آشنایی با رسوم جالب ماه رمضان در اردبیل

ایرنا/ این خبر به جهت آشنایی با رسوم جالب ماه رمضان در اردبیل برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

افطاری دادن به مومنان روزه دار که در مناطق مختلف استان اردبیل اوروج آچدی خوانده می شود، از دیرباز در میان اهالی استان اردبیل مرسوم است و بر این اساس، با دعوت از آشنایان، بستگان، همسایگان و بویژه افراد بی بضاعت، به اطعام روزه داران می پردازند.

افطاری دادن در استان اردبیل از همان هفته نخست ماه رمضان آغاز می شود و میزبانان اغلب پیشاپیش قول میزبانی از بستگان و نیازمندان را میگیرند تا در میهمانی افطاری آنها حاضر شوند و بر همین اساس، افطاری دادن در بین مردم این خطه از چنان جایگاه والایی برخوردار است که برای حضور میهمانان در مراسم افطاری خود اصرار زیادی می کنند و معمولا بهترین افطاری ها به تازه دامادها و تازه عروس ها و خانواده آنها اختصاص می یابد.

براساس مقاله آشنایی با رسوم جالب ماه رمضان در اردبیل باید بدانید که سفره افطاری اهالی استان اردبیل در شبهای ماه رمضان با هر غذای ساده و رنگینی تزئین شده باشد، معمولا خالی از فرنی همراه با مربای گل محمدی نیست و افطاری میهمانان اوروج آچدی هم با صرف نوشیدنی داغ که معمولا چایی و یا شیر است، شروع می شود.

مردم این استان برای نشستن پای سفره افطار پس از یک روز عبادت و روزه داری تدارک زیادی می بینند ولی پختن فرنی و صرف آن به همراه مربای گل محمدی در هنگام افطار پای ثابت این سفره بوده و توسط بانوان مومنه تهیه شده و بر سفره چیده می شود.

فرنی غذایی است که با آرد برنج و شیر تهیه می شود و زنان منطقه برای تهیه این غذا یک هفته قبل از آغاز ماه رمضان اقدام به آرد کردن برنج با هاون و یا با آسیاب های برقی کوچک کرده و هر روز قبل از افطار این غذا را به اندازه تعداد میهمانان و اهل منزل میپزند.

فرنی که خوراکی شبیه حلیم ولی به علت تهیه از شیر و آرد برنج به رنگ سفید است، همراه با مربای گل محمدی که آن هم توسط زنان خانه دار تهیه شده، صرف می شود.

تزئین سفره افطاری روزه داران با خرمای تزیین شده با گردو، زولبیا و بامیه، پنیر و سبزی، نان روغنی، آش رشته محلی، آش دوغ، سوپ و در سالهای اخیر با شله زرد و حلیم بیشتر مرسوم شده است.

پس از جمع شدن سفره مختصر وقت افطار، از اهالی منزل و میهمانان روزه دار با چای تلخ و گز سفید پذیرایی می شود که با گرم شدن هوا اغلب هنداونه و خربزه و دیگر میوه های آبدار جایگزین آن می شود.

براساس مقاله آشنایی با رسوم جالب ماه رمضان در اردبیل باید بدانید که پذیرایی از میهمانان اوروج آچدی پس از مقداری فاصله و گپ و گفت میهمانان بعد از افطار، با غذای اصلی که در واقع شام تهیه شده توسط میزبان است، ادامه می یابد و معمولا این پذیرایی براساس وسع میزبان تدارک دیده می شود.

اهالی مومن و روزه دار استان اردبیل اغلب غذای میهمانی اوروج آچدی را بیشتر از شمار میهمانان دعوت شده تهیه کرده و پس از اطمینان از شمار حاضران، مابقی غذا را در میان همسایگان توزیع کرده و حتی میهمانان را با بسته های تهیه شده از افطاری همان شب بدرقه می کنند.

افراد و خانواده های کم سن و سال استان اردبیل معمولا برای اوروچ اچدی ابتدا برای افطاری به منزل بزرگتر خانواده رفته و سپس آنها را به افطاری ویژه خود دعوت می کنند.

به علت رواج میهمانی اوروج آچدی، تردد شبانه و پس از افطار شهروندان در خیابانهای شهر در ایام ماه مبارک رمضان، حتی در برخی موارد از آمار روزانه هم بیشتر بوده و تا موقع سحر ادامه می یابد.

گاهی اوقات افراد با توان و وسع مالی بیشتر، در مساجد و منازل سفره افطاری و میهمانی اروچ آچدی عمومی برپا کرده و و از همه افراد از جمله رهگذران روزه دار برای حضور در میهمانی خود را دعوت کرده و از آنها پذیرایی می کنند.

متاسفانه در سالهای اخیر میهمانی اوروج اچدی ماه مبارک رمضان که با هدف صله ارحام، افزایش مراودات و دوستی در بین همسایگان و بستگان و نیز پذیرایی از محرومان و دستگیری از نیازمندان مرسوم شده، به تدریج جای خود را به چشم و هم چشمی و ریخت و پاش و اسراف داده و در تالارهای پذیرایی و با صرف هزینه های هنگفت برگزار می شود.

استقبال از رمضان و اشتیاق برای روزه داری

مردم اردبیل برای استقبال از ماه مبارک رمضان، چند روز مانده به آغاز این ماه عزیز، مساجد را برای عبادت آماده می کنند و نظافت عمومی مساجد، غبارروبی و عطرافشانی این اماکن توسط جوانان و در برخی مساجد توسط بانوان انجام می شود.

مردم این استان در پیشواز ماه مبارک رمضان، از چند روز مانده به آغاز این ماه پربرکت و به خصوص در سه روز آخر ماه شعبان روزه میگیرند که به این پیشواز، قاباغا گئتمک می گویند.

زنان اردبیلی نیز در پیشواز ماه مبارک رمضان به خانه تکانی پرداخته و خانه را برای رمضان آماده می کنند و علاوه بر نظافت عمومی منزل، تهیه مربای گل محمدی برای صرف به همراه فرنی و نیز تهیه برخی اقلام از جمله رشته آش و پلو را خود بر عهده می گیرند.

مردان مومن این خطه نیز همچون ایام پیش از نوروز، چند روز مانده به ماه مبارک رمضان به تکاپو افتاده و با تهیه لوازم تهیه انواع خوراک مخصوص سفره افطاری و سحری، اشتیاق خود را برای فرا رسیدن رمضان نشان می دهند.

روزه گرفتن نذری و مستحبی در ایام باقیمانده تا آغاز این ماه نیز از جمله اقداماتی است که توسط مردم مومن استان اردبیل انجام می شود.

جنب و جوش وقت اذان و حضور در سر سفره افطار

هنگام غروب، وقتی نغمه ملکوتی ربنا و صدای اذان از مناره های مساجد عطر رمضان را بر مشام مومنان می رساند، جنب و جوش مردم در خیابان ها و کوچه ها برای رفتن به منزل در وقت افطار و تکاپوی زنان در منزل برای چیدن سفره افطاری دیدنی است.

مردم استان اردبیل از سال ها پیش هنگام افطار کسب و کار خود تعطیل کرده و بر سفره افطار در کنار خانواده خود، میهمان خالق خود می شوند و در صورت لزوم پس از نماز مغرب و عشا، دوباره به سر کار خود بازمی گردند و به همین علت، اغلب صنوف اردبیل تا نیمه شب باز هستند و این رسم همچنان ادامه دارد.

حضور در سر سفره افطاری آنچنان برای مردم استان اردبیل اهمیت دارد که تمام اعضای خانواده باید به وقت افطار در سر سفره جمع شوند و اگر کسی هم به عذر شرعی روزه نگرفته باشد، به احترام حرمت این ماه مبارک در کنار سفره می نشیند و بر این اساس، به جرات میتوان گفت که ماه رمضان تنها زمانی از سال است که تمام افراد خانواده در استان اردبیل، یک ماه بر سر یک سفره می نشینند.

بانوان خانه که از ساعاتی مانده به زمان مغرب مشغول پخت و پز و مهیا کردن افطاری می شوند، با نزدیک شدن به زمان اذان مغرب پس از دم کردن چای، سفره را پهن کرده و با چیدن غذاها و خوراکی مختص این ماه، مقدمات پذیرایی میهمانان کردگار خود را آماده می کنند.

تا حدود نیم قرن پیش که رادیو و تلویزیون در همه منازل وجود نداشت، هنگام افطار یک توپ شلیک میشد و روزه داران با شنیدن صدای توپ می فهمیدند که افطار شده است اما امروزه شنیدن بانگ اذان از رادیو و تلویزیون و گلدسته مساجد جای توپ را گرفته است.

مردم استان اردبیل وقت سحری و افطار، روزه داری یک روزه خود را با صدای اذان و ادعیه مرحوم رحیم و سلیم مؤذن زاده اردبیلی آغاز و به پایان می رسانند و شنیدن صدای ملکوتی این دو فقید، جایگاه ویژه ای برای مردم منطقه دارد.

آداب اوباشدانلیق در استان اردبیل

مردم استان اردبیل به سحری، اوباشندانلیق می گویند و برای تهیه غذای سحری، عبادت و سایر مراسم این مناسبت عبادی تلاش زیادی می کنند ولی بیشتر زحمت آن بر دوش بانوان است. اهالی اردبیل به بیدار شدن از خواب ساعاتی قبل از اذان صبح و خوردن سحری و اقامه نمازهای واجب و مستحبی اهمیت زیادی می دهند و بر همین اساس، در ماه مبارک رمضان، تهیه سحری هم ترتیبات ویژه خود را دارد که البته با گذشت زمان، دچار تغییراتی هم شده است.

حدود 50 سال پیش که رادیو و تلویزیون به اندازه امروزی موجود نبود، عده ای از مردان و جوانان 2 ساعت مانده به اذان صبح با رفتن به پشت بام و با صدای بلند اهالی محل و همسایه ها را از فرا رسیدن وقت سحری آگاه می کردند و در برخی مناطق نیز از شلیک توپ استفاده میشد.

در آن سالها، به علت نبود امکانات ارتباطی، رسم بر این بود که هنگام سحر هر کس زودتر از دیگران بیدار شد، زنگ دیگر همسایه های خود را بزند و آنها را برای سحری بیدار کند تا از خوردن سحری و عبادت در این ماه باز نمانند.

در آن دوران زمانی که تمام اعضای خانواده برای نشستن در پای سفره سحری بیدار میشدند، تمام چراغ خانه های شهر روشن میشد و همه برای عبادت و خوردن سحری حضور داشتند درحالیکه امروز چنین چیزی کمتر دیده می شود و اغلب اهالی اول شب برای خوردن سحری اقدام می کنند و یا اینکه بسیاری از شهروندان از خوردن سحری برای گرفتن روزه صرف نظر می کنند.

در سالهای گذشته زنان خانواده نیمه شب بیدار شده و برای آماده کردن سحری، دم کردن پلو و تهیه غذای سحری از اجاق ها و شعله وسایل نفت سوز برای آماده کردن استفاده می کردند. با توجه به زمانبر بودن این نوع آشپزی، اغلب 2 ساعت مانده به اذان صبح، بیدار شده و غذای سحری را تهیه می کردند اما اکنون به علت وجود تجهیزات غذاپزی زمان دار، آن شور و اشتیاق قبلی دیده نمی شود.

غذاهای محلی سال های دور که توسط مادران مومن در سفره پرکت سحری چیده میشد، اغلب شامل شیر برنج، کشمش پلو، رشته پلو و قیسی پلو بود که امروزه نیز کمابیش چنین غذاهایی توسط کدبانوهای مومنه استان اردبیل برای سحری تهیه می شود.

مساجد، کانون عبادات روزه داران در استان اردبیل

بسیاری از مردم مومن استان اردبیل در ایام ماه مبارک رمضان با حضور در مساجد به عبادت می پردازند و برگزاری نماز جماعت در این اماکن بخصوص در وقت ظهر و صبح، رونق بیشتری می گیرد و مساجد به کانون عبادت روزه داران تبدیل می شود. علاوه بر این، بسیاری مردان و زنان که در ساعات روزه داری، وقت کافی دارند، با حضور در مساجد، به دوره خوانی و قرائت قرآن به صورت جمعی می پردازند.

در ماه رمضان بسیاری از مساجد استان اردبیل شاهد حضور جوانان و نوجوانانی است که اغلب برای قرآن خوانی و ادای نماز جماعت در مسجد محلات جمع می شوند و در کنار این امور، کلاس درس و قرائت قرآن هم توسط هیات امنای مسجد دایر می شود.

حضور مردم مومن استان اردبیل در مساجد به خصوص در شب های قدر بیشتر می شود بطوریکه بیشتر مردم با حضور در این اماکن، به شب زنده داری پرداخته و عبادت خود را پس از افطار تا وقت سحر ادامه می دهند.

یکی از رسوم قدیمی اردبیلی ها در اعیاد، یاد کردن امواتی است که در یک سال منتهی به آن سال از دنیا رفته اند. ماه مبارک رمضان نیز که به عقیده مردم اردبیل، عید و بهار عبادت و دینداری محسوب می شود، برای درگذشتگانی که طی یک سال اخیر فوت کرده اند، در تکایا، مساجد و یا منازل بستگان آنها مجلس ترحیم برگزار می شود.

طبق سنت دیرین مردم این منطقه، هر سال در دومین شب از ماه مبارک رمضان، این قبیل مراسم یادبود برگزار شده و مؤمنان با برگزاری مجلس ختم، جای خالی درگذشتگان را در نخستین رمضان بعد از درگذشت آنها، با قرائت قرآن کریم و فاتحه خوانی پر می کنند و معمولا افطاری هم به یادبود فرد درگذشته به میهمانان داده می شود.

عید فطر، مناسبت گرامیداشت یک ماه عبادت

عید فطر که نخستین روز ماه شوال بوده و پس از یک ماه عبادت در ماه مبارک رمضان گرامی داشته می شود، در استان اردبیل ترتیبات خاص خود را دارد. در این روز، مردم مومن استان اردبیل، پس از برگزاری نماز عید فطر، روز عید خود را با دید و بازدید از بزرگان فامیل و خانواده درگذشتگان آغاز می کنند و در این روز، کوچکترها برای تبریک عید فطر به خانه بزرگترها می روند.

کسانی که قبل از عید فطر یکی از افراد خانواده خود را از دست داده باشند، در این روز در خانه خود نشسته و دوستان و آشنایان برای ابراز همدردی و تبریک عید به منزل آنها می روند.

گاهی این مراسم در صبح روز عید فطر در مساجد برای مردان و در بعد از ظهر آن روز در منزل شخصی متوفی برای بانوان برگزار می شود.

پذیرایی از میهمانان عید فطر در استان اردبیل اغلب با چای، حلوا و شیرینی انجام می شود.

عیدی گرفتن و عیدی دادن بویژه برای دخترانی که نخستین ماه رمضان راهی خانه بخت شده است، از جمله رسوم نیکویی است که انجام می شود و در این روز هر کس با یک بسته شیرینی و یا نان فطیر و حلوای محلی از میهمانان خود پذیرایی می کند.