جشنهای نیمه شعبان در اصفهان می توانند به یک فستیوال شهری و مذهبی تبدیل شوند

ایسنا/ براساس خبرهای بدست آمده، جشنهای نیمه شعبان در اصفهان می توانند به یک فستیوال شهری و مذهبی تبدیل شوند.

مرضیه ادهم، دکتری علوم ارتباطات اجتماعی در خصوص رسم چراغانی نیمه شعبان در اصفهان گفت: شاید این رسم در اصل 50 یا 60 سال پیش اجرا میشد و تا جایی که من اطلاع کسب کردم رسم سازمانی و سازمان یافته ای هم نبوده است. آن دوران وسایل زینتی و لامپ و چراغ کم بود و هر خانواده ای که چراغ لاله ای داشت، آن را خودجوش به مناسبت شب نیمه شعبان به مسجد محله خود تحویل می داد تا در این شب که به شب چراغانی معروف است، روشن کنند.

او با اشاره به اینکه این لاله ها عمدتاً عتیقه بودند و نشان خانوادگی داشتند، افزود: این چراغ ها را در مسجد با چینش خاصی قرار می دادند که جلوه بیشتری داشته باشد و به وسیله شمع یا برقی که تازه وصل شده بود، روشن می کردند. متصدی یا خادم مسجد هم از این لاله های گران قیمت مراقبت و حراست میکرد. بعد از شب نیمه شعبان هم چراغ ها به صاحبان اصلی آنها تحویل داده میشد.

این کارشناس رسانه و ارتباطات اجتماعی ادامه داد: بعضی از مردم نذر می کردند که چراغ های خود را برای این شب تحویل دهند، مثلاً تازه عروس بودند و چنین نذری می کردند.

این فعال اجتماعی اظهار کرد: الان اطلاع دارم که این رسم در مسجد لنبان، حسینیه بنی فاطمه در خیابان ابن سینا و در چهار باغ خواجو اجرا می شود، اما دیگر به صورت قدیم مرسوم نیست. برخی از مردم لاله های خود را به این منظور تحویل می دهند و بخشی از لاله ها را کرایه می کنند. البته فکر میکنم که چراغ هایی که حسینیه بنی فاطمه به مناسبت نیمه شعبان می چیند، متعلق به خودشان باشد.

ادهم در خصوص دیگر رسومات نیمه شعبان ادامه داد: در کنار این چلچراغ ها، بعضی از مردم نیز پارچه های گران قیمت رنگارنگی را اهدا می کنند تا به عنوان تزئینات استفاده شود. بخشی از مردم هم به صورت خودجوش شربت و سایر نذورات را در کنار این چلچراغ ها پخش می کنند. به مناسبت نیمه شعبان، علامت هایی (علومت) مشابه علامت که در روضه ها بسته می شود، با پارچه های شاد بسته می شوند و در سطح شهر جای گذاری می شوند.

او در پایان خاطرنشان کرد: فکر می کنم روشن کردن لاله ها در مسجد لنبان 3 یا 4 روز و در چهار باغ خواجو 2 تا 3 روز ادامه دارد و لاله ها شب نیمه شعبان تا اذان صبح روشن هستند و در نهایت جمع آوری می شوند.

محمدرضا زمانی، مسئول تبلیغ بین الملل معاونت تبلیغ و فرهنگ حوزه علمیه اصفهان نیز درباره ظرفیت جشن نیمه شعبان به عنوان فستیوال شهری اظهار کرد: جشن نیمه شعبان فارغ از بعد مذهبی، یک بعد اجتماعی نیز دارد که می تواند آن را به جشنواره ای شهری بدل کند. این جشن نوعی امر خیر است که هر کس به صورت ارادی با توجه به میزان توانایی مالی در آن به صورت مستقیم شرکت کرده و برای مثال شربت یا شیرینی توزیع می کند. این بعد از جشن های نیمه شعبان از بعد اجتماعی برای گردشگران جالب است.

او ادامه داد: از لحاظ مذهبی، باور به امام غایبی که برای او این چنین هزینه می شود نیز برای گردشگران محل توجه است. برای مسیحیان این امام غایب که بیش از هزار سال از زندگی اش می گذرد، شباهتی با حضرت مسیح نیز دارد که منتظر آمدنش هستند و از وجه دیگری این مسئله می تواند برای تقریب مذاهب مورد توجه قرار گیرد. از طرفی باور تشیع نیز بر این است حضرت مهدی (عج) همراه با حضرت عیسی (ع) ظهور خواهد کرد. بنابراین از این لحاظ نیز ظرفیت گردشگری به مناسبت نیمه شعبان وجود دارد.

مسئول تبلیغ بین الملل معاونت تبلیغ و فرهنگ حوزه علمیه اصفهان با تأکید بر اینکه جشن نیمه شعبان در اصفهان، نوعی فستیوال شهری و مذهبی است، افزود: با وجودی که این جشن دارای بارقه اعتقادی قوی است، اما نزد پیروان سایر ادیان بعد اجتماعی آن بر بعد مذهبی اش غالب است.

زمانی با مقایسه مناسک سوگواری و شادی که جنبه های گردشگری دارند، اضافه کرد: آیین های 10 روزه عاشورا و محرم نیز ظرفیت گردشگری هستند و در شهرهایی همچون یزد و زنجان از ظرفیت های آن استفاده شده است. متأسفانه به اندازه ای که مناسک عزاداری منظم و گسترده است، مناسک جشن و سرور گسترده نیست. برای مثال همه جای ایران مناسک خاصی برای سینه زنی دارند. نخل گردانی یکی از آیین های شناخته شده در ایام سوگواری ائمه است، اما منبر چراغ یا چلچراغ ها امروزه تنها در چند نقطه محدود در اصفهان برپا می شوند و چندان شناخته شده نیستند. البته ابعاد متکثر، اجتماعی و مردمی گسترده و عمیقی دارد.

او در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: در مصاحبه هایی که ما با غیر مسلمانان داشتیم، متوجه شدیم که آنان نیز مثل ما معقتدند که دنیا با عدالت به پایان خواهد رسید و بالاخره منجی عدالت گستری ظهور خواهد کرد. بنابراین استفاده از ظرفیت جشنواره ی مردمی و شهری نیمه شعبان می تواند ابزار خوبی برای تبلیغ و گردشگری باشد. اما اینکه چطور و چگونه چنین جشنی برگزار شود و با چه ایده هایی پیاده سازی شود، هنوز بکر است و جای کار دارد.

در همین رابطه با یکی از جوانانی که چند سالی است در اصفهان همراه با دوستانش منبر چراغ را در نیمه شعبان برپا می کند، گفت و گو کردیم. او که ترجیح می دهد گمنام باقی بماند، در خصوص تجربه اش برای برپایی چلچراغ گفت: من و تعدادی از دوستانم چند سالی است که تصمیم داریم حرکت خوبی برای امام زمان (عج) در روز نیمه شعبان رقم بزنیم. تحقیق کردیم و متوجه شدیم که بستن منبر چراغ رسمی قدیمی و رو به فراموشی در اصفهان است، بنابراین تصمیم گرفتیم که این رسم را در حد توان احیا کنیم.

این شهروند دغدغمند ادامه داد: ما اولین سالی که این کار را آغاز کردیم، تشخیص دادیم که جشن نیمه شعبان و شعائر کمرنگ شده است، به همین دلیل در پی ایده های جدید و خاص برای اجرا بودیم. یکبار شربت چهار رنگ توزیع کردیم. یک سال هم کتاب دادیم، ولی در نهایت به این نسخه فعلی رسیده ایم که منبر چراغ می بندیم و سعی می کنیم چیزی شبیه به جنگ شادی را به مدت 2 روز در نزدیکی پل خواجو برای بچه ها اجرا کنیم.

او خاطرنشان کرد: البته در ایام محرم در کشور عراق رسمی تقریباً مشابه این رسم برگزار میشد اما در ایران مردم زیباترین و ارزشمندترین چراغ های خود را برای روز نیمه شعبان می آوردند و جشن کوچکی می گرفتند.

این فعال فرهنگی در خصوص واکنش مردم به چلچراغ ها گفت: ما حدود 3 تا 4 سال است که منبر چراغ می بندیم. وقتی مشغول کار می شویم خیلی از مردم به ما می گویند که علاقمندند که چراغ های خود را به ما بدهند، اما ما از پذیرش امانت مردم معذور هستیم زیرا این لاله ها (چراغ) عتیقه و گران قیمت هستند و ما نمی توانیم تضمین کنیم که لاله ها را در صحت و سلامت به آنان باز می گردانیم. ما در بین خانواده های خودمان لاله ها را جمع آوری می کنیم.

او ادامه داد: البته برخی نیز نیز خصوصاً از یک سال گذشته ما را از این کار باز می داشتند و واکنش های بدی نشان می دادند. ما هم تلاش می کردیم که بگوییم امام زمان (عج) متعلق به همه ما است، ما این کار را برای دل خودمان می کنیم و ارتباطی با نهادهای سیاسی نداریم.

این فعال فرهنگی اصفهانی با دعوت از سایر شهروندان اصفهانی برای برپا کردن منبر چراغ گفت: فقط باید برای داربست های منبر چراغ، مجوز شهرداری یا سازمان تبلیغات را بگیریم. مهم این است که چراغ ها را طوری نصب کنند که هم زیبایی اش حفظ شود و هم در برابر باد و باران و طوفان مقاوم باشند. ما تصمیم داشتیم که هر سال یک منبر چراغ در شهر اضافه کنیم تا از این طریق تعداد منبرهای چراغ در شهر هر سال افزایش یابد اما سختی کار و لزوم حراست شبانه روزی از آن مانع چنین کاری شد.

او ادامه داد: مردم برای ما فرش های دستبافت گران قیمت و لاله های عتیقه و خانوادگی می آورند و ما از پذیرش آن معذور هستیم. به همین دلیل ترجیح بر این است که افراد در میان دوستان و اقوام خودشان منبر چراغ درست کنند. حقیقتاً کار ساده ای هم نیست. چیدمان، نصب کردن و حفاظتش کار زمان بر و سختی است.

این فعال امور مذهبی درخصوص هدف از این اقدامات نیز توضیح داد: ما می خواهیم برای بچه های 3 تا 8 سال در چهار باغ خواجو یک خاطره نوستالژیک از روز نیمه شعبان بسازیم. خاطره ای با فضاسازی خاص و جشنی که در آینده از آن به نیکی یاد کنند.

او با اشاره به انتقاداتی که درباره فضاسازی های سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان به مناسبت های مختلف وجود دارد، اظهار کرد: به نظر من فضاسازی و برگزاری جشن در این روز و مناسبت های مشابه را باید به عهده مردم گذاشت و به صورت مردمی انجام شود.