استفاده از فناوری های نوین موزه ها را بیش از گذشته جذاب می کند

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، استفاده از فناوری های نوین موزه ها را بیش از گذشته جذاب می کند.

مهدیه بد، معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره رابطه فناوری های نوین با میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار داشت: سرعت نفوذ و توسعه فناوری در این سه حوزه لحظه ای است، هر روز با یک نرم افزار، یک پدیده جدید و یک سکو در جهان آشنا می شویم، تقریبا بیش از دو دهه است که فناوری در حوزه گردشگری و سفر جایگاه خود را پیدا کرده است، البته این جایگاه نسبی است و به سطح دانش، تجهیزات، زیرساخت و توسعه یافتگی هر کشور ارتباط دارد، در حوزه صنایع دستی هم سکوها ( پلتفرم ها) آرام آرام وارد این حوزه شده اند که نمونه های بسیاری در بازار عرضه و فروش محصولات صنایع دستی در جهان و کشور خودمان وجود دارد.

بد گفت: امروز در جهان دانش و ابزار فناوری نوین در حوزه میراث فرهنگی، در بخش معماری و مرمت آثار بسیار وجود دارد و پرکاربرد است، از طرفی سالهاست سیستم های هوشمند امنیتی حفاظتی هشدار دهنده نسبت به خطرات آتش سوزی و سرقت در موزه ها نصب می شود، اما جهان وارد دوره جدیدی از فناوری ها برای حفظ و معرفی آثار شده است، هم همین الان استارتاپ هایی در کشور داریم که می توانند این نوع سیستم ها و فناوری خلاق را طراحی و اجرا کنند، اما متاسفانه هنوز از این نوع فناوری ها و از ظرفیت مبتکران داخلی استفاده نمی کنیم.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر اینکه موزه های ما به فراتر از سیستم های هشدار و معرفی آثار موزه ای نیاز دارند، گفت: موزه های جهان سالهاست از این مرحله عبور کرده اند، اکنون دیگر باید به فکر دیجیتال سازی آثار باشیم، نرم افزار موزه ای، کیوآرکد (QR code)، ان اف تی (NFT) از الزامات موزه ها است. اما اوج امنیت موزه های ما هنوز دوربین های مدار بسته است، هنوز در مراحل مقدماتی معرفی و برندینگ هستند، هیچ کدام از فناوری های موجود در شان و جایگاه میراث فرهنگی و موزه های ایران نیست.

بد افزود: تماشای ویترینی با یک برچسب ریز ساده دیگر برای مخاطب جذاب نیست، موزه داران باید عینک های سه بعدی، VAR و AR در اختیار بازدید کننده قرار دهند تا بتوانند همراه با جهان سه بعدی به صورت مجازی وارد محیط تاریخی شوند، قدم بزنند و در دوره تاریخی اثر به صورت سمعی و بصری لحظاتی را از زمان حال دور شوند، ما در ایران استارتاپ هایی داریم که می توانند این فضا را طراحی و اجرا کنند، اما حمایت لازم دارند.

وی به اهمیت و ضرورت بکارگیری فناوری برای معرفی میراث ناملموس کشور اشاره کرد و گفت: ایران از کشورهایی است که در تتوع خوراک زبانزد گردشگران خارجی است، اما بسیاری از غذاهای سنتی ما در حال فراموشی است، زیرا با فوت مادربزرگ خانواده که مهارت پخت این غذا را بلد بوده، آن غذا هم دیگر سر سفره نمی آید، مگر اینکه رازهای آن را به مادر خانواده و فرزندان خود منتقل کرده باشد، متاسفانه همه می بینیم که با مرگ «بی بی» ها غذاهای سنتی هم می میرند، اما هیچ قدمی هم بر نمی داریم، به سادگی با مستندسازی می توانیم عناصر ناملموس فرهنگی را برای همیشه حفظ کنیم، اطلس جامع خوراک ایران راه چاره است، اتفاقا فناوری و دیجیتال سازی باید به سرعت وارد این مباحث شود.

معاون فناوری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: غذا یکی از مولفه های مهم فرهنگی است، پوشاک، رویدادها، آیین ها، آواها و نواها، مهارت ها و هنرها همه این موارد هر کدام باید پژوهش محور با فناوری پیوند بخورند؛ اتفاقا پژوهش -نه از جنس مستندات صرفا کتابخانه ای- بلکه پژوهش کاربردی، زنده و جذاب رسالت ماست اما ما فقط یک ضلع از متولیان این موضوع هستیم، اضلاع مختلف، از دانشگاه ها، رسانه ها و صنعت و بخش خصوصی مرتبط هر کدام دانش بنیان ها و استارتاپ ها و خانه های خلاق باید پای کار بیایند و کمک کنند.

بد خاطرنشان کرد: شاید اوایل کار طرح های استارتاپی حوزه میراث فرهنگی ناملموس اعتبارات دولتی هم بخواهد، اما معتقدم حمایت مالی از این نوع استارتاپ ها نه تنها هزینه نیست، بلکه سرمایه گذاری است اتفاقا هر کدام از اینها می توانند پس از چند سال درآمدزا و اشتغال زا شوند ضمن اینکه در بلند مدت وقتی تاثیرات مثبت امنیت ملی، منافع ملی، انسجام ملی و شادابی اجتماعی آن نمایان و ارزیابی شود متوجه می شویم چه سرمایه گذاری هوشمندانه ای است.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: ترکیب، پیوند و همکاری فناوری با میراث فرهنگی و گردشگری آثار بلند مدت و ماندگار دارد، خاصیت کارهای تلفیقی همین است، البته ذات میراث فرهنگی از همان قرون گذشته هم فناوارانه بوده، ایران باستان بر مبنای هنر و مهارت فراتر از جریان عادی و عمومی جامعه پیرامونی زمان خود می زیسته، آثار فاخر به جای مانده از دوران گواهی می دهد، پس ذات میراث فرهنگی می تواند به فناوری قرون جدید هم پیوند زده شود، راز ماندگاری این آثار در هر دوره ای همین ویژگی زیست فرهنگی و اجتماعی مردم ایران زمین است.

بد به روند تولد و رشد و بلوغ استارتاپ ها اشاره کرد و گفت: از چند ماه پیش که به پژوهشگاه آمدم با حمایت رئیس پژوهشگاه و وزارتخانه این تغییر رویکرد را ایجاد کردیم که درها را به روی استارتاپ ها باز کنیم، در حال حاضر با حدود 15 استارتاپ ارتباط مستقیم و جلسات هفتگی داریم، در طول یک سال گذشته چند استارتاپ وارد عرصه شرکت خلاق شده اند، در 6 ماه گذشته هم سه استارتاپ به بلوغ ساختارمند رسیده اند و اکنون در قالب شرکت دانش بنیان حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فعالیت می کنند، اما نیاز است تعداد بیشتری از جوانان صاحب ایده و مبتکر به این عرصه وارد شوند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری توضیح داد: ما در پژوهشگاه میراث فرهنگی از ایده های نو استارتاپی و دانش بنیان استقبال می کنیم، به نظرم با رویکرد، تخصص و علاقه ای که وزیر میراث فرهنگی دارد، قطعا جای خالی معاونت فناوری در بدنه وزارت میراث فرهنگی بزودی احساس می شود که امیدوارم در ساختار و تشکیلات ایجاد شود تا بخش های مختلف وزارتخانه بتوانند هدفمند، ساختارمند و برنامه محور با این بخش همکاری و فعالیت کنند.

بد درباره توسعه شتابان هوش مصنوعی و متاورس در حوزه های مختلف گفت: بدون تردید توسعه و نفوذ این نوع فناوری ها در ابعاد مختلف زندگی اجتناب ناپذیر است، اگر به همین منوال دست روی دست بگذاریم و بدون آگاهی و آشنایی وارد جهان هوش مصنوعی و متاورس شویم، قطعا تهدیدزاست، لذا پیش از هر اتفاق و آسیبی سیاست گذاران و قانون گذاران باید مسائل حقوقی این حوزه ها را بررسی و قوانین آن را تدوین کنند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری بر لزوم آموزش عمومی و تقویت سواد میراثی جامعه تاکید کرد و گفت: نجات، حفظ و صیانت آثار در گرو آگاهی بخشی به مردم است، استفاده و پیوند با فناوری های نو هم از این قاعده مستثنا نیست، اگر قوانین NFT را ندانیم؛ کمترین آسیب آن اعطای حق مالکیت معنوی آثار موزه ای به یک عکاس است این نوع ناآگاهی و وجود خلاهای قانونی، علاوه بر آسیب به اصالت اثر، قطعا خسارت های مادی و ملی برای میراث فرهنگی در بر خواهد داشت.

وی تاکید کرد: مردم ما به خصوص نوجوانان باید با گوشت و پوست و استخوان، با همه وجود خود حس کنند «میراث فرهنگی، عتیقه و گنج شخصی نیست، سرمایه ملی است»، آن که فلزیاب و نقشه گنج و طلسم می فروشد و مردم را به سوی گنج یابی و یک شبه ثروتمند شدن می فرستد اگر چه محصول خود را می فروشد و پول به جیب می زند، اما تاریخ و هویت ملی را در معرض حراج و فروش می گذارد، لذا فعالیتهای غیر قانونی این افراد در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی که تخلف آشکار است، باید به سرعت متوقف شود.