چرا بانک مرکزی سهمیه ارز مسافرتی را 2 برابر کرد؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست رسیده، این پرسش مطرح می گردد که چرا بانک مرکزی سهمیه ارز مسافرتی را 2 برابر کرد؟

تقریبا اواخر زمستان هر سال شاهد نوسانات قیمتی در بازار ارز هستیم که ناشی از افزایش تقاضا به دلیل سفرهای خارجی است اما امسال بانک مرکزی برای جلوگیری از این اتفاق تدبیر جدیدی اندیشیده است. چند روز قبل بانک مرکزی اعلام کرد که از 7 اسفند کسانی که بلیت هواپیما در اختیار دارند به جای 500 یورو می توانند 1000 یورو ارز مسافرتی دریافت کنند.

اسفند هر سال تقاضای پول در جامعه به دلیل فرارسیدن ایام تعطیلات نوروزی و افزایش سفرها بالا می رود. این افزایش تقاضا در رابطه با ارز نیز اتفاق می افتد که منجر به افزایش نرخ می شود و تا سال گذشته تغییرات نرخ ارز در بازار غیررسمی طبیعی تلقی میشد اما باید توجه داشت که همین نوسانات بر نرخ تورم تاثیر می گذارد.

یکی از عوامل رشد تورم به موضوع ارز بر می گردد و از ابتدای امسال تا اکنون که در ماه پایانی سال قرار داریم، نوسانات نرخ ارز 10 تا 15 درصد بوده که به گفته کارشناسان بسیار مطلوب است. در واقع میتوان بیان کرد کنترل بازار ارز به کاهش نرخ تورم که نرخ آن از 55 درصد در فروردین به پایه 38 درصد رسیده، کمک زیادی کرده است. بانک مرکزی برای اینکه بتواند بازار را که در اسفند تقاضای ارزی بالاست، مدیریت کند تخصیص ارز مسافرتی از 500 یورو به 1000 یورو را در دستور کار خود قرار داد. مشخصا افرادی که قصد سفر به کشورهای خارجی را دارند شاید ارز کارت ملی و سهمیه 500 یورویی کفاف هزینه هایشان را ندهد، از این رو به بازار غیر رسمی مراجعه می کنند که انبوه این تقاضاها باعث برهم خوردن نظم و ثبات بازار می شود.

از ابتدای سال بانک مرکزی در نقش بازارساز توانسته بازار ارز را مدیریت کند و نرخ دلار را در پایه 50 هزار تومان نگه دارد که مهمترین عامل آن به عملکرد مرکز مبادله ارز و طلای ایران بر می گردد. به این دلیل که تقاضاهای غیر رسمی از بازار کاسته شد و افراد برای نیازهای ارزی مسیر قانونی را پیش گرفتند که در این صورت سیاست گذار پولی و بانکی توانایی کنترل بهتر بازار را دارد.

زمانی که مرکز مبادله ارز و طلای ایران تشکیل شد، بانک مرکزی اعلام کرد هدف این مرکز کوچک سازی بازار غیر رسمی و پوشش تقاضا از مسیر رسمی است و اقدام اخیر بانک مرکزی یعنی دو برابر شدن سهمیه ارزی مسافرتی نیز در همین راستا است. بازار غیر رسمی کمتر از 5 درصد از مبادلات رسمی را شامل می شود اما اثر روانی آن در جامعه زیاد است. از این رو کارشناسان معتقدند این اقدام بانک مرکزی بسیار مطلوب است و هدف گذاری آن قبلا انجام شده است.

بررسی آمارها نشان می دهد در نوروز 1402 حدود 350 هزار نفر از مسیر هوایی و 870 هزار نفر هم به صورت زمینی عازم کشورهای خارجی شدند. در واقع اگر به همان تعداد امسال در نوروز سال 1403 از مسیر هوایی از کشور خارج شوند و با فرض اینکه همه افراد ارز مسافرتی دریافت کنند، تنها 175 میلیون یورو هزینه بیشتر روی دوش بانک مرکزی می گذارد اما باید توجه داشت اگر این میزان تقاضا وارد بازار غیر رسمی شود می تواند تکانه هایی را ایجاد کند. از سوی دیگر تجارت ارزی کشور حدود 80 میلیارد دلار است که با توجه به دوره ای و موقتی بودن این طرح، هزینه ای را به کشور تحمیل نمی کند. از آنجایی که بانک مرکزی ذخایر ارزی مناسبی برای کنترل بازار در اختیار دارد انتظار می رفت چنین اقدامی برای کنترل بازار ارز داشته باشد.

برخی کارشناسان این اقدام بانک مرکزی را مطلوب می دانند و می گویند اگر دلار یک کانال افزایش یابد و به پایه 60 هزار تومان برسد، عرضه 10 برابری مابه التفاوت ارز مسافرتی به صورت مستقیم هم نمی تواند جلوی افزایش قیمت را بگیرد. از این رو بانک مرکزی در نقش بازارساز به خوبی بازار ارز را مدیریت می کند و با هزینه کمتری از اثرات مخرب شوک طرف تقاضا در بازار غیررسمی برای تامین نیاز ارزی مسافران جلوگیری می کند. البته از طرفی نیز این تقاضای ارز را شفاف کرده و تامین آن را در یک بستر رسمی فراهم می کند.

برخی کاربران نیز در شبکه های مجازی نوشتند تصور کنید همین امروز اعلام شود ارز مسافرتی دیگر در کار نیست، در آن زمان تعداد زیادی از افرادی که قصد سفر به کشورهای خارجی را دارند باید مقابل صرافی های غیر مجاز صف بشکند تا ارز دریافت کنند و همین موضوع عاملی برای رشد نرخ است و افرادی هم که نیاز ارزی ندارند برای نوسان گیری و دلالی وارد این بازار خواهند شد.

مدارک مورد نیاز در ارائه درخواست خرید ارز متقاضیان شامل ارائه گذرنامه معتبر، بلیت مسافرت هوایی و رسید پرداخت عوارض خروج از کشور است. تحویل ارز در درگاه خروجی فرودگاه ها به مسافران صورت می پذیرد و متقاضیان با ارائه مدارک مورد نیاز می توانند به شعب منتخب بانک های عامل ملی، ملت و سامان مراجعه کنند. بر این اساس فروش ارز به افراد با سن قانونی کمتر از 5 سال و ایرانیان مقیم خارج از کشور مجاز نیست و فروش ارز مسافرتی حداکثر از هفت روز کاری قبل از تاریخ پرواز مندرج در بلیت مسافران امکان پذیر است. با این سازوکار امکان سوءاستفاده افراد برای سودجویی نیز وجود نخواهد داشت و ارز فقط برای نیاز واقعی مسافران پرداخت خواهد شد.