حمام قاجاری نواب در قلب تهران + تصاویر

چند قدمی که از چنار نهصد ساله تهران در حیاط امامزاده یحیی به سمت محله عودلاجان بیایید، پیدا کردن حمام نواب بعد از بازارچه کار سختی نیست، درست در تقاطع خیابان بیک دامغانی تابلویی از کاشی های فیروزه ای بر پیشانی یک در کوچک و پله هایی که به دل زمین می رود، شما را به حمام نواب می رساند. حمامی که تاریخ و قدمت آن به عصر قاجار می رسد، اما شهرتش را مدیون دوران پهلوی و یکی از مهمترین و پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است. از در ورودی حمام اگر وارد دالانی باریک که روبروی در قرار دارد شوید، می رسید به سقف حمام نواب، همانجایی که برادران آب منگل جسد فرمون را روی یکی از گنبدهای آجری اش انداختند، اینجا یکی از لوکیشن های فیلم قیصر است، «گرمابه نواب»

حمام ها در تاریخ ایران تنها محل شست و شو و پاکیزگی نبودند، بلکه محلی برای مراوده و تبادل نظر و معاشرت مردم با یکدیگر هم بودند. به همین دلیل حمام ها معماری مفصل و پر ظرافتی داشتند، و محل هایی برای نشستن و گپ زدن و مراوده، علاوه بر این به دلیل محدودیت هایی که در منابع گرمایشی و آب پاکیزه وجود داشت، برای ساخت حمام هوشمندی های مهندسی نیز به کار می رفت تا اتلاف انرژی و آب به حداقل برسد. در حمام نواب و قتی با معماری و بخش های مختلف این بنا آشنا می شوید پی به هوشمندانه بودن معماران گذشته می برید، معمارانی که از گرمای آبی که مورد استفاده مردم بود، برای گرمابخشی به فضای حمام استفاده می کردند و سقف را به گونه ای طراحی می کردند که کمترین میزان انرژی به هدر رود.

حمام نواب هم مثل تمام حمام های تاریخی ایران از بخش های مختلفی مثل هشتی (فضای سرپوشیده ورودی و خروجی که به کوچه یا خیابان راه دارد)، سربینه (رخت کن)، گرمخانه، خزینه، استخر و تون تشکیل شده است. «تون» در حمام های تاریخی به محل نگهداری آتشی گفته می شد که برای گرمایش فضای حمام مورد استفاده بود، کوچه ای باریک در کنار حمام نواب قرار دارد که روی تابلوی ان نوشته «سرتون» در این کوچه در گذشته محل دسترسی به «تون» حمام قرار داشته و از همان روزها تا به امروز نام سرتون روی آن مانده است.

بعضی حمام ها در گذشته حکم استخرهای امروزی را هم داشتند، محلی برای تن به آب زدن و تفریحات تابستانی، آن روزها به این محل ها که در بخشی از حمام قرار داشت و آبی که در خزینه اش قرار داشت آب سرد بود، می گفتند «چاله حوض». در تهران قدیم، حمام نواب صاحب بزرگترین چاله حوض تهران بود و پاتوق بسیاری از جوانانی که از گرمای نفس گیر تابستان های تهران به خنکای آب چاله حوض نواب پناه می آوردند. حمام نواب در سال 1385 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.