روز داروساز؛ روزی برای ارج نهادن بر جز جدایی ناپذیر پزشکی

در گوشه و کنار جهان، روزانه تعداد بسیاری به بیماری جسم یا روان مبتلا می شوند و از شدت دردی که تحمل می کنند، صدای فریادشان به قول معروف به آسمان هفتم می رسد. ما برای درمان بیماری های ریز و درشت خود روزانه به داروخانه ها سر می زنیم و با کیسه ای از قرص و کپسولهای رنگارنگ به خانه بر می گردیم. بدنبال صنعتی شدن جوامع و بروز بیماری های گوناگون، نیاز به داروهای مختلف روز به روز افزایش می یابد. از این رو، در تقویم ملی ایران روز 5 شهریور به نام روز داروساز یا روز بزرگداشت محمد بن زکریای رازی نامگذاری شد تا ما به اهمیت حرفه آنان پی ببریم. با ما در مقاله جذاب و خواندنی روز داروساز همراه شوید تا بدانید که روز داروساز چه روزی است.

آشنایی مختصر با داروساز ایرانی و نقش او در توسعه داروسازی

زکریای رازی در شعبان سال 251 هجری در ری دیده به جهان گشود. رازی از همان دوران کودکی به عالم خیال انگیز شعر و ادبیات علاقه بسیاری داشت، ولی علاقه قلبی مانع راه او نشد و به سراغ پزشکی و کیمیاگری رفت. این دانشمند در ابتدا به حرفه کیمیاگری پرداخت، ولی چون بوی تند و زننده موادی که با آنها سر و کار داشت آزارش می داد، به طب روی آورد. رازی در اوایل جوانی برای فراگیری اصول اولیه پزشکی راهی بغداد شد و مدتی نامعلوم را در آن دیار سپری کرد. او بعد از مدتی به ریاست بیمارستان معتضدی درآمد.

براساس مقاله روز داروساز باید بدانید که زکریای رازی که بسیار به سرزمین مادری خویش وابسته بود، مجدد به ری بازگشت و ریاست بیمارستان ری را برعهده گرفت. او تا پایان عمر به معالجه بیماران مشغول بود و این کار را وظیفه آسمانی خود می دانست. این شیمیدان ارزنده در اواخر عمر از نعمت بینایی محروم شد و آخر عمر خود را در تاریکی گذراند. عده ای از اطبای آن دوران علت نابینایی رازی را تاثیر بخارات سمی جیوه می دانند. رازی هیچگاه از عقاید ارسطو و افلاطون پیروی نکرد و به همین خاطر، به شدت مورد نکوهش فلسفه گرایان قرار داشت. او عقاید متفاوتی درباره مذهب نسبت به سایر مردم داشت و به همین خاطر، علمای دین او را ملحد می نامیدند.

رازی در اخلاق و منش، فردی عیار و جوانمرد بود و به اوضاع فقرای شهر رسیدگی و از آنها دستگیری می کرد. رازی در کار درمان و معالجه بیماران نیز شیوه ای متفاوت با سایر اطبا داشت. او به خدمت دربار شاهان درنیامد و تمام عمر خود را صرف درمان مردم عادی کرد. درباره شیوه رازی در درمان بیماران، ابن الندیم در الفهرست چنین نوشت:

"تفقد و مهربانی به همه کس، به ویژه فقرا و بیماران داشته، از حالشان جویا و به عیادتشان می رفت و مقرری های کلانی برای آنها گذاشته بود."

براساس مقاله روز بزرگداشت محمد بن زکریای رازی باید بدانید که رازی برای اولین بار سرخک را از آبله جدا کرد و عامل انتقال آن را خون دانست. او همچنین درباره بیماری آبله تاکید می کند که زخمها باید مدام شستشو شوند و باید مراقب چشم، گلو و بینی بود. او در کتابی که در باب آبله و سرخرک نوشت، علائم و مشخصات این بیماری ها را کامل شرح داد و شیوه تفکیک این دو را از هم عنوان کرد. او با اینکه در داروسازی معروف بود، ولی در زمینه جراحی عمومی هم کارهایی را انجام داد و کتابهایی را درباره سنگ کلیه و ارتوپدی نوشت. او علاوه بر کتابهای علمی در باب داروسازی، طب و نجوم کتابهایی را در باب فلسفه هم نوشت و امروزه، کتب او در دانشگاه های معتبر جهان تدریس می شوند.

براساس مقاله روز داروساز چه روزی است باید بدانید که سرانجام، او بعد از تحمل سالها رنج و بیماری در تاریخ 5 شعبان 313 هجری قمری در ری دیده از جهان فرو بست و در آرامگاهی زیبا در ری به خاک سپرده شد.

تاریخچه ایجاد داروخانه

در ابتدای پیدایش بشر بر روی زمین، گرایش به داروسازی در او دیده شد. انسان اولیه برای درمان زخم و بیماری های خود به دامن طبیعت پناه برد و از برگ، ساقه و ریشه گیاهان بهره برد. آسک لپیوس، نماد تندرستی از قرن هفتم میلادی در جهان است و اعتقاد بر این بود که هر کسی بیمار شود، باید این نماد مقدس را ببوسد تا مورد رحمت قرار گیرد و درمان شود. این نماد به همراه یک جام، بعدها تکمیل و به عنوان سمبل داروسازی شناخته شد.

ایرانیان از پیشروها در زمینه داروسازی بودند و در تخت جمشید نمونه هایی از نسخه های دارویی آنان مشاهده شده اند. در ایران زمین، از زمانیکه دارالفنون توسط امیر نامی ایران دایر شد، بتدریج بخش مجزایی به طب و داروسازی اختصاص یافت و داروسازان جوان در ساعاتی به جز ساعات درس، در داروخانه به فعالیت مشغول می شدند و دوره های عملی را می گذراندند. با تاسیس دانشگاه بزرگ تهران و اختصاص یافتن دانشکده ای مجزا به رشته داروسازی، رونق گسترده ای در این زمینه رخ داد و نخستین داروخانه رسمی ایران به نام داروخانه نظامی ساخته شد که تا مدتها داروهای کل ایران را تامین می کرد. ساخت این داروخانه زمینه لازم را برای احداث تدریجی داروخانه های کوچک و بزرگ در تمامی شهرهای ایران پدید آورد.