وجود جشنهای بزرگ ملی مانند یلدا یکی از دلایل عظمت تمدن ایران است

ایرنا/ براساس سخنان قائم مقام وزیر میراث فرهنگی کشور، وجود جشنهای بزرگ ملی مانند یلدا یکی از دلایل عظمت تمدن ایران است.

علی دارابی در مراسم گرامیداشت نخستین سالگرد ثبت جهانی یلدا که با حضور سید عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و جمعی از سفرای کشورهای مختلف در محل هتل پارسیان آزادی تهران برگزار شد، اظهار داشت: ما امشب به مناسبت گرامیداشت نخستین سالروز ثبت جهانی یلدا (چله) در این مراسم گرد هم آمده ایم و با کمال خوشحالی جمعی از سفیران محترم کشورهای جهان و مقامات و میهمانان شرکت کننده در اجلاس تمدن های کهن نیز حضور دارند.

وی افزود: یکی از دلایل عظمت تمدن ایران، وجود جشن های بزرگ ملی است که نظایر آن را در میان سایر ملل کمتر میتوان یافت. شادروان استاد ابراهیم پورداوود، ایران شناس و اوستاشناس بزرگ بر این باور است که «جشن نتیجه آسایش و به عبارت دیگر حسن تدبیر در امور اجتماعی و فردی و نشانه بزرگی کمال تمدن یک قوم است» و تأکید می کند که در میان ایرانیان توجه به جشن هایی که برخی ملی که برخی مذهبی و برخی هر دو جنبه را داشته اند، یعنی هم ملی و هم مذهبی بوده اند. از جایگاه والایی برخوردار بوده است.

معاون میراث فرهنگی کشور افزود: نکته دیگر امتداد یافتگی و تداوم جشن و شادی در نزد ایرانیان در طول سال بوده است.با نگاهی به مناسبت ها، تقویم رخدادها در فرهنگ و رسوم ایرانیان شاهد جشن های بزرگی چون نوروز، سده، مهرگان، شب چله (یلدا) هستیم.

دارابی اضافه کرد: جشن مهرگان از جمله جشن های ایرانیان باستان است که از 16 تا 21 مهر برگزار می شود. در تقویم اوستایی، سال به دو فصل تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم میشد که نوروز جشن آغاز فصل تابستان بزرگ و شروع گرما و مهرگان، جشن آغاز زمستان بزرگ و شروع سرما به شمار می رود.

او گفت: در کتاب موسیقی کبیر ابونصرفارابی، مقام یازدهم و دوازده مقام «مهرگان» آمده است و نظامی گنجوی نیز در منظومه خسرو و شیرین، مهرگان را بیست و یکمین لحن از سی لحن ذکر کرده است. «جشن مهرگان» در نوبت پرونده ایران برای ثبت جهانی است.

قائم مقام وزیر میراث فرهنگی ادامه داد: «جشن سده» نیز از جایگاه بالایی در بین ایرانیان برخوردار است و به عنوان بیست و چهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران به همراه تاجیکستان در فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو در هجدهمین جلسه کمیته بین الدول حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس در 15 آذر 1402 در شهر کاسان بوتسوانا ثبت جهانی شد.

او گفت: این جشن از آیین های مهم ایران باستان است که در آغاز شامگاه 10 بهمن برگزار می شود. در این آیین که همه اعضای جوامع را بدون توجه به سن، نسبت و موقعیت اجتماعی گرد هم می آورد. آتش به همراه آب، باد و خاک عناصر مقدس به شمار می رود که آتش نشانه و سمبل گرم شدن زمین و آماده شدن برای ورود به فصل بهار است را گرامی می دارند. جشن سده را جشن همبستگی و همکاری نیز خوانده اند.

دارابی یادآور شد: اما در باره شب چله یا یلدا باید گفت که شب یلدا که از غروب آفتاب 30 آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در 1 دی ماه (نخستین روز زمستان) است که از آن به عنوان بلندترین شب سال یاد می شود در کشورها و مناطقی چون ترکیه، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، کردستان عراق، جمهوری آذربایجان و ایرانیان در اقصی نقاط عالم گرامی داشته می شود. این جشن کهن را ایران به همراه افغانستان در آذر سال 1401 در هفدهمین نشست کمیته بین الدولی میراث جهانی یونسکو در رباط مراکش ثبت جهانی کردند.

معاون میراث فرهنگی کشور گفت: ابوریحان بیرونی، منجم، ستاره شناس، ریاضی دان، مورخ، جغرافیدان بزرگ ایرانی، جشن یلدا را «میلاد اکبر» یا «میلاد خورشید» نامیده است. یلدا برگرفته از واژه سریانی به معنای زایش است. شبی که نوید پیروزی نور بر تاریکی و غلبه گرما بر سرماست.

به گفته دارابی، واژه شب چله در فرهنگ عامه به چله بزرگ (40 روز اول زمستان) و چله کوچک (20 روز بعد از آن) گفته می شود و در ادبیات فارسی از جایگاه برجسته ای برخوردار است.

او یادآور شد: ایرانیان باستان در شب یلدا تا صبح به شادی و نیز دعا و نیایش می پرداختند و با بیدار ماندن طلوع خورشید سپیده دم را انتظار می کشیدند تا خود شاهد دمیدن خورشید باشند. ایرانیان روز نخست دی را روز برابری انسانها می پنداشتند، همه از پادشاه تا مردم عادی لباس ساده می پوشیدند، هیچ کس حق دستور دادن و امر کردن به دیگری نداشت. جنگیدن در این روز ممنوع بود، حتی کشتن حیوانات نیز ممنوع بود.

قائم مقام وزیر میراث فرهنگی ادامه داد: آنچه گفتیم فرازهایی از مناسک، رسوم، آیین، سنت ها و جشن های ملی و مذهبی ایرانیان از گذشته تاکنون بوده است که فصل مشترک همه این جشن ها، شادی، دادن هدیه، نظافت عمومی خانه و شهر، معطر کردن خود، جامه نو بر تن کردن، به ملاقات و دیدار هم رفتن، شعر خوانی، نواختن موسیقی، خوردن و آشامیدن انواع خوراکی ها و نوشیدنی ها از جمله آداب این جشن ها بوده است.