دست و پنجه نرم کردن محوطه چگاسفلی با طرح ساماندهی سیستم دفع فاضلاب

ایلنا/ براساس آخرین گزارش های بدست رسیده، دست و پنجه نرم کردن محوطه چگاسفلی با طرح ساماندهی سیستم دفع فاضلاب مشاهده می شود.

سید محسن حسینی (سرپرست معاونت میراث فرهنگی خوزستان) گفت: جلسه ای با اعضای هیات راهبردی چگاسفلی تشکیل و طرح ساماندهی سیستم دفع آبهای سطحی و فاضلاب مورد بررسی قرار گرفته است اما هنوز هیچ طرحی تصویب نشد، چرا که تصویب و اجرای نهایی طرح نیازمند تایید و تصویب توسط شورای فنی در تهران و وزارتخانه میراث و گردشگری است.

او ادامه داد: ناگفته نماند که صدور مجوز حفر 1 متر و 40 سانتی زمین که بر روی تپه و روی عرصه چگاسفلی برای گازرسانی داده شده، بیش از سایر طرحها به این محوطه باستانی آسیب رسانده است. این در حالی است که قرار بود 25 سانت بالاتر از این کند و کاوها و در سطح، طرح ساماندهی سیستم دفع آبهای سطحی اجرا شود. البته که این مهم هنوز در حد طرح است و هیچ جا تصویب نشده است. هیچ بخشی هم هنوز مجوز اجرا نداده است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی خوزستان در پاسخ به سئوالی مبنی برآنکه اجرای طرح ساماندهی سیستم دفع آبهای سطحی و فاضلاب در چگاسفلی شرایط را برای ماندگار شدن روستای چگاسفلی روی عرصه بیشتر می کند که این ماندگاری می تواند ادامه طرح جاده کشی، آسفالت، جدول کشی و…را به همراه داشته باشد. این در حالی است که بارها بر لزوم اجرایی شدن طرح جابجایی روستا به مکانی دیگر تاکید شده، گفت: آنچه گفتید کاملا صحیح است. افزایش امکانات و خدمات می تواند ماندگاری روستاییان چگاسفلی را شدت بخشد. اما نباید فراموش کرد که مجوز گازکشی در چگاسفلی بود که به نوعی مجوز ماندگاری روستاییان را بیشتر کرد.

زمانی که در دهه 40 شرکتهای آمریکایی به این منطقه آمدند درصدد احداث کانکس ها و سرویس های بهداشتی برآمدند که با رفتن آنها بقایا و ستونهای آن بناها ماندگار و در نهایت منجر به اسکان تعدادی از خانواده ها از جمله عشایر منطقه شد. در این راستا کشاورزی نیز رونق یافت و مالکیت زمین ها نیز به تعدادی از آنها تعلق گرفت. این روزها نیز ماندگاری آنها بیشتر شده است.

او تاکید کرد: اداره کل میراث خوزستان از طریق استانداری و بخشداری پیگیر جابجایی روستای چگاسفلی از عرصه تپه باستانی هست و آنها نیز پیگیر هستند اما با توجه به بودجه هایی که در اختیار دارند و شرایطی که وجود دارد، باید در انتظار نتیجه دادن پیگیری ها نشست. میراث فرهنگی اعتباری برای خرید خانه های روستای چگاسفلی ندارد و در حوزه استانداری و بنیاد مسکن است. تفاهمنامه نیز داشتیم اما در حال حاضر مشکلات اعتباری وجود دارد. درحال حاضر حدود 50 تا 60 خانوار در این روستا زندگی می کنند و حتی ساخت و ساز دارند. با این وجود سعی داریم جلوی ساخت و سازها را بگیریم اما به لحاظ قضایی گفته می شود که آنها مالک هستند.

چندی پیش عزت الله ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) درخصوص جابجایی روستاهایی که روی عرصه و حریم تپه های باستانی ساخته شده اند، گفت: هرجا محوطه ای داریم که در حال کاوش است یا تپه های باستانی که زمین های کشاورزی روی آن قرار دارد، معادل زمین های کشاورزی آنها بلکه مرغوب تر کمی آن سوتر از محوطه های باستانی و میراثی به مردم خواهیم داد تا کشاورزی کنند یا خانه های خود را بسازند. حتی سند مالکیت به آنها خواهیم داد. شوراهای شهرها را نیز مسئول کردیم که هر کجا تپه ای باستانی قرار داشت که اجازه کشاورزی روی آن داده نمی شود، معادل آن به صاحب زمین زمینی دیگر در مکانی آن سوتر از تپه باستانی بدهند. این مهم در قانون آورده شده و از این پس لازم الاجراست.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به این سئوال که اگر چنین قانونی برای تپه های باستانی در نظر گرفته شده، چرا سالهاست با وجود طرح جابجایی اهالی روستای چگاسفلی شاهد تغییر مکان این چند خانوار از عرصه و حریم این محوطه باستانی نیستیم و همچنان تپه باستانی چگاسفلی مورد تعرض قرار می گیرد، گفت: در تغییر مکان زمین هایی که روی تپه های باستانی قرار دارند دو بحث اعم از زمین های کشاورزی و زمین های غیر کشاورزی مطرح است.

زمین های مسکونی دارای قوانین دیگری هستند. برای مثال در ایلام روستایی هست که کلا روی محوطه باستانی قرار دارد که باید کاوش شود. سالها بنابر آن بود که حدود 30 خانواده ای که خانه هایشان روی این زمین قرار دارد در زمینی حدود 30 کیلومتر آن طرف تر خانه هایشان را بسازند. این زمین های جدید به آنها داده شد اما با وجود گذشت 30 سال از این مهم، هنوز این جابجایی اتفاق نیفتاد، چرا که مردم گرفتار هستند.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی خوزستان خاطرنشان کرد: در حال حاضر طرح ساماندهی سیستم دفع آبهای سطحی و فاضلاب تنها در حد یک طرح است و هیچ بخشی از آن اجرایی نشد. تصویب هم نشد. شوای راهبردی باید هر گونه مشکلات و موارد مطرح شده را مورد بررسی قرار دهد و جمع بندی کند و به مرکز ارسال کند. ما نیز موافق آن هستیم که وقتی خدمات دهی بیشتر شود ماندگاری روستاییان چگاسفلی نیز بیشتر خواهد شد.

او ادامه داد: فراموش نکنیم که هم اکنون نیز فاضلاب روستا جریان دارد و از آنجایی که روستا در عرصه تپه باستانی چگاسفلی قرار دارد، فاضلاب به عمق محوطه و آثار زیرین نفوذ می کند و حتی مخرب است. اگر طرح ساماندهی سیستم دفع آبهای سطحی و فاضلاب تصویب شود به نوعی که برگشت پذیر باشد و ماندگار نباشد و در حد سطحی باشد و آثار لایه های پایینی تپه آسیب نبیند، می تواند برای جلوگیری از نفوذ فاضلاب به عمق تپه تاثیرگذار باشد.

از دیدگاه باستان شناسی میتوان گفت این طرح که برگشت پذیر هم باید باشد می تواند همانند لایه محافظ برای تپه عمل کند و مانع نفوذ فاضلاب به عمق تپه شود. روستا در حال حاضر فعال است و فاضلاب هم دارد، حالت ماسه ای تپه نیز فاضلاب موجود را جذب می کند. شاید نیاز باشد طرحی برای ساماندهی این فاضلاب ها در نظر گرفته شود.

چگاسفلی یا تل باستانی چگاسفلی از آثار ملی ایران است که در دشت زهره در جنوب شرقی خوزستان و به فاصله اندکی از خلیج فارس قرار دارد. این محوطه باستانی در دهه 1970 میلادی توسط هیاتی به سرپرستی «هانس نیسن» از مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد و در سال 1388 به شماره 28822 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این تل یک مکان آیینی بسیار مهم است که تاریخ آن به هزاره های کهن پیش از میلاد مسیح باز می گردد. نقوش سفال های بدست آمده از گورها از سنتی حکایت دارد که ریشه در فرهنگهای کهن ساکن در دشتهای جنوب و جنوب غربی ایران دارد.

در حال حاضر، محوطه تل چگاسفلی به شدت در معرض خطرات طبیعی و انسانی است. روستایی به همین نام از زمان تقسیمات اراضی در دهه 1340 روی ویرانه های باستانی تل چگاسفلی شکل گرفته و با وجود آنکه مسئولان سالهاست که بر لزوم جابجایی این روستا تاکید دارند اما تاکنون کار پیش نرفته است.

چگاسفلی یکی از محوطه های تاریخی نامزد ثبت جهانی است. برنامه تعیین عرصه محوطه چگاسفلی در دو مرحله پیش میدانی و میدانی انجام شده و در حین این عملیات گورهای 7 هزار ساله هشت گانه کشف شد که نشان دهنده سنت منحصر بفرد تدفین در این منطقه است و نظیر آن در هیچ مکان دیگری پیدا نشده است. کاوش های چگاسفلی تعلق خلیج فارس به ایرانی ها را به 6 هزار سال پیش برد. این کاوش ها سرنخ هایی به باستان شناسان داد که نشان می دهد ایرانی ها در 20 کیلومتری خلیج فارس چگونه در هزاره های بعد روی تمدن های منطقه در بین النهرین تأثیر گذاشته اند.

حسینی درخصوص آغاز و ادامه فصول کاوش در چگاسفلی گفت: در بخش هایی که نیاز باشد کاوش خواهیم داشت البته به شرط آنکه اعتبارات لازم تامین شود. تا زمانی که تامین اعتبار نشود، پروپوزال خاصی نخواهیم داشت اما برنامه کاوش در بخش هایی که فوریت دارد را داریم.