موزه های دنیا یک طرف و موزه های ایران سمتی دیگر

ایسنا/ براساس سخنان عضو شورای بین المللی موزه ها، گویی موزه های دنیا یک طرف و موزه های ایران سمتی دیگر بچشم می آیند.

داستان چیست؟

دامون منزوی، عضو شورای بین المللی موزه ها پیرامون موزه های دنیا یک طرف و موزه های ایران سمتی دیگر می گوید: کنفرانس ها، نمایشگاه ها، کارگاه ها و حتی جلسات مهم کاری موزه ها در سراسر دنیا در چند ماه اخیر لغو شده یا با کمترین پتانسیل برگزار شده اند. برنامه های استراتژیک، برنامه های سالانه و حتی برنامه های بازاریابی و آموزشی همگی دستخوش تغییرات جهانی شده اند.

او با بیان اینکه تا همین چند ماه قبل، موزه داران ایرانی به فکر برگزاری نمایشگاه و آمادگی برای برنامه های نوروزی بودند، ادامه می دهد: اما امروز نه تنها موزه های ایران، بلکه موزه های سراسر دنیا با این چالش بزرگ دست به گریبان هستند. با آنکه برخی موزه ها در هفته های اخیر، تحت تدابیر و دستورالعمل هایی، آن هم به صورت محدود و تحت پروتکل های بهداشتی در برخی کشورها درهای خود را روی بازدیدکنندگان باز کرده اند، اما باز هم درگیر دغدغه های بسیار بزرگتری هستند.

وی یکی از این دغدغه های بزرگ تر را تلاش بسیاری از مدیران برای حفظ کارکنان و حتی بسته نشدن موزه های خود می داند و ادامه می دهد: سوال مشترک همه موزه های جهان یکی است، چه زمانی شرایط عادی خواهد شد؟ به نظر می رسد جواب مشخصی برای این سوال وجود ندارد. بنابراین برنامه های ضربتی کوتاه مدت و برنامه های جدید بلند مدت در بسیاری از موزه ها در دستور کار قرار گرفته اند.

این موزه دار با اشاره به اینکه برخی از کشورهای جهان موزه های خود را با هدف حفظ فاصله گذاری اجتماعی، تعطیل کرده اند و قصد دارند تا در ماه آینده به صورت تدریجی آن ها را بازگشایی کنند، می افزاید: هر چند این خبر چندان خوشحال کننده ای نیست، چون پروتکل های بهداشتی، قوانین جدید، زدن ماسک توسط بازدید کنندگان، خرید بلیط به صورت آنلاین، بررسی دمای بدن در ورودی موزه ها و رعایت فاصله گذاری اجتماعی، حال وهوای بازدید موزه ای را عوض کرده است.

لوور 2023 به شرایط عادی برمی گردد

او به گزارش روزنامه فرانسوی فیگارو اشاره می کند که خبر داد «در صورتیکه دستورات جدیدی از سوی دولت اعلام نشود، موزه لوور از ششم ژوئیه برابر با 16 تیر بازگشایی می شود» و نوشت که «مدیر موزه لوور اعتقاد دارد با توجه به کاهش بسیار زیاد مسافرت ها و تعداد پایین گردشگران، موزه مانند قبل مملو از جمعیت نخواهد بود و با کاهش 70 درصدی بازدید کنندگان رو برو خواهد شد.»

وی در ادامه به بخش دیگری از این گزارش اشاره می کند که اعلام کرد « 75 درصد خرید بلیط های موزه لوور توسط گردشگران خارجی خریداری می شود و با توجه به محدودیت های سفر به نظر می رسد که بخش عمده این بازدیدکنندگان به موزه نخواهند آمد.»

او با بیان ای که فرانسوی ها معمولا در تابستان به تعطیلات می روند، ادامه می دهد: این اتفاق خود بر کاهش بیشتر بازدیدکنندگان داخلی خواهد افزود. با وجود این پیش بینی های تلخ ژان لوک مارتینز خوش بین است که می گوید «زمان آن رسیده که به لوور آمده و این مجموعه را در شرایطی ایمن، تقریبا مطلوب، در آسایش و آرامشی استثنایی و فوق العاده بازدید کنند.»

منزوی با بیان اینکه به طور معمول، لوور روزانه از 10،000 تا 15،000 بازدید کننده استقبال می کند که این اتفاق این موزه را به یکی از مؤسسات پر بازدید جهان تبدیل کرده و می گوید: این موزه که در اواسط ماه مارس تعطیل شده، سیاست هایی را برای کاهش ازدحام جمعیت در نظر گرفته است که به آن معناست تعداد کمتری از مردم آن هم به قسمت های کمتری از لوور دسترسی خواهند داشت. ورودی موزه لوور نیز تنها از بخش هرم شیشه ای میسر خواهد بود و تقریبا 30 درصد موزه به طور کامل برای بازدیدکنندگان بسته خواهد شد.

او با اشاره به اطلاعات منتشر شده از برخی موزه ها، تشکیلات حرفه ای، انجمن ها و رسانه ها، اظهار می کند: ضرر و زیان گسترده اقتصادی گریبان بسیاری از موزه ها را گرفته است. خسران و لطمه ای که موزه ها تجربه کرده اند در حدی است که رئیس موزه لوور علاوه بر مطرح کردن آن، بازگشت لوور به شرایط عادی پیش از کرونا را برای سال 2023 متصور است و شرایط حال حاضر را مشابه شرایط بعد از حادثه 11 سپتامبر می داند که موزه لوور با کاهش 40 درصدی بازدید کننده روبرو شد.

ایجاد نگرش حرفه ای تر به موزه ها با آغاز کرونا کمرنگ شد

این موزه دار با تاکید بر اینکه با وجود همه این مصائب به نظر می رسد موزه ها کماکان جز لاینفک جامعه هستند، اظهار می کند: بنابراین نمایشگاه های مجازی، تورها، گزارش ها و حتی گفت وگوهای آنلاین به سرعت توسط موزه ها و برخی سازمان ها در سراسر جهان مهمان خانه های مردم شده و از سوی دیگر موزه ها فرصتی پیدا کرده اند تا به بازسازی، مستندنگاری، فعالیت های حفاظتی، مرمتی، پژوهشی، آموزشی و حتی بازاریابی بپردازند.

این عضو شورای بین المللی موزه ها؛ اما وضعیت موزه های کشور را در شرایط کنونی این طور توصیف می کند که «در ایران نیز پس از اعلام شیوع اپیدمی، برنامه های محدودی بعضا در پایتخت، با حمایت وزارت ارتباطات، همکاری وزارت میراث فرهنگی و تلاش خستگی ناپذیر تعدادی از موزه داران شکل گرفت که بارقه های امیدی به برخی وظایف کما بیش فراموش شده موزه ها تاباند. اندک توجهی به وظایف آموزشی، اطلاع رسانی و فعالیت موزه ها خارج از فضای فیزیکی موزه در همان حرکت نیم خیز با دستور باز شدن موزه ها بار دیگر به فراموشی سپرده شد و به حالت چمباتمه انتظار نگرشی حرفه ای تر به موزه ها برگشت.»

منزوی با اشاره به این هشدار شورای بین المللی موزه ها که «مشکلات دیرینه و عدیده کم توجهی به فعالیت های دیجیتالی موزه ها در ایران نیز به چشم می خورد» ادامه می دهد: نه تنها بسیاری از موزه ها از این فعالیت ها بی بهره اند، تعداد کمی از موزه ها نیز در این بخش فعالیت هایی دارند که با وجود استقبال مخاطبان از فعالیت های دیجیتالی چند ماهه اخیر نتوانستند مخاطب های بیرون از دیوارهای موزه های خود را جذب کنند که باوجود ضریب نفوذ بالای نود درصدی اینترنت در ایران، ضریب صد و پنجاه درصدی کاربران تلفن همراه و تعداد بسیار بالای کاربران شبکه های اجتماعی، موزه های ایران از این بستر ارزشمند بهره ای نمی برند.

این عضو شورای بین المللی موزه ها؛ همچنین تاکید می کند: کووید -19 در بسیاری از کشورها، فعالیت های برون موزه ای را به شدت افزایش داده و حتی در بازنگری استراتژی موزه ها تاثیر زیادی داشته اند که این چالش تبدیل به ایجاد فرصت های جدیدی برای بسیاری از موزه ها شده است.

او می افزاید: این در حالی است که با باز شدن موزه ها در ایران، موزه داران ایرانی نه تنها بار دیگر با مشکلات قبلی این صنف روبرو شده اند، بلکه باید با مشکلات و چالش های بهداشتی جدیدی که این ویروس برای بازدید کنندگان و موزه داران بوجود آورده نیز دست و پنجه نرم کنند.

موزه داران دنیا و جهان موزه داری پساکرونا بعد از یک نظرسنجی

او به گزارش موزویم ژورنال اشاره می کند که اعلام کرد «براساس تحقیقات شورای بین المللی موزه ها از هر ده نفر که در موزه های سراسر جهان کار می کنند، یک نفر بیم آن دارد که موزه یا موسسه ای که در آن مشغول به خدمت است در اثر همه گیری ویروس کووید -19 تعطیل شود.»

وی ادامه می دهد: 1300 متخصص موزه ای از 103 کشور جهان در نظر سنجی شورای بین المللی موزه ها شرکت کرده اند که 13 درصد شرکت کنندگان بر این باورند با توجه به اثرات اقتصادی همه گیری کووید- 19 موزه ها و موسساتی که در آن کار می کنند، بسته خواهند شد. حدود نیمی از شرکت کنندگان پست مدیریتی داشته یا از مدیران ارشد موزه ها بوده اند.

او با بیان اینکه این بررسی بین 7 آوریل (19 فروردین) و 7 مه (18 اردیبهشت) انجام شد، می افزاید: کارکنان موزه ها در رده های مختلف، پرسنل پاره وقت و دارای قراردادهای کوتاه مدت و موقت نیز شرکت کردند. نتایج این نظر سنجی برای جلوگیری از ارایه اطلاعات مشابه از هر مووسسه یک پرسنل را در داده های نظر سنجی مدنظر قرار داده است.

وی توضیح می دهد: براساس این نظرسنجی؛ انتظار بسته شدن موزه ها در مناطقی که موزه های جدید دارند یا در حال گسترش هستند، بیشتر دیده شده است. 39 درصد کارکنان موزه های کشورهای عربی، 27 درصد کارکنان موزه های منطقه اقیانوس آرام و 24 درصد افرادی که در موزه های آفریقایی کار می کنند، انتظار داشتند که موزه ها و موسساتی که در آنها خدمت می کنند، تعطیل شود. همچنین در اروپا 8 درصد و در آمریکایی شمالی 10 درصد شرکت کنندگان بیم آن دارند که موزه هایشان تعطیل شود.

به گفته او، 30 درصد شرکت کنندگان در نظر سنجی بر این باور بودند که موزه هایشان اقدام به تعدیل نیرو می کنند و هشتاد درصد نیز در نظر سنجی اعلام کردند که احتمالا از برنامه های موزه محل خدمتشان کاسته می شود. از این بین 40 درصد شرکت کنندگان معتقد بودند که بودجه های دولتی کاهش پیدا خوهد کرد و 42 درصد نیز انتظار کاهش بودجه های تامینی از منابع خصوصی را داشتند.

منزوی با بیان اینکه نتایج نظرسنجی نشان از افزایش فعالیت های دیجیتال موزه ها دارد، اضافه می کند: به دنبال تعطیلی های اعمال شده از سوی دولت ها، 31 درصد موزه ها برنامه هایی به صورت زنده و آنلاین را برای مخاطبان ارائه یا اگر قبلا برنامه های آنلاین داشته اند نسبت به افزایش آنها اقدام کرده اند. 28 درصد برنامه های سرگرمی «از من بپرس»، 27 درصد برنامه های نمایشگاهی و تقریبا نیمی از موزه ها نیز برنامه های رسانه های اجتماعی خود را افزایش داده بودند.

هشدارهای ایکوم جهانی از ضعف های ساختاری موزه ها

این عضو شورای بین المللی موزه ها؛ با اشاره به هشدارهای این شورا درباره ی ضعف های ساختاری دیرینه در رابطه با منابع اختصاص یافته به فعالیت و برنامه های دیجیتال و همچنین میزان پختگی و کمال محتوای تولید شده، می گوید: بر اساس این هشدار فقط یک چهارم از پاسخ دهندگان (26٪) کارمندان تمام وقت در زمینه فعالیت های دیجتال داشته و تنها 12 درصد بیش از یک دهم بودجه خود را صرف فعالیت های دیجیتال کرده اند.

وی ادامه می دهد: در این نظرسنجی همچنین سوالاتی متفاوت برای حدود 300 آزادکار (فیریلنسر) و مشاورهای مستقل بوده که نتایج داده ها وضعیت هشدار دهنده ای را در مورد آنان نشان می دهد. پنجاه و شش درصد افراد این گروه انتظار تعلیق حقوق و مزایا ، 39 درصد احتمالا اقدام به کاهش تعداد کارمندان می کنند و 11 درصد نیز پیش بینی می کردند که باید برای اعلام ورشکستگی اقدام کنند. چهل و یک درصد نیز نسبت به ادامه فعالیت شرکت هایشان اطمینان نداشته و بیم تعطیل شدن آن را دارند.

او اضافه می کند: به طور کلی، بیشترین نسبت پاسخ دهندگان به این نظرسنجی از اروپا (46٪) ، آمریکای شمالی (20٪) و آمریکای لاتین و کارائیب (15٪) بوده اند.

درخواست ایکوم جهانی برای تامین بودجه های جبرانی به موزه ها

وی با تاکید بر اینکه شورای بین المللی موزه ها از سیاست گذاران می خواهد که «به صورت فوری بودجه هایی جبرانی» را در نظر گرفته تا موزه ها بتوانند بحران کرونا را از سر بگذرانند، ادامه می دهد: موزه ها، به عنوان بازیگر اصلی در توسعه محلی و به عنوان مکان هایی غیرقابل مقایسه برای دیدار، مواجهه و یادگیری مردم، نقش مهمی در بازسازی اقتصادهای محلی و ترمیم ساختار اجتماعی جوامع آسیب دیده از کرونا ایفا می کنند.

منزوی همچنین به اظهار نظر سوای آکسوی، رئیس شورای بین المللی موزه ها اشاره می کند که «ما از سختی هایی که متخصصان موزه ها با آن مواجه هستند کاملا آگاهیم و اطمینان داریم که بر چالش های ناشی از بیماری همه گیر Covid-19 غلبه می کنیم. با این حال موزه ها به تنهایی نمی توانند بدون حمایت و کمک بخش های دولتی و خصوصی از این بحران عبور کنند. ضروری است که نسبت به جمع آوری بودجه های جبرانی اقدام عاجل و همچنین برای ایجاد سیاست های حمایتی از متخصصان و پشتیبانی از شرکت ها و افرادی که به صورت مستقل ولی مرتبط با موزه ها کار می کنند، اقداماتی حرفه ای و حمایتی انجام شود.»