کارگاه هواکش خط 6 مترو در حریم موزه فرش بار دیگر علم شده است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، کارگاه هواکش خط 6 مترو در حریم موزه فرش بار دیگر علم شده است.

ماجرای ساخت هواکش مترو در حریم موزه فرش به سال 1396 بر می گردد. نقشه ای که آن زمان برای این هواکش تأیید شده بود، سازه ای بزرگ را نشان می دهد که پیش از ورودی موزه فرش و در پیاده رو خیابان فاطمی منتهی به خیابان کارگر قرار داشته و منظر ساختمان موزه را کاملا مخدوش میکرده است.

مخالفت ها با این طرح راه درازی را طی کرد تا به نتیجه رسید؛ در سال 1397 طرح هواکش خط 6 مترو با وجود آنکه به تائید اداره کل میراث فرهنگی استان تهران رسیده بود اما متوقف و کارگاه ساخت آن جمع شد. شرکت مترو در آن سال به بررسی دوباره موقعیت های مکانی مختلف در تقاطع خیابان کارگر و فاطمی ناچار شد و قرار بود طرح جدید در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی بررسی و مکان دیگری پیش بینی شود. اکنون پس از گذشت بیش از 5 سال از آن ماجرا مدتی است دوباره کارگاه ساخت هواکش مترو در جوار موزه فرش برپا شده است، با این تفاوت که مکان آن کمی بالاتر از محل قبلی و نزدیک به در ورودی موزه فرش از سمت دیگر قرار دارد و همچنان از بیرون، دید ساختمان شاخص موزه را مخدوش کرده است.

اکنون پرسش این است که مکان جدید برای ساخت هواکش چگونه انتخاب شده و آیا پیشنهادهایی که سال 1397 برای مکان یابی جدید مطرح شده بود، بررسی شده است؟ آیا شورای فنی میراث فرهنگی درباره مکان جدید نظر و تأییدی داده است؟ پرس و جوهای خبرگزاری از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران برای رسیدن به پاسخ این سوال ها بی نتیجه ماند، اما محمد جواد اینانلو، مدیر کنونی موزه فرش در نشست خبری که تازگی داشته، درباره آسیب های ساخت این هواکش گفته است «این هواکش به موزه فرش آسیب نمی زند و خارج موزه قرار دارد.»

مدیر موزه فرش همچنین در پاسخ به پرسش ها مبنی بر اینکه با وجود مخالفت ها و توقف طرح قبلی هواکش چه اتفاقی افتاده که هواکش با همان شرایط قبل در حال ساخت است و چه توافقی با شهرداری و شرکت مترو شده که ساخت هواکش از سر گرفته شده است؟ آیا در ازای اقداماتی که شهرداری انجام داده یا می دهد، این امتیاز برای واگذاری پیاده راه موزه و ساخت هواکش به مترو داده شده است؟ اظهار کرد: «استفاده از حریم پیاده رو و حوض های بیرون موزه هیچ ارتباطی به توافق با شهرداری برای کنده کاری مترو ندارد.

شرکت مترو کلا از شهرداری تهران جداست و بهره بردار مترو هم یک شرکت دیگر است. اینکه اجازه دادیم هواکش نصب کنند و در ازای آن پیاده راه را به ما دهند، اشتباه است. ما برای ساماندهی پیاده راه با شهرداری منطقه 6 توافق کردیم، هواکش را شرکت ساخت مترو می سازد. ما حتی یک بار جلو آنها را گرفتیم ولی مجوز آوردند.»

با این وجود، اسکندر مختاری طالقانی که در سالهای 96 و 97 همزمان با بحث ساخت هواکش در حریم موزه، در شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران عضویت داشت و آن زمان به بررسی کارگاه هواکش در ورودی موزه فرش موظف شد و جزو مخالفان این طرح بود، درباره مخاطرات این طرح می گوید: هواکش مترو که در جوار موزه فرش درحال حفاری و ساخت است، آلایندگی هایی به همراه خواهد داشت، که مقداری از آن به خاطر تهویه تونل ها و مقداری هم ناشی از لنت های ترمز قطار خواهد بود و برای فرش ها خطرناک است.

این مرمتگر و پژوهشگر میراث فرهنگی، معماری و شهرسازی درباره اینکه تونل و کانال هواکش مترو در هر عمق و فاصله ای باشد این آلودگی را برای موزه فرش خواهد داشت؟ اظهار می کند: فرقی نمی کند، به هر حال هواکش مترو این آلایندگی را به سطح می آورد.

مختاری درباره اینکه سال 97 مطرح شد مکان یابی جدیدی برای هواکش مترو انجام شود و آن زمان، شما مکان دیگری را برای هواکش پیشنهاد کرده بودید، چرا آن پیشنهادها پیگیری و انجام نشدند؟ می گوید: خبر ندارم! اما این هواکش به موزه آسیب می زند؛ اول آلودگی هوای تونل مترو و انتقال آن به داخل موزه و فرش هاست که باید بررسی کنند در بلند مدت این آسیب چقدر است. بخش دیگر این آسیب منظری است که در محیط موزه تغییرات منفی ایجاد می کند و بخش دیگر هم امکان آسیب لرزه ای است. باید از ایجاد تأسیساتی که رفتار زمین را تغییر می دهد و در طبیعت قبلی تغییراتی ایجاد می کند، در عرصه و حریم آثار تاریخی پرهیز شود.

او درباره اینکه چرا پیشنهادی که درباره ایجاد هواکش مترو در پایین دست موزه و در نزدیکی بازارچه داده شده بود، همان موقع پیگیری نشد؟ اظهار می کند: اطلاع ندارم. اجرای این پیشنهادها اراده می خواهد. همان بازارچه خود اشتغالی در آن نقطه فرهنگی که میان موزه هنرهای معاصر و موزه فرش قرار گرفته، به نقطه منفی تبدیل شده است. خود آنجا قرار بود محل نمایشگاه های موقت برای آثار هنری شود اما به محل تجمع یکسری دکان دائمی تبدیل شد. بعضی از آنها هم به محل تجمع وسایل اسقاطی تبدیل شده است، به گونه ای که حتی نمی خواهید زمان طولانی را آنجا سپری کنید.

این معمار و مرمتگر به شکستن مکرر حریم آثار تاریخی فرهنگی شهر تهران اشاره می کند و می گوید: اتفاق مشابه بازارچه خود اشتغالی (پارک لاله) برای تئاتر شهر خواهد افتاد، به خاطر محدودیت ها و حصاری که قرار است کشیده شود، چون به تدریج آدم های موقتی که در حاشیه تئاتر شهر هستند به آدم های دائمی آن منطقه تبدیل می شوند و بعد احساس حق می کنند و سهام خود را به دیگران واگذار می کنند که بعد مصیبت بزرگتری می شود.

مختاری ادامه می دهد: مثال دیگری می زنم، در تجریش دو زیرگذر وجود دارد، یکی مقابل بیمارستان و دیگری سر پل تجریش قرار دارد. هر دو زیرگذر تصرف شده و صاحب پیدا کرده اند، صاحبانی که حق تصاحب خود را واگذار می کنند در حالی که این زیرگذرها مکان عمومی بوده است. بازارچه خود اشتغالی در محدوده دو موزه فرش و هنرهای معاصر که جایگزین نمایشگاه موقت هنری شده نیز همین وضع را داشته است. اصلا فرق توسعه و غیر توسعه همین است، در کشورهایی که توسعه در آنجا اهمیت دارد، به حقوق عمومی اهمیت می دهند. حقوق عمومی یعنی چه؟ موزه فرش حریم دارد؛ باید به این حریم احترام گذاشت، نمی شود آن را تصرف یا واگذار کرد، چون جزو حقوق عامه است. حریم آن منظری کالبدی و عملکردی است اما الان با ساخت هواکش مترو این سه حریم دچار مشکل شد.

او اضافه می کند: سوای هواکش مترو، بازارچه خود اشتغالی هم خودش یک مشکل است و از آن طرف، حوض های موزه هم که به باغچه تبدیل شده است. یک زمانی سردر باغ ملی را که ساختمان شهربانی سابق آنجا مستقر بود، برای جلوگیری از ورود ماشین ها بستند. آنجا چند دکه آب زرشک فروشی و جگرکی و غیره، مثل ورودی پایانه اتوبوسرانی بود، همگی هم دارای حقوق شده بودند. وقتی سردر باغ ملی به روی ماشین ها بسته شد، دکه دارها معترض شدند که زندگی آنها مختل شده است. شهری که رها شود همه در آن بساط می کنند، آن را مال خود می کنند و بعد، سند می گیرند.

مختاری ادامه می دهد: مثال دیگری بزنم، تنها دروازه شهر تهران از بین 19 دروازه که مجموع حصارهای صفوی و قاجاری است، باقی مانده «محمدیه» نام دارد. این دروازه مناره دارد که زیر آن را مغازه کرده اند، به تازگی آنجا را دیده ام، مغازه دارهای زیر منار می گویند سند دارند در حالیکه آن دروازه ثبت ملی شده است. به آنها گفتم آخر چرا زیر منار، ممکن است فرو بریزد ولی توجه نشان ندادند، زیر منار را سوراخ کرده و مغازه ساخته اند! شهر را باید مراقبت کرد، چطور از فرزندتان مراقبت می کنید؟ شهر همانند فرزند آدم است، شهر زاده انسان است.