باغ فتح آباد از جاهای دیدنی تبریز و از آثار ملی ایران است

ایسکانیوز/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، باغ فتح آباد از جاهای دیدنی تبریز و از آثار ملی ایران است.

باغ فتح آباد در نزدیکی روستائی به همین نام در حدود 5 کیلومتری شهر تبریز در مسیر جاده باسمنج واقع است. عرصه باغ به وسعت 30 هکتار بوده و ساختمان دو طبقه برون گرا به وسعت 200 مترمربع در امداد مسیر اصلی باغ قرار گرفته است. اطلاعات کمی در مورد چگونگی ساخت و بانیان باغ فتح آباد موجود است. تنها سند مدون، کتاب باغ های ایران و کوشک های آن تألیف دونالد ویلبر است. ویلبر در کتاب مذکور در توصیف باغ چنین نوشته است: در نزدیکی شاه گل باغی به نام فتح آباد واقع شده است.

مرکز باغ از درختان میوه پوشیده شده است. ولی محور طویل آب تمام باغ را به طرز متداول در ایران به هم متصل می سازد و به آن یک نوع هماهنگی می دهد. فقط بنای جدیدی که بجای کوشک قدیم ساخته شده، هماهنگی آن را بر هم می زند. هرگاه قسمت مرتفع، یعنی سمت جنوبی باغ وارد شویم، می بینیم که این خیابان پست و بلند است و شکل حوض هایی که در مسیر آن قرار گرفته اند نیز مختلف است. در یک قسمت حاشیه های سبزی در کنار نهرها بچشم می خورد که آنها نیز به نوبه خود با حاشیه ای از گل شمعدانی زینت یافته اند.

سرانجام به برجسته ترین نقطه باغ، یعنی استخر عمیقش می رسیم که اطراف آن را سنگ کار کرده اند. این استخر بسیار عمیق است و اطراف آن را درختان کهن و تنومندی احاطه کرده است. قسمت شمال این استخر قدری بلندتر از سطح زمین است. این همان چیزی است که در استخر شاه گل نیز دیده می شود. هیچ یک از قسمتهای این باغ به تنهایی زیبایی فوق العاده و چشمگیری ندارد، درحالیکه بطور کلی جذاب و آرام است. بنا به اظهارات ریش سفیدان، به ظاهر ساخت باغ را به ساعدالملک، یکی از معتمدان شهر تبریز نسبت می دهند.

باغ در حدود 150 سال قبل توسط خاندان عدل خریداری می شود. از موارد معامله در سند باغ، قنات، استخر، بخشی از اراضی روستای فتح آباد و ساختمان موجود فعلی باغ قید شده است. باغ در زمان وراث عدل، بخصوص غلامرضا عدل توسعه می یابد و به وسعت فعلی می رسد. مجموعه باغ و عمارت فتح آباد در زمان خاندان عدل بازسازی می شود و به ظاهر این بازسازی توسط یکی از معماران محلی به نام حاج عباس علی ترفیعی انجام شده است. از موارد بازسازی میتوان به رطوبت زدایی عمارت باغ و الحاق یک طبقه به آن، جلوگیری از نشتی استخر و آب نما و ساخت یک سری حوضچه در امداد محور اصلی باغ (شمالی ـ جنوبی) بین عمارت و آب گیر انتهای باغ اشاره کرد.

در سال 1350 هجری شمسی مجموعه باغ برای رطوبت زدایی توسط معمار محلی حاج علی اصغر عدالتی دوباره بازسازی و بازنگری می شود. آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی، این باغ را در سال 1374 هجری شمسی از خاندان عدل خریداری می کند و در راستای اهداف آموزش و پرورش با تغییر کاربری بصورت اردوگاه فرهنگی الغدیر در می آید. همسو با اهداف آموزش و پرورش برای تبدیل باغ به این اردوگاه بخشی از زمین های اطراف باغ در دو قسمت باغ در حد شمالی و جنوبی اتوبان و نیز در منطقه بیرونی و حد جنوبی، غربی و شرقی باغ، جهت توسعه باغ و ساخت ابنیه متناسب با اردوگاه در دستور کار آموزش و پرورش قرار می گیرد.

باغ و عمارت فتح آباد در آذر سال 1378 هجری شمسی به شمارە 2518 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت می رسد و همسو با اهداف توسعه باغ، میران فرهنگی تبریز، توسعه و تغییر کاربری باغ فتح آباد را جز برنامه های مطالعاتی خود قرار می دهد تا توسعه باغ باعث از بین رفتن هویت واقعی آن نشود. در همین راستا آموزش و پرورش زیر نظر میراث فرهنگی تبریز در صدد احیا باغ به شیوه پیشین (کاشت درختان از بین رفته، احیای دسترسی های تاریخی و جدید، بناهای تاریخی موجود و دیوارکشی اطراف باغ) برآمد، بطوریکه تاکنون یکی از محورهای اصلی مسیر آب زیر نظر میراث فرهنگی تبریز مرمت شده و بخش عظیمی از صفه سازی محورهای آب، حوضچه ها و آبگیرها در برنامه زمان بندی مرمت باغ قرار گرفته است.

باغ جز نمونه باغ هایی است که در زمینی کمابیش مسطح با شیب کم بنا شده است. محور اصلی باغ در امتداد شمالی جنوبی متناسب با مسیر حرکت آب قنات و در حد فاصل محور اصلی پیادە رو طراحی شده است. برای کنترل شیب معبر پیاده رو، هشت سکو با 18 پله با اختلاف سطح کل مسیر 305 سانتیمتر در نظر گرفته شده است. در وسط محور اصلی باغ درست در امتداد جوی آب در وسط هر یک از سطوح (پله های طراحی شده) حوضچه هایی به شکل مستطیل و دایره ساخته شده که در میان هر یک فواره ای موجود است.