اقدام نگران کننده کشورهای همسایه در گردشگری

خبرگزاری مهر/ براساس سخنان یک کارشناس گردشگری، اقدام نگران کننده کشورهای همسایه در گردشگری مشاهده می شود.

داستان چیست؟

محمد ابراهیم لاریجانی، مدیرکل سابق بازاریابی و تبلیغات گردشگری پیرامون اقدام نگران کننده کشورهای همسایه در گردشگری گفت: بررسی تحولات گردشگری منطقه و کشورهای همسایه و نگاهی به وضعیت کشورمان سه موضوع حائز اهمیت را باید جدی گرفته شود اولین موضوع این است که تقریباً همه کشورهای همسایه و رقیب از یک ماه پیش کارهای بازاریابی و تبلیغات را البته با روشهای نرم و بی صدا و معطوف به هدف و بیشتر b2b و G2G و حتی G2B و B2G آغاز کرده اند. به نظر می رسد ایران هم کم کم باید شروع کند و در این ارتباط بخش بازاریابی و تبلیغات وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بیش از هر زمان دیگری نقشی تاریخی بر عهده دارد، چراکه اساساً اقدامات بازاریابی در حین و پساکرونا سازوکار جدیدی را می طلبد که باید برای اولین بار طراحی شود.

وی افزود: موضوع بعدی در رصد اقدامات گردشگری کشورهای همسایه و بررسی گزارشهایی که عوامل رسمی و غیر رسمی در خارج از کشور اعلام می کنند، دو نکته قابل تأمل و البته نگران کننده را بدنبال دارد: نکته اول اینکه کشورهایی مثل ترکیه، امارات، مالزی اساساً با ما رقابت نمی کردند به عبارتی اگرچه این کشورها در بازارهای سنتی ایران مثل افغانستان، آذربایجان، پاکستان، عمان و عراق حضور داشتند، ولی رقابت جدی و فرسایشی با ایران نداشتند و معمولاً با قیمتهای بالاتر از ایران هم در بازار بودند و سهم خود را می بردند. از طرفی، بخش خصوصی گردشگری ایران هم کار خودش را می کرد و حتی در بازارهای هدف سنتی آنها مثل اروپا گوشه ای از بازار خود را داشت. اما الان شاهدیم که کشورهای همسایه بطور جدی علاوه بر اینکه بازار سنتی خود را حفظ می کنند و برایش برنامه دارند در بازارهای سنتی ما هم وارد شده و قیمتها را کاهش داده اند و با کارگزاران و توراپراتورهای این کشورها جلسه می گذارند به عبارتی هم در سطح دولتی و هم در سطح بخش خصوصی کارزار تبلیغاتی خود را به راه انداخته اند. شواهد نشان می دهد کشورهای همسایه قصد رقابت دارند.

می خواهند دبی و تفلیس از چابهار و کیش ارزان تر شود

لاریجانی گفت: این نگرانی و تهدید متصور است که کشورهای رقیب با چهار عنصر تنوع محصول، کاهش قیمت، تبلیغات پرحجم و ایجاد دسترسی های مناسب حمل نقل هوایی؛ بازارهای سنتی ایران مثل عمان و عراق و افغانستان و پاکستان و بخشی از بازارهای اروپایی ما را هم در اختیار بگیرند. به عبارتی ترکیه امارات و حتی مالزی و برخی کشورها مثل گرجستان ارمنستان و باکو که انگیزه زیادی برای جبران خسارت وارده ناشی از کرونا دارند؛ حالا نه تنها با تنوع محصول و کاهش قیمت، بازارهای قبلی خود را مثل اروپا و روسیه و چین حفظ خواهند کرد، بلکه به بازارهای سنتی ما مثل باکو، مسقط افغانستان پاکستان و حتی به عراق هم نفوذ خواهند کرد. موضوع نگران کننده تر این است که به جز تبلیغات و صرف منابع مالی و عناصری که ذکر شد؛ اقدامات مدیریتی غیر مالی گسترده ای را هم در پیش دارند که بسیار تأثیرگذار خواهد بود.

این کارشناس گردشگری گفت: نکته دوم در این بخش آن است که ترکیه، امارات و کشورهایی که ذکر شد روی گردشگر ایرانی حساب ویژه ای باز کردند، چون شاید هر گردشگر ایرانی برایشان به لحاظ هزینه کرد سه برابر گردشگر اروپایی و گردشگر سایر کشورها آورده مستقیم مالی و هزینه ای داشته باشد. کشوری مثل ترکیه یا امارات یا قطر و حتی آذربایجان و ارمنستان با تجربه خوبی که در ایجاد زنجیره تأمین دارند و با ایرلاین های قوی و اتحاد بخش خصوصی که گاهاً روش خرید بلیط پرواز در ازای اقامت رایگان را هم پیش می گیرند؛ قطعاً قیمت را به جایی می رسانند که باکو، آنتالیا، دبی یا تفلیس ارزان تر از چابهار و کیش و شیراز شود. مگر گران تر شدن دلار به کمک ما بیاید که آن هم تأثیرات ویران گر خود را دارد. بیم آن می رود که در حین و پسا کرونا کشورهای همسایه و رقیب نه تنها تورهای ورودی بلکه گردشگری داخلی ما را هم تصاحب کنند. بنابراین برنامه ریزان دولتی و فعالان بخش خصوصی باید بدانند که باز شدن مرزها و عادی شدن شرایط، شمشیر دولبه ای است که ممکن است نه تنها منتج به جذب گردشگر ورودی نشود، بلکه گردشگر داخلی هم با استفاده از خدمات کارگزاران خارجی جذب تنوع محصول و قیمت های مناسب سفرهای خارجی شوند.

راه حلهای مادی کارگر نیست

وی افزود: برای برون رفت صنعت گردشگری از بحران کرونا، چه در تور ورودی چه خروجی و چه داخلی؛ صرفاً راه حل های مادی و مالی کارگر نیست مثل اینکه فقط به وام یا به یارانه سفر و یا کمک بلاعوض فکر کنیم بلکه به نظر می رسد باید به راهکارهای غیر مالی روی آوریم. راه حل هایی از جنس اصول و مفاهیم بنیادین دانش گردشگری و بهره گیری از دانش و اصول صنعت و تجارت. مفاهیمی همانند تنوع محصول، توزیع سفر، محصولات مکمل، تورهای ترکیبی تلفیقی؛ گردشگری کم شتاب. گردشگری تجربه گرا و محصولات متمایز، بزرگ کردن بازار توجه به توسعه عرضه همزمان تحریک تقاضا که از مفاهیم و مبانی علوم گردشگریست. هرچند بکارگیری این مبانی نیاز به افرادی دارد که این مفاهیم را فقط در کتاب و دانشگاه نخوانده باشند بلکه در عمل و بازار نحوه پیاده سازی آن را دیده و لمس کرده باشند. یا مفاهیمی که در صنعت و تجارت و مدیریت استراتژیک وجود دارد همانند یکپارچگی افقی و عمودی، توسعه رو به بالا یا پایین، حتی ادغام ها و ائتلاف های استراتژیک و کنسرسیوم ها یا دانش و مهارت کوبرندینگ؛ بازاریابی چریکی؛ شبکه ای یا طراحی کانال های توزیع یا استراتژی رهبری بازار یا ارزیابی ماتریس سهم بازار و تعیین جایگاه فعلی ما و یا بهره گیری از ظرفیت های مالی و اقتصادی سایر بخش و حوزه های سفر، حمل نقل، بیمه، بانک و حتی ظرفیتهای شهری و پزشکی و اوقات فراغت. و ده ها مفهوم و اصولی که اتفاقاً ما در گردشگری با آن ناآشنا هستیم ولی در صنعت و تجارت بخوبی از این استراتژی ها، مفاهیم و اصول علمی استفاده می شود.

وی معتقد است: وقت آن رسیده که معاونت گردشگری راه حل نشان دهد و گفتمان بین دولت و بخش خصوصی را عوض کند و از ارائه راه حل های پیش پا افتاده مالی که جز مقروض تر شدن صنعت؛ نتیجه دیگری ندارد بیرون بیاید و گردشگری را به سمت ادبیات و گفتمان مدیریت صنعتی گردشگری هدایت کند و مفاهیم و اصول علمی گردشگری و صنعت و تجارت و مفاهیم مدیریت استراتژیک را در برنامه ریزی های گردشگری استقرار دهد. اگر از این برهه جا بمانیم و نتوانیم عالم بعد از کرونا و ارتقای مورد نیاز سطح مدیریت و تنظیمات لازم پساکرونایی را درک کنیم تهدیداتی که متوجه ماست به وقوع خواهد پیوست و یک عقب ماندگی چند ساله را در از دست دادن بازارهای ورودی و داخلی بر صنعت گردشگری تحمیل خواهد کرد که تا سالها کسی توان رفع و حل آن را نخواهد داشت. امیدوارم که ریشه این عقب ماندگی از این دوره مدیریتی به ارمغان نماند.