نگاهی دیگر به کاخ صاحبقرانیه + تصاویر

کاخ صاحبقرانیه را اگر بخواهیم فارغ از اینکه یکی از کاخ های زیبای قاجاری تهران است ببینیم و مرور کنیم، می توانیم به تاریخ شنیدنی این بنای زیبا بپردازیم. صاحبقرانیه پر از ظرافت و زیبایی های معماری چشم نواز است. با اتاق ها، تالارها و دالان هایی که علاوه بر زیبایی، شاهدان استوار تاریخ ایرانند. صاحبقرانیه را با تاریخ آن اگر بخواهیم مرور کنیم، شاید برسیم به روزی گرم در تابستان آن سال های تهران که سلطان صاحبقران بخشی از ارتفاعات تهران را پسندید تا کاخ خوشگذرانی هایش را در آن بسازد، اما تاریخ برای این کاخ جور دیگری رقم خورد، این کاخ تنها محل گذران ساعات خوش برای شاهان ایران نبود.

13 مرداد 1285 خورشیدی، شاه بیمار در سایه درختی در مقابل کاخ صاحبقرانیه نشسته است. متنی مقابل چشمانش قرار دارد که جنجال ها را پشت سر گذاشته و در نهایت به قلم احمد قوام نگاشته شده وآماده تا شاه عبارت «صحیح است» را پای این سند مهم تاریخ ایران ثبت کند و روز 13 مرداد شروع بخشی از تاریخ این سرزمین باشد. شاه آن روز در سایه درخت مقابل صاحبقرانیه، فرمان مشروطه را امضا کرد و دی ماه همان سال از دنیا رفت، تا پسرش به این فرمان وفادار نماند و آتش توپ را به روی مشروطه چی ها بگشاید. حالا اگر اتاق به اتاق در کاخ صاحبقرانیه که در سکوتی عمیق فرورفته بگردید، دست خط احمد قوام و امضای مظفرالدین شاه را روی دیوار یکی از اتاق ها خواهید دید.

صاحبقرانیه بارها پوست انداخت، تغییر کرد، اتاق هایی که سلطان صاحبقران برای سوگولی های حرمسرا ساخته بود، از بنای اصلی جدا شد. تا فضایی برای پذیرایی میهمانانی که برای مراسم ازدواج ولیعهد از اقصی نقاط جهان می آمدند، فراهم شود. اما زمستان نیاوران آن روزها سردتر از آن بود که بخواهد میزبان یکی از مهمترین و سیاسی ترین ازدواج های تاریخ ایران شود. مراسم ازدواج محمدرضا و فوزیه در کاخ مرمر به پا شد و صاحبقرانیه ماند تا روزگاری دیگر برایش رقم بخورد. عروس سوم خاندان پهلوی که کاخ نشین شد، صاحبقرانیه باز روزهای خوش به خود دید، بازسازی شد، آماده شد برای پذیرایی از میهمانان و شد دفتر کار شاه ایران.

تالار جهان نما که سلطان صاحبقران از پنجره هایش قلمروهای پایتخت را نظاره می کرد و تهران آنقدر خلوت بود که به او مجال دهد از پنجره های رنگی جهان نما شهر ری را هم ببیند، شد دفتر کار فرزند مردی که دودمان قاجار را به باد داده بود. حالا در ضلع شمالی تالار جهان نما، میز کار محمدرضا پهلوی قرار دارد. شاید در روزگار سلطنت او تهران دیگر آنقدر خلوت نبود که او از تالار جهان نما و از پشت میز کارش بخواهد مرزهای پایتخت را از نظر بگذارند. محمدرضا پهلوی در این کاخ تصمیمات مهمی گرفت، در همین کاخ و تالار جهان نمایش بود که گزارشات انقلاب به گوشش رسید، عزل و نصب های متعدد 57 پشت همین میز اتفاق افتاد و میهمانان سیاسی را در همین کاخ میزبانی کرد و در آخر هم در زمستان 57 برای همیشه با میز کارش در تالار جهان نما خداحافظی کرد، همانطور که با عنوان «شاه ایران».

حالا اما سکوت صاحبقرانیه سنگین تر از همیشه است. برج ها یکی پس از دیگری پیش رویش قد علم می کنند و تالار جهان نما دیگر نای نفس کشیدن ندارد، چه رسد به مجال تماشای تهران تا مرزهای شهر ری. حالا آدم ها بارها و بارها در صفحات مختلف مجازی می خوانند: «صاحبقرانیه نام کاخی تاریخی در شمال شهر تهران است که در باغ بزرگ نیاوران قرار دارد. این کاخ که در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده، اهمیت تاریخی زیادی دارد و به همین دلیل یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری تهران محسوب می شود.»