معبد مهر مراغه

معبد مهر مراغه که با نام نیایشگاه مهری در تاریخ 19 دی 1356 با شماره 1556 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده را باید در ردیف یکی از نخستین سکونتگاه ها و معابد بشر پیش از تاریخ محسوب کرد که از تاریخ ناگفته مراغه حکایت دارد. این بنای تاریخی را متعلق به دوره اشکانی و جایی می دانند که آیین مهرپرستی در آن اجرا میشد. اهالی منطقه این محوطه را با نام هایی مانند امامزاده معصوم مراغه ای، خانقاه، اجاق و اولیاء نامیده اند و مناطقی مانند معبد، قبرستان، اصطبل، چله خانه و یک محوطه تاریخی دارد که به نظر می رسد قبرستانی مربوط به عصر آهن است. این معبد در زیر یک گورستان تاریخی قرار دارد و با خاکبرداری بخش هایی از آن خود را نمایان کرد اما همچنان بخش عمده ای ازآن در زیر خاک قرار دارد.

معبد مهر مراغه نیایشگاه زیرزمینی، محل پرستش خورشید و برگزاری آیین مهرپرستی بوده که در جنوب روستای ورجوی مراغه به صورت زیرزمینی و صخره ای بنا شده است. پیروان آیین مهر آن را با تراشیدن قطعه سنگی عظیم از جنس شیست با دهانه ای به عرض 5/4 متر بوجود آورده اند. این بنا را از نظر حجم کار و دقت هنرمندانی که در امر حجاری آن دخیل بوده اند، میتوان جزو نمونه های ارزنده ستایشگاه های کهن دانست. این معبد به عنوان یکی از کامل ترین پرستشگاه های تاریخی ایران در دوره اسلامی یعنی زمانی که ایلخانیان بر ایران پارسی حکومت می کردند، دستخوش تغییراتی شد تا نشانه هایی از اسلام اکنون بر تن این معبد به یادگار بماند.

در مطالعات باستان شناسی سالهای اخیر که به سرپرستی دکتر سعید ستارنژاد و تیم همراه انجام شده، مشخص گردید این نیایشگاه متعلق به مذهب بودایی ها در مراغه بوده است. وجود کتیبه قرآنی هم در داخل معبد اشاره به فتح بزرگی دارد که یادآور تسلط حاکمان ایلخانی بر این شهر است. یافته های باستان شناسی وجود تمدن اورارتوها و ماد در آذربایجان بزرگ که مراغه جزئی لاینفک از آن است را به اثبات رسانید. طبق تحقیقات و بررسی ها نیز معلوم شد که در این معبد آرامگاه یکی از علمای بنام مراغه یعنی آخوند ملا معصوم مراغه ای قرار دارد که بعد از وفاتش در اینجا دفن شده است.