آشنایی با آیین های ماه مبارک رمضان در استان فارس

میراث آریا/ این خبر به جهت آشنایی با آیین های ماه مبارک رمضان در استان فارس برای شما نوشته شده است.

رمضان در شهرستان داراب

در شهر داراب جمعه آخر ماه شعبان را کلوخ اندازان می گویند. در این روز به گردش و باغ می روند و هر چیزی را که دوست دارند، تناول می کنند.

یک هفته قبل از ماه مبارک رمضان، مساجد و حسینیه را پاک کرده و برای بچه ها چادر نماز و جانماز آماده می کنند.

پختن شیر برنج، رنگینک، نان مهیاوه جز آداب همیشگی این شهرستان است. بچه ها بیدار می شوند همراه با پدر و مادرشان سحری می خورند و روزه می گیرند و در شب دهم ماه رمضان برای افطاری عدسی درست می کنند.

در صبح بیست و یکم ماه رمضان، بعد از نماز صبح همراه با افراد خانواده به زیارت اهل قبور می روند و به همراه خود نیز گل سرخ و بهار نارنج می برند.

شب بیست و هفتم ماه مبارک، افطاری کله پاچه درست می کنند که به این شب، شب تک تکو می گویند. بعد از افطار، بچه ها صورت خود را می پوشاندند و به خانه ها می رفتند و می گفتند تک تکو ما را بدید و مابین نماز و روزتون قبول و صاحبخانه هم به آنها خوراکی و آجیل میداد. در این شهر درگذشته عید فطر عید ترشو هم می گفتند به این دلیل که بعد از یک ماه روزی داری معده آمادگی نداشت و هر چیزی که خورده میشد، باعث دل درد میشد.

ماه رمضان در شهرستان استهبان

از چند روز قبل از ماه مبارک رمضان مردم به استقبال این ماه می روند و خانه ها و مساجد را مرتب و تمیز و با گلاب، مساجد را تطهیر می کردند. زنان در خانه، حبوبات و آذوقه کافی تهیه می کردند تا در ماه مبارک به خواندن قرآن و دعا بپردازند و غروب به پشت بام می رفتند تا هلال ماه مبارک را رؤیت کنند و اگر موفق می شدند، چند تیر هوایی شلیک می کردند. بدان معنا که ماه رؤیت شده است ولی در عین حال بسیاری از مردم دو سه روز آخر ماه شعبان را هم روزه می گرفتند که به آن پیشواز می گفتند درگذشته که از وسایل ارتباط جمعی خبری نبود و هرکسی زودتر بیدار میشد، با کوبیدن در همسایگان را از خواب بیدار میکرد یعنی حدود دو ساعت به اذان صبح نمانده و زودتر امساک کنید و افرادی به پشت بام می رفتند و مناجات می خواندند.

این مناجات از خواجه عبدالله انصاری:

شب های دراز بی عبادت چه کنم یا الله

طبعم به گناه کرده عادت چه کنم یا الله

گویند خدا گناه را می بخشد یا الله

او بخشد و من از این خجالت چه کنم یا الله

براساس مقاله آشنایی با آیین های ماه مبارک رمضان در استان فارس باید بدانید که حدود ربع ساعت مانده به اذان، دوباره مناجات گویان و مؤذن ها به پشت بام می رفتند و اعلام می کردند که دیگر فرصتی باقی نمانده است. برای افطار، مردم به مسجد می رفتند و روزه خود را با آب گرم باز می کردند و خرما و انجیر و کشمش می خوردند که خوراک افطاری معمولاً ساده بود و غذاهایی مثل تولید تلیت کشک، ماست، اشکنه و چنگال می خوردند.

درگذشته کدوی حلوایی را در مسجد خشک کرده بودند و در مسجد می چرخاندند. افراد نشسته در مسجد اگر نیاز داشتند از داخل کدو حلوایی پول برمی داشتند و همچنین اگر می خواستند کمک می کردند و پول را داخل کدوم می انداختند و کسی هم متوجه نمیشد که چه کسی پول را برداشته یا گذاشته است. در ضمن مردم استهبان درخت گردو و انجیرهایی را وقف مسجد می کنند و شب احیا نیز انجیرها را خیس کرده به همراه گردو، به شب زنده داران می دهند.

شب بیست و هفتم ماه رمضان که شب کشته شدن ابن ملجم مرادی قاتل امام علی (ع) است، حتماً کله پاچه می خورند و به شادی می پردازند.

در روزهای اول ماه رمضان عده ای کودک در کوچه و خیابان راه می روند و می خواندند:

روزه دارا روتو سفید

ماه رمضون دیگه هم رسید

سه روز مونده به اتمام ماه رمضان در کوچه ها الوداع می گویند:

روزه خوارا روتون سیاه

ماه رمضون بازم میاد

از سر شوم تا به سحر شیرینی خورون

چه خبر ماه رمضونه

در روز جمعه آخر ماه رمضان مردم استهبان چهل وان یکاد می نویسند و به نیت سلامتی فرزندانشان آنها را به گردنشان می آویزند یا مغازه داران در محل کارشان قرار می دهند. در غروب آخرین روز ماه رمضان به خانه کسی نمی روند، زیرا معتقدند فطریه بر گردن صاحبخانه می افتد. در روز عید فطر هم خانواده تازه دامادها کماج و شیرینی به همراه هدیه برای نامزد خود می برند.

آداب و رسوم شهر شیراز

در شهر شیراز یک روز قبل از ماه رمضان را برای تفریح و گشت و گذار به طبیعت می روند که این روز به کلوخ اندازان معروف است. مردم شهر شیراز نیز از چند روز قبل خود را برای روزه داری آماده می کنند. زنان آذوقه و حبوبات را از قبل تهیه و تدارک می بینند. در ماه مبارک رمضان بعد از افطار به دیدن دوستان و آشنایان می روند و دادن افطاری را که یکی از آداب مهم است، هنوز بجا می آورند. مردم شیراز هنگام افطار از عرق طارونه و گل گاوزبان و گلاب به همراه خرما و رنگینک، ترحلوا، زلیبی و نان قندی استفاده می کنند.

از خوراکی های هنگام افطار معمولاً یخنی، عدس نرگسی، کوفته هلو، قنبر پلو، کوفته سبزی، استفاده می کنند. در شهر شیراز از قدیم مراسمی وجود داشت که امروز کمرنگ تر شده که به آن روز والون می گویند که در آن خانواده های عروس و خانواده های داماد برای عروس و دامادشان هدیه می فرستند. البته امروز هر دو خانواده همدیگر را دعوت می کنند. در شهر شیراز به آخرین جمعه ماه رمضان جمعه الوداع می گویند.

در روز الوداع مسجد جمعه و مسجد فتح بسیار شلوغ است. در این مسجد منبری بزرگ وجود دارد که بعد از نماز جماعت عده ای زن در آنجا جمع می شوند و کیسه هایی را می دوزند و در آن نمک و پول به نیت برکت، قرار می دهند و گاهی هم در آنجا حلوایی می پردازند تا حاجتشان برآورده شود.

شهرستان خرم بید درگذشته مراسم یادوست در شب 27 ماه رمضان برگزار میشد. به این ترتیب که برخی جوانان صورت خود را می پوشانند و در کوچه و خیابان می گشتند و کلمه یادوست را تکرار می کردند. مردم نیز برای آنها شیرینی و نان می دادند.

شهرستان نی ریز در شبهای قدر دعای جوشن کبیر خوانده میشد. زنان در مساجد، نخی را آماده می کردند و آن را به انگشت پای راست گره می زدند و هر بندی را که می خواندند و یک گره می زدند تا به صد گره برسد. پس از آن نخ را به نیت تبرک، به گردن کودکان می بستند و آن را باز می کردند تا از شر و بلا محفوظ باشند.

شهرستان لامرد و کازرون هنگامیکه دعای جوشن کبیر خوانده میشد، یک فرد تسبیح را درون ظرف آبی می چرخاند و پس از اتمام دعا که برای تبرک به روزه داران می دادند.

روستای لاور خشت شهرستان لامرد هنگام قرائت جوشن کبیر درون ظرف آبی، گیاه آویشن و نبات می ریزند و پس از خواندن دعا، آن را به روزه داران می دهند.

در شهرستان آباده درگذشته، هنگام سحر افرادی در کوچه و خیابان می گشتند و روی طبل می کوبیدند و چاوشی می خواندند تاکسی هنگام سحر خواب نماند.

شهرستان لامرد در چند روز مانده به عید فطر، زنان خانه تکانی می کنند و لباس نو می پوشند. دست وپاهایشان را حنا می بندند و برای نماز عید آماده می شوند.

شهرستان جهرم در روز عید فطر حلوای هفت تخم درست می کنند که محتویات آن شامل سیاه دانه، مغز گردو، نارگیل، تخم گیاه ریحان، فرنجشک، بارهنگ و تخم خرفه است و از لحاظ طبعی بسیار گرم و قوی است.

در شهرستان لار هم مراسمی وجود دارد بنام رمضونی، در این مراسم خانواده عروس باید برای خانواده داماد و بالعکس هدیه بخرند. این هدایا را معمولاً با مقداری حلوای مقراضی انواع نان مثل شل شلی، بالاقوه، لیتک، تپ تپی، حلوای صمغ و زولبیا و ترحلوا در سُپ که سینی بزرگی است و با حصیر بافته می شود، گذاشته و با خود به خانه عروس یا داماد می برند.