قنات ابراهیم آباد | اولین قنات مخروطی در ایران

قنات روستای ابراهیم آباد یکی از قدیمی ترین قناتهایی هست که در کشور ما وجود دارد. این قنات در جاده قم-اراک واقع شده و در سال 1393 بعنوان یکی از آثار تاریخی ملی کشور ثبت شد. ماجرای این قنات از جایی شروع می شود که یک شخص که می توانست چاه حفر کند، برای حفر چاه کلنگ خود را بر می دارد و یک دایره به شعاع یک متر داخل زمین ایجاد می کند. اما، نکته اصلی این است که این چاه، شکلی مخروطی دارد و این بدان معناست که هرچه از سطح زمین پایین تر می رویم، دهانه چاه بازتر می شود تا جایی که قطر دهانه آن حدودا به یک متر می رسد. آب این قنات آنقدر زیاد بوده که می تواند زمین کشاورزی به وسعت 96 هزار هکتار را آبیاری کند. با ما در این مقاله جذاب و خواندنی همراه شوید تا شما را با قنات ابراهیم آباد اراک آشنا کنیم.

ورود

از سال 1318 تا 1378، فقط دو نفر از افرادی که در آن محله زندگی می کرده اند، توانستند به داخل این چاه بروند، چرا که ورود به قنات ابراهیم آباد اراک کاری بس دشوار است. یکی از این دو نفر، کسی بود که خودش می توانست چاه ها را حفر کند و شخص دیگر، یکی از افرادی بود که در روستا خانه داشت و مالک بود. شنیده ها حاکی از آن هستند که دیواره های چاه، شکل سنگ چینی داشته و هر کدام از سنگها، با ملات بر روی هم چیده شده اند. عاملی که باعث شد افراد زیادی به داخل این چاه نروند، بخاطر مخروطی شکل بودن آن است که باعث می شود افرادی که در داخل هستند، نتوانند به دیواره ها دست بزنند و کاملا در هوا معلق بمانند. در این بین، شنیدن صدای آب و تاریکی که در آنجا وجود دارد، بر شدت این ترس می افزاید.

بافت

قنات روستای ابراهیم آباد دو بافت دارد: یکی مارنی (شولاتی) و دیگری کنگلو (مرایی) که به زبان محلی مردم روستا به صورت سر (ser) خوانده می شود. این قنات دارای یک رشته اصلی و دو رشته فرعی بوده که هر کدام از رشته های فرعی در مناطقی به نامهای رونا و قوشد قرار دارند. در مسیر این قنات 348 حلقه چاه برای اینکه جریان هوا وجود داشته باشد و آب به راحتی بتواند حرکت کند، ایجاد شدند که از این بین، 311 حلقه در شاخه اصلی، 15 حلقه در شاخه فرعی رونا و 22 حلقه در شاخه فرعی قوشد قرار دارند.

ساخت

این اثر با ارزش در قرنهای پنجم و ششم ساخته شده است. برای ساخته شدنش هم از تجربیات ساکنین روستا استفاده شده و هم از فناوری های ایرانی بهره برده اند. این قنات از زمانیکه بوجود آمد، هم نقش بسزایی در تولید آب شرب افراد ساکن در روستا داشته و هم برای تامین آب مورد نیاز کشاورزی مفید بوده است.