تاریخ ساز است، زنان به اشکال مختلف توانمندی های خود را در زمینه های گوناگون اجتماعی و فرهنگی ثبت و ماندگار کردند، از جمله عرصه هایی که زنان در دوره قاجار به هنرنمایی در آن پرداختند هنر کتابت به ویژه کتابت قرآن بود که در دوره قاجار رواج زیادی داشت.
او با بیان اینکه در این دوران، نگارش قرآن با خط نسخ بیش از دیگر خطوط است، افزود: تعداد خوشنویسان در این دوره متعدد بوده و در میان آنان بانوانی نیز مانند ام السلمه و ضیا ء السلطنه در دوره فتحعلیشاه و خورشید کلاه خانم و مریم بانو نایینی در دوره ناصرالدین شاه وجود داشتند.
شریف زاده در پایان با اشاره به اینکه هنر تذهیب در قرآن توسط بانوان، از نکات مهم در این دوران نوشتن اسم بانوان کاتب در قرآنهاست، گفت: در نهایت می توان گفت همه این بانوان قرآنهای زیبا و نفیسی خلق کرده و در رشد هنر خوشنویسی دوران خود تلاش کرده اند.
ورود به همگردی