غذاهای سنتی ایرانی | شکم گردی در ایران

به شخصه عاشق امتحان کردن غذاهای جور واجورم، خیلی دلم میخواد به  هر شهری که سفر می کنم حتما غذای همون جا رو بخورم. خدا رو شکر کشور ما هم از تنوع بالایی توی طعم و مزه برخورداره و غذای ایرانی در هر خطه و استانی طعمی بی نظیر داره. یه شهری مردمانش غذاهای ترش می پسندن بعضیا شیرین، یه خطه از کشورمون همیشه ماهی رو روی سفره شون دارن، برای هر نوع ذائقه ای حتی آدم های سخت پسند و بد غذا هم میشه تنوع بسیاری از غذای ایرانی رو آماده کرد. غذاهای سنتی ایرانی بی نظیرن و مطمئنم همه ی اونا رو تا الان تست نکردین. در ایران هیچ آیین و مراسمی وجود نداره که در اون غذا خوردن جایگاهی نداشته باشه. غذای سنتی به اون دسته از غذاهایی گفته میشه که در یه کشور از دوران گذشته مصرف می شده و نسل به نسل منتقل شده. به عبارتی این نوع غذاها رو میتونیم بر سفره ی اجدادمون ببینیم. این غذاها ساده و درعین حال سرشار از مواد مغذی هستن و اغلب به طور طبیعی و با تفکر تهیه می شدن. خب بیایین سعی کنیم یه شکم گردی خوب توی ایران بکنیم و بیشتر با غذاهای سنتی ایرانی آشنا بشیم.

آذربایجان شرقی

 از تبریز و اطرافش هرچی که بگیم کم گفتیم مردمانی با دستپخت های بی نظیر و سفره های رنگین. وقتی از چلوکباب ایرانی حرف می زنیم، آدم یاد چلوکبابی حاج علی در بازار کلاه دوزهای بازار بزرگ تبریز می افته. جوری برای شما چلوکباب رو با دوغ محلی و میوه سرو میکنن که دیگه تا ابد کباب های هیچ جا رو قبول نمی کنین. درباره ی باقلواهای خوش طعم تبریز هم که بی شک شنیدین. آجیل تواضع اصل هم مال تبریزه که خب الان دیگه هر جایی یه شعبه ازش می بینیم که اکثرن هم فقط سوء استفاده از این اسمِ . غذاهای سنتی تبریز  به حدی بی نظیرن که نمیشه از بینشون انتخاب کرد و مهم ترینشون هم کوفته تبریزیه که حتما باید به دست آشپزهای همین خطه پخته شده باشه تا طعم واقعی کوفته رو در کنین. وقتی رفتین تبریز حتما دیگر غذاهای سنتی ایرانی رو مثل دویماج، اوماج آشی، اوماج حالواسی، ویماق و قایقاناق رو امتحان کنین.

آذربایجان غربی

در رستوران های ارومیه کباب هایی با شکل های جذاب و ابداعی درست میشه که مخلوطی از تخم مرغ و سیب زمینی آب پزن. مردم استان آذربایجان غربی معمولاً غذاهای گوشتی رو با ترشی مصرف می کنن. از جمله این ترشی ها میشه به ترشی مخلوط، ترشی لیته و ترشی هفته بیجار اشاره کرد. گاتخ شورباسی، قورت شورباسی، چهمجه، یارما آشی از دیگر غذاهای مرسوم و محلی این استان هستن. یک غذای ایرانی دیگه که در مهمانی های ارومیه جای خودش رو پیدا کرده خوراک خوشمزه قفقازیِ. نقل های ارومیه هم که سوغاتی معروف این خطه هستن؛ اما مهم تر از همه حلوای هویجِ که بدون شک باید یک بار حداقل امتحانش کنین.

اردبیل

عسل و سرشیر و آش دوغ،سوغاتی رایج اردبیل و سرعین هستن .یه اردبیلِ  و مزه آش دوغش. در هوای خنک اردبیل، خوردن آش دوغ محلی خیلی مزه می ده. پلو قیسی هم یکی دیگه از غذاهای سنتی ایرانی این خطه اس. خوردن و بردن عسل سبلان و ساری حلوا رو فراموش نکنید. روبروی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، پدیده ای معجون طور به اسم حلوای سیاه هست که از شدت بزرگی اش با دوغ براتون سرو میکنن.

اصفهان

اسم اصفهان که میاد ناخودآگاه صدای جلیز و ولیز بریونی در ذهن تداعی میشه. وفور بناهای تاریخی در اصفهان، ممکنِ فرصت خوردن رو از شما بگیره اما حتما باید یه زمانی برای خوردن این دسته از غذای ایرانی بزارید. هر چند بریونی معروف ترین غذای اصفهانِ، اما از خورشت ماست، حلیم بادمجان و گوشت و لوبیا هم نباید غافل شیم. ناگفته نونه که زرشک روی همه غذاهای اصفهانی هم خوردن داره. گز و پولکی هم که شیرینی های معروف اصفهان هستن و نمیشه کسی بره اصفهان و بی گز و پولکی برگرده. یادتون باشه ابیانه و کاشان، خودشون دریای خوردنی های خاص و جذابی مثل انار و برگه سیب و آلو و شیرینی حاجی بادوم و کلوچه کاشان هستن.

البرز

استان البرز با وجود وسعت و جمعیتش، هنوز در سایه تهرانِ. اما هر کس به جاده چالوس بره و بساط پیک نیک و قلیون جوجه با خودش نبره، بی شک به خودش ظلم بزرگی کرده. اطراف کرج پره از باغ هایی با آلاچیق و تخت که برای شما انواع غذای ایرانی و کباب رو فراهم می کنن. به جای موندن در ترافیک  جاده چالوس  به ییلاق برغان برید و آلوبرغانی معروف و بستنی هل و گلابش رو امتحان کنین.

ایلام

ایلام، لبنیات محلی بسیار دلچسبی داره و اگر شانس بیارین در بازار ایلام می تونین دیزی های جذابی پیدا کنین که برعکس شهرهای بزرگ در اون فقط گوشت گوسفند می ریزن. ایلام به خاطر سرد بودنش شهر شیرینی های محلی گرم مزاج هم هست. "شه له کینه" غذای پرچرب و خوشمزه، نان ساجی، نان پپگ، کوفته سیرابی و قیماق از غذاهای بومی ایلام هستن.

بوشهر

شهر بوشهر در نزدیکی اسکله و شهرداری، بهشت ماهی خورهاس. بازار بوشهر هم خرماهای خاص اون منطقه رو داره. قلیه اسفناج، دمپختک ماهی و انواع خوراک بر پایه میگو، غذاهای اصلی بوشهری هاس. رنگینک خرما و نون پادرازی هم از شیرینی های سنتی بوشهری هاست.

تهران

تهران محل تفریح شکموهاست. یعنی هر جور غذای ایرانی، بین المللی و هرچی که بخواید رو میتونید اینجا پیدا کنین. از دربند و فرحزاد با دیزی ها و کباب ها و ترشک هاشون گرفته تا کباب کوبیده و حلیم و بستنی فالوده با مزه عهد صفویه در بازار حرم شاه عبدالعظیم. از پیتزا داوود که می گن اولین پیتزایی تهرانِ. رستوران هانی پارسه در مرکز شهر، که شاید چون یک خانم اداره اش می کنه، غذای مادرانه ای داره. در میدان راه آهن، ولوله تاکسی دربستی ها رو رها کنین و برید به دیزی آذری و قهوه خانه اصیلی که دوغ و ترشی اش سال هاس کیفیت اسطوره ای اش رو حفظ کرده.اگه هم از غذاهای سنتی ایرانی یکم خسته شدین و تنوع میخواید میتونین انواع غذاهای ترکیه ای، مکزیکی، ایتالیایی، هندی و لبنانی رو توی پایتخت شلوغ پیدا کنین. حتی اگه دلتون فلافل خواست هم لازم نیست تا جنوب ایران برین، کافیه یه سر به کوچه مروی بازار تهران برید و فلافل و سس انبه بخورین.

چهارمحال و بختیاری

شهرکرد و اطرافش، به ویژه کوهرنگ و سامان، معادن عسل و گردو و بادام هستن. در استان چهار محال و بختیاری به خاطر داشتن اقلیم سردسیر شرایط مناسبی برای تولید گردو فراهمِ. اسم کباب بختیاری رو که حتماً شنیدین، در فهرست همه رستوران های ایرانی هم پیدا میشه. این غذای ایرانی گوشتی غذای محلی چهارمحال و بختیاریه. کاچی های چهار محالی هم معروف ان. این استان محل اتراق عشایره برای همین انواع لبنیات محلی رو میشه از نوع عالیش رو امتحان کرد.

خراسان جنوبی

بیرجند و اطرافش در تناقض عجیبی بین کویر و دشت های دلچسب مونده، برای همین اصولا بیرجند شهر سوغاتی های خشکه. زعفران، توت، زرشک، عناب، سنجد، انجیر و آلو از این سوغاتی ها هستن. از غذاهای سنتی ایرانی این خطه هم آش شلغم، خورشت ریواس، بلغور پلو، اشکنه آلو، نخود، کشک زرد و بادمجان هستن. نان سمنو و نان زردی هم از نان های معروف خراسان جنوبی هستن.

خراسان رضوی

مشهده و غذای ایرانی شیشلیک شاندیزش. در طرقبه و شاندیز، از جوجه کباب و آش و دیزی غافل نشین. بستنی آجیل  و شله مشهدی هم که حرف ندارن. طبیعتا  مشهد  شهر زعفران و زرشک و نقل و هل هم هست. آب نبات زنجبیلی هم از شیرینی های این خطه اس.

خراسان شمالی

نقل و شکر پنیر بجنورد رو از دست ندین.  بجنوردی ها به طرز غریبی با شکر می تونن دریایی از نقل های متنوع رو بسازن. بعد این نقل ها طوری هستن که واقعا با هم متفاوتن. دوشووه، قورتو خورشت، پودنلی خورش، شلی آرد تفتی، آب موجی و دیگر غذای ایرانی این منطقه رو هم از دست ندین. 

خوزستان

اهواز یه خیابون داره به اسم لشگرآباد، که در اون فلافل و سمبوسه های تند رو سلف سرویس به شما ارائه میدن که میفهمین هرچی فلافل جاهای دیگه خوردین نمونه ی مسخره ای از این غذای ایرانی بوده. خوزستان مهد غذاهای خوش طعم و پر ادویه اس و نمیشه از بین  غذاهای خوزستان انتخاب کرد که کدوم از یکی بهتره.خورش بامیه، قلیه ماهی و .. همه غذای ایرانی بی نظیر این منطقه ان. خرما، میوه ی کٌنار و کلوچه های این منطقه هم که بی نظیرن. 

زنجان

دیزی کاروانسرای سنگی تاریخی زنجان رو از دست ندین. غذاهای سنتی ایرانی ؛زنجان رو انواع آش مثل آش بلغور، آش رشته، آش انار، یوتی آش و انواع غذای ایرانی مختلف دیگه مثل کاله جوش، کباب ترکی، خورشت مسما با مرغ و ... هستن. حلوای گردو رو هم در این شهر حتما تست کنین.

سمنان

سمنان  از اون شهرهایی هست که برای خیلی ها بین راهی حساب میشه و خوب درکش نکردن. شهمیرزاد، معدن خشکبار، گردو و کباب های خوب هستش. غذاهایی مثل ته چین و چرتمه پلو، غذای ایرانی منطقه ان. کشک و پسته هم که محصولات اصلی این استان هستن. از محصولات دامی سمنان میشه به آروشه، لور، سرشیر محلی، سرماست محلی، عسل طبیعی، قره قروت اشاره کرد. همچنین محصولات باغی مثل گیلاس، آلبالو، زردآلو، توت و به ویژه گردو میشه اسم برد. نان پنجه کش، نان گرده و کچیله نون محتوی گردو از نان های بسیار خوشمزه دست پخت زنان این منطقه ان.

سیستان و بلوچستان

زاهدان و چابهار و زابل، به خاطر نزدیکی فرهنگی و قومی با کشورهای همسایه، ساختار و خوردنی های بسیار متفاوتی هم دارن. اگه در چابهار همیشه بهار، تمام مدت به خوردن غذای دریایی مشغول نباشین، اون همه راه رو بی دلیل طی کردین. شیرینی های هندی و پاکستانی رنگارنگ مثل گلاب جامون در این شهر زیاد پیدا میشن. اگه مهمون افراد صحرانشین محلی بشین براتون یک سینی بزرگ کباب گنجشک میارن که یه غذای ایرانی خیلی خوشمزه اس.

فارس

فالوده شیرازی، شکرپنیر و بادام سوخته و مسقطی از شیرینی جات و دسرهای فارس هستن که از بینشون فالوده شیرازی رو به نظر من باید به عنوان یه اختراع مهم بشری ثبتش کنن. کوفته هلو، رب پلوشیرازی، آش انار، قنبرپلو، کلم پلوی شیرازی و دو پیازه از غذاهای استان فارس هستن. انواع عرقیات معطر مثل بیدمشک و بهار نارنج از نوشیدنی های سنتی  شیراز هستن.

قزوین

شیرینی های قزوین معرکه ان.  نوعی باقلوی متنوع و خاص این شهر هست که فقط در خود قزوین پیدا میشه. و غذای ایرانی معروف؛  قیمه نثار که یک جور شیرین پلوی خوشبختانه غیرشیرینِ. قزوین، شهر نان های لواش بزرگ و زردرنگ هم هست. نان قندی، باقلوای لوزی، شیرینی اتابکی، نان نازک و نان برنجی هم از انواع شیرینی این استان هستن. زغال اخته های ترش و مرغوب قزوین رو هم فراموش نکنین.

قم

سوهان های اصیل قم رو هیچ جای دیگه نمیتونن بپزن و سوغاتی هستش که به ذائقه ی تمامی مردم خوش میاد. در تهران هم یه قمی اصیل تونسته در حوالی سید خندان سوهان پزی موفق راه بندازه. فک کنم کسی نباشه گذرش به قم افتاده باشه و سوهان اصل نخریده باشه. برای کله پاچه خورها قم میتونه یه صفای خاصی داشته باشه. البته قمی ها یه آش و آبگوشت دارن که از غذاهای سنتی ایرانی هستش به اسم آش قنبید.

کردستان

ماهی های کبابی اطراف دریاچه زریوار در مریوان شما رو به مهمونی خاصی دعوت می کنن. در سنندج حواستون باشه که حتما سراغی از قاپلی، کوکوی کنگر، آش کردی، آش گزنه و دوغ دیگر غذاهای محلی اونجا هم بگیرین. بریان کباب یا کباب ترکی از غذاهای سنتی رسمی کردستان هستن. کنگرماست و کلانه که ترکیبی از نان محلی و پیازچه و کره محلی ان از پیش غذاهای کردی به حساب میان. 

کرمان

کرمانی ها عاشق خوردن گوشت هستن و کباب های خوبی در استان کرمان پیدا میشه. کرمان شهر فالوده کرمانی و کلمپه و خرماس. کرمان یک ساندویچی قدیمی به نام گلریز هم داره که هنوز که هنوزه از نان های ساندویچی سفید و کمی ترش قدیمی وهمبرگر دست ساز و سس مخصوصی استفاده می کنه، که هیچ جای جهان هم شعبه نداره.

کرمانشاه

کرمانشاه رو با دنده کباب و جوجه کباب های ابرقهرمان درک کنین. به نظرم دنده کباب یک جور شیشلیک غنی شده اس که هیچ شهر دیگه ای هم قادر به پختنش نیست. کرمانشاه شهر خورش خلال هم هست، نوعی قیمه ترش که به جای سیب زمینی خلال بادام و زرشک داره. یک طعم بی نظیر هم به نام باقلوا در کرمانشاه هست که ترکیبی از باقلوا و خامه و عسلِ. از نان برنجی و نان خرمایی و روغن کرمانشاهی ساده رد نشین.

کهگیلویه و بویراحمد

یاسوج و اطرافش، شهر گوشت تازه دام هستش که به جای روزنامه و سرب و مقوا، علف و آب و هوای سالم میخورن. از دیزی و کباب های این منطقه دست نکشین و طعم عسل طبیعی رو هم در این استان بچشین.

گلستان

حلواهای سنتی در قنادی های گرگان، یک تعریف جدید از حلوا هستن. در  گرگان میشه هم از ماهی های دریای خزر حسابی استفاده کرد هم در کوه های جنگلی این استان، کباب های متفاوتی خورد. هل آش، گوجه آش و ماش آش از غذای ایرانی لذیذ گلستان هستن. نون خرمایی و حلوای آماج گرگان رو از دست ندین. چوروک نون سنتی این منطقه اس.

گیلان

گیلان، استان چاق شدنِ. کباب ترش گیلانی که گوشت خوابونده شده در رب انار و ادویه اس و کباب دوش و میرزاقاسمی، شیش انداز، باقلا قاتوق و کوکوی خاویار ماهی از غذاهای سنتی ایرانی معروف گیلانی هاس. فسنجان و کباب چنجه رستوران های اردشیر و محمود و محرم و حاج حسین و حسن رشتی جایی برای بحث باقی نمیزارن. مخلفات کنار کباب ترش، خودش یک دریاست، از مغز گردو گرفته تا خیار و کره محلی و زیتون و اشپل که خود گیلانی ها عاشقش هستن. فومن رو با کلوچه معروفش همه میشناسن، لاهیجان رو هم بدون کوکی و کلوچه گردویی و نارگیلی نمیشه ترک کرد. اگر چای لاهیجان براتون دلچسبه، مغازه های اطراف دریاچه و البته کارخانه های چای در اطراف لاهیجان و لنگرود رو با دقت زیر نظر بگیرین. حلوای درونگ، کلوچه و مربای ازگیل هم از شیرینی جات این استان هستن.

لرستان

لرستان، منطقه آش کشکینه و آش ماست و محصولات جانبی لبنیاتِ.  هر کس به لرستان بره و کشکینه نخوره، انگار که رفته باشه رم و به جای پیتزا، ساندویچ ژامپون سرد خورده باشه. کشکینه یکی از غذاهای سنتی ایرانی هست که با بلغور گندم، دوغ ترش که به صورت خشک برای آش در تمام سال ذخیره میشه، تهیه میشه. لرستانی ها همچنین تعریفی از آب گوشت بزباش با سبزیجات معطر دارن که وقتی درکش کنین، فقط هوس این نوع آبگوشت رو می کنین. همچنین دمپختک لری و خورش آلبالو و کوبیده بروجرد و برگ و دنده کباب خرم آباد رو فراموش نکنین.

مازندران

از غذاهای سنتی ایرانی مازنی ها  مرغ ترشِ که چند نوع مختلف در این استان داره.  روایت اول یه چیزی در مایه های فسنجونِ و روایت دوم، یک مرغ کامل شکم پر که در دریایی از آب نارنج و سبزی و گردو غوطه ور شده. هر چه گیلانی ها انار بازن، مازندرانی ها با نارنج زندگی می کنن و البته دلال (دلار) که یه سبزی معطر و شور برای ماست و خیار و غذاهاس. مازندرانی ها ماست های رنگارنگی هم دارن و اکبر جوجه که بعد از خوردن اون مرغ بریان عجیب با رب انار، در رستوران ها میتونید چای هم میل کنین. از ماهی های مازندران مخصوصا ماهی سفید و قزل آلای دریایی هم نمیشه گذشت. بورانی کدو حلوایی و بورانی بادمجان کبابی، ماست دلالی و نازخاتون که ترکیبی از بادمجان کبابی و سبزی معطر و آب غوره اس، از دسرهای سفره های مازندرانی هان. مربای بهارنارنج و مربای تمشک هم خوراکی های هیجان انگیزی هستن که باید تستشون کنین.

مرکزی

مردم  اراک سازگاری خیلی خوبی با این شهر صنعتی برقرار کردن و کشاورزی و دامداری رو برقرار نگه داشتن. در شهر اراک، دوغ مشک واقعی با گاز واقعی دارن و کشکی که در آش بریزین، طعمی عالبی به آش میده. اراک شهر قیسی و برگه هم هست و البته دیزی و بزباش رو هم بی شک باید تست کرد.

هرمزگان

بندرعباس، شهر غذاهای دریایه و ادویه های عجیب. ماهی خورها می دونن که مزه ماهی دریای شمال با ماهی پرورشی و ماهی خلیج فارس و دریای عمان، سه تا مزه سوا از هم هستن. اگه جزو افرادی باشین که میگن ماهی بوی خوشایندی نداره، مردم بندر عباس غذاهای سنتی ایرانی و ماهی رو جوری با طعم و ادویه های بی نظیر درست میکنن که امکان نداره به خوردن این غذاها راغب نشین.

همدان

همدان دیار ترشی و مرباهای عجیب غریبه. همدانی ها از پوست هندونه، ترب سیاه،  پوست لیموترش و کدو مسمایی مربا درست می کنن. ترشی گردو هم از ترشی های مشهور این استانِ. کماچ، برساق و سوجوق هم شیرینی های دلچسب و محلی همدان هستن. آش میوه، خورشت غوره بادمجان، آبگوشت کلم و آبگوشت سیب سیرغوره از غذاهای معروف همدان هستن اما کبابی عجیب دارن به اسم کباب روسی که نوعی کباب چنجه اس که با گوشت گوسفند تهیه میشه. 

یزد

یزدی ها اگه شیرینی یزدی توی خونه نداشته باشن و کاسه نبات هایی که در شان چای باشه، انگار یه گوشه از زندگیشون میلنگه. شیرینی های یزدی در هیچ جا مانند ندارن؛ لوزپسته، لوزبادومی، لوزنارگیل، کیک یزدی، باقلوا، پشمک، قطاب و حاجی بادوم از شیرینی های خوشمزه یزدی هستن. آش شولی، آش شلغم، حلیم و کوفته یزدی هم از غذاهای خوشمزه یزد به حساب میان. البته یزدی های یه غذای ایرانی دیگه هم دارن به اسم قیمه یزدی که در ستایش دارچین پخته میشه.