انتقاد از جانمایی آرامستان جدید تهران در حریم زندان هارون الرشید

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، انتقاد از جانمایی آرامستان جدید تهران در حریم زندان هارون الرشید صورت گرفت.

قدیر افروند درباره جانمایی آرامستان تهران در حریم زندان هارون الرشید که در نزدیکی جاده تهران خراسان قرار گرفته، اظهار کرد: شنیده های غیررسمی حاکی از این است که براساس توافق انجام شده میان شهرداری و اداره اوقاف شهرستان ری، در دامنه شرقی کوه ری و بی بی شهربانو برای آرامستان جدید تهران جانمایی شده است. این محل در مجاورت و در حریم زندان هارون الرشید است.

این باستان شناس درباره اهمیت این بنای تاریخی گفت: بنای منسوب به زندان هارون الرشید به لحاظ ویژگی های معماری، قدیمی ترین تک بنای معماری تاریخی دوره اسلامی شهر تهران است که قدمت آن به قرن دو و سه هجری می رسد. بنای آن سنگی با تزئینات آجری بوده که متخصصان زیادی درباره کاربری های مختلف آن نوشته اند و هنوز جا دارد مطالعات عمیق تری روی این بنا انجام شود؛ چرا که ابهام ها و نظرهای قابل بحثی وجود دارد.

او اضافه کرد: این بنا قابل قیاس با معدود بناهایی است که در مرکز خلافت اسلامی و در شام و عراق ساخته شده است و یکی دو بنای مشابه هم در ایران وجود دارد که به لحاظ معماری قابل قیاس با آن است، از جمله «کاروانسرای سنگی» که یک مجموعه مفصل است، ولی زندان هارون الرشید یک تک بنا محسوب می شود که به نظر می رسد کاربری آن به گونه ای بوده که همان تک بنا نیاز آن دوره تاریخی را برآورده میکرد.

افروند به عنوان باستان شناس دوره اسلامی این فرض را نیز مطرح کرد که زندان هارون الرشید می تواند یک خان و یا سرای بین راهی و یا بنایی با کارکرد حفاظتی بوده باشد و این توضیح را اضافه کرد: در مستندات ثبت این بنا از عنوان خان نیز استفاده شده است. خان مثل رباط و کاورانسرا عمل می کرد. البته که نظر شخصی من به عنوان باستان شناس دوره اسلامی متفاوت است، ولی نیاز است درباره این بنا پژوهش جامع و عمیقی انجام شود.

مدیر پایگاه میراث ملی ری ادامه داد: وقتی هنوز نمی دانیم این بنا و محیط پیرامون آن دقیقا چه بوده است، پس ضرورت دارد مطالعه و پژوهش های دقیق و عمیق تری در آن انجام داد و قطعا تبدیل محیط پیرامون بنای زندان هارون الرشید به آرامستان، این فرصت و ظرفیت را از تهران و ری می گیرد.

افروند همچنین گفت: این محوطه هنوز کاوش باستان شناسی نشده است، چه بسا در مسیر کاوش به آثار و شواهد و رسوب گذاری های فرهنگی دیگری دست یابیم. همانطور که اکنون نیز در پیرامون این بنا، قنات، برج، باغ های قدیمی و سیستم آبیاری موجود است. امکان دارد در بررسی های میدانی بیشتر به محوطه باستانی دیگری برسیم. شاید این بنا اصلا زندان هارون الرشید نباشد و فقط به این دلیل که در مسیر امام رضا (ع) قرار گرفته است، به این نام شهره شده باشد.

او تاکید کرد: با این شرایط اجازه نمی دهیم دره ای که بنای منسوب به زندان هارون الرشید در مجاورت آن واقع شده است، به آرامستان تبدیل شود.

مدیر پایگاه میراث ملی ری در عین حال گفت: دره ای که بنای زندان هارون الرشید در آن واقع شده، بکر است و دارای یکسری عناصر و المان های تاریخی بوده که در حقیقت ماهیت و ریشه تاریخی این منطقه را مشخص می کند و از طرفی با توجه به جغرافیای این دره، که در جاده تهران مشهد قرار دارد، میتوان به جای آرامستان، منطقه نمونه گردشگری در آن ایجاد کرد و سازه هایی متناسب با نیاز مسافران در آن ایجاد شود.

او افزود: باید در نظر داشت که آرامستان به سرعت توسعه می یابد و قبرهای آن به میلیون ها تومان پول فروخته می شود و در یک چشم برهم زدنی آن دره بکر به گورستان تبدیل خواهد شد، اما چرا این دره به منطقه نمونه گردشگری تبدیل نشود؟! درحالی که کارکردهای آن برای مردم و مسافران امام رضا (ع) آن هم در شهر تهران با این همه محدودیت در سرانه تفریح می تواند مثبت تر باشد و ظرفیت بیشتری به لحاظ اشتغال ایجاد کند. با این شرایط واقعا اولویت با کدام یک است؛ گورستان یا مجموعه های تفریحی و گردشگری؟

افروند گفت: شهرداری حتی می تواند طراحی آن را به یک سرمایه گذار بخش خصوصی بسپارد تا سازه هایی مدرن و متناسب با محیط و نیاز مسافران و مردم طراحی کند. آیا بهتر نیست ورودی تهران که منظره ای از تعمیرگاه های ماشین، ترافیک و دود دارد، با ایجاد یک منطقه گردشگری زیباتر شود؟ قطعا آرامستان فرصت را از توسعه ری و تهران می گیرد و عوارض بهداشتی بیشتری برای مردم دارد.

بنای منسوب به زندان هارون الرشید که به آن زندان خان هم گفته می شود، در 13 کیلومتری شرق تهران و در مسیر جاده تهران مشهد واقع شده و در 11 بهمن سال 1334 در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. این بنای سنگی در دامنه کوه های مسگرآباد در میان یک دره واقع شده که اطراف آن را باغ انار فراگرفته است. با آنکه امکان تبدیل این بنای تاریخی به جاذبه گردشگری وجود داشته اما در سالهایی اجاره داده شده بود و امکان بازدید عمومی نداشت.