آب انباری قدیمی که می گویند جن دارد

آب انبار جنک یزد که در زمان های گذشته آب شرب مردم این دیار را تامین می کرد، امروزه به محلی مخوف با داستان های طولانی بدل شده است.

داستان از چه قرار است؟

در روزگاران قدیم غالبا هرگاه مردم از مکانی به دلایل مختلف وحشت داشتند و به نوعی دسترسی ساده ای به آن نداشتند، از چنین مکانی به عنوان محلی دارای جن یاد می کردند حتی بعضا حمام های قدیم که به خاطر ویژگی ساختاری تو در تو بود را نیز دارای جن مطرح می کردند. شاید یکی از علت های نامگذاری آب انباری قدیمی که پشت مسجد جامع کبیر یزد و دقیقاً روبروی ورودی شمال غربی این مسجد واقع شده نیز نشات گرفته از همین موضوع باشد، چرا که آب انبارها در ایام قدیم که امکانات امروزی مانند برق و روشنایی وجود نداشتند، عمدتا تاریک و با توجه به پله های فراوانی که تا پایین آن ها ایجاد می شد، تا حدودی دلهره آور بوده است. کلمه «جنک» در گویش یزدی ترکیبی از واژه «جن» معادل موجودات نامرئی و فراطبیعی و «ک» تصغیر است و اهالی قدیم یزد نیز بنا به باورهای آن زمان معتقد بودند که در آب انبار جنک یزد جن وجود داشته و به همین دلیل این مکان را چنین نامگذاری کرده اند و اکنون نیز اهالی آن را با همین عنوان می شناسند. حسین مسرت، پژوهشگر یزدی نیز ضمن تایید وجه تسمیه این بنای تاریخی می گوید: آب انبار جنک یزد قدیمی ترین آب انبار تاریخدار یزد بوده که بنا بر مندرجات سنگ نوشته آن در سال 878 قمری و در دوران تیموری به وسیله خیرمندی به نام لطف الله وقف بر مردم کهن ترین محله یزد یعنی محله مسجد جامع که در آن روزگار محله مرکزی یزد بوده، شده است. وی اضافه می کند: آب انبار جنک جزو 100 آب انباری است که آب قنات وقف آباد یعنی کهن ترین قنات یزد در آن جاری بوده است. به گفته این پژوهشگر یزدی، آب انبار مذکور که تنها آب انبار تک بادگیر شهر یزد نیز محسوب می شود، 25 پله با راه پله ای به عرض 1.40 متر و بدون پاگرد دارد. مخزن این آب انبار تاریخی نیز به صورت مدور بوده و تنها بادگیرش نیز فقط دارای دو جهت شبکه یا روزنه است. وی می گوید: این بنا یک ورودی و یک شیر دارد و مصالح به کار رفته در آن نیز آجر، ملات ساروچ و خشت و گل است و چنانچه از شواهد بر می آید خزینه آن احتمالا دارای سقف نیم کره بوده که در مرحله بعد از بین رفته یا تخریب شده و در سالیان اخیر روی آن منزل مسکونی ساخته و بادگیر کوچکی در جبهه شمال غربی خانه ایجاد کرده اند. مسرت در پایان نیز متن کتیبه تاریخی موجود در این آب انبار را چنین می خواند:

«جلال دولت و برهان عصر، لطف الله دستیاری توفیق این عمارت کرد
بنای مصنعه ای شد که آب چشمه خضر صفا و نور ز الطافش استعارت کرد
ز سال ساختنش جست و جوی می کردم «زلال خیر» به تاریخ آن اشارت کرد»

منبع: ایسنا