رها شدن سنگ قبر متعلق به دوره صفوی در سیتی سنتر اصفهان

ایسنا/ براساس آخرین گزارشات منتشر گشته، رها شدن سنگ قبر متعلق به دوره صفوی در سیتی سنتر اصفهان صورت گرفت.

در کنار این سنگ قبر صفوی که به صورت یک تکه و کامل است، تعدادی از قطعات شکسته شده سنگ قبر دیگری نیز رها شده که همگی آنها پیش تر در موزه پرستیژلند در مجموعه سیتی سنتر اصفهان قرار داشتند و با مهاجرت مالک این موزه، اشیاء آن نیز سرنوشت نامعلومی یافته اند.

وقتی از سنگ قبرها تعدادی عکس گرفتم، نگهبان ورودی بارانداز گفت: «خانم لطفا عکس نگیر، گفتن کسی عکس نگیره. همینا که گرفتی بسه.»

سپس ادامه داد: «برای چی عکس گرفتی؟»

با خودم گفتم بهتر است بگویم که دانشجو هستم تا شاید بیشتر همراهی کند و همین هم شد و سپس پرسیدم «از چه کسی می توانم اطلاعات بیشتری درباره این سنگ قبر بگیرم؟»

لحن نگهبان با شنیدن نام دانشجو تغییر کرد و پاسخ داد: «صبر کن، الان برات می پرسم و میام.»

رفت و بعد از چند دقیقه آمد و گفت: «برو به کانتر اطلاعات سیتی سنتر، همه اطلاعاتشو بهت میده.»

به داخل مجموعه سیتی سنتر وارد شدم و به سمت کانتر اطلاعات رفتم. بانویی که آنجا بود هیچ چیزی از این سنگ قبر نمی دانست، اما سوپروایزر مجموعه را صدا زد. سوپروایزر هم در پاسخ به این پرسش من که چه اطلاعاتی درباره این سنگ قبر دارد، ابتدا از من سوال کرد که «برای چی میخوای بدونی؟»

و دوباره تکرار کردم که دانشجو هستم و او هم گویا خیالش راحت شده باشد. چنین توضیح داد: «این قبلاً مال موزه ما بوده، ولی نفر موزه مون نیست، مهاجرت کرد. ما می خواستیم این سنگ قبرو بیاریم داخل ولی سرامیک های کف را می شکست. حالا هم چون مشکل حمل و نقل داریم فعلاً گذاشتیم همونجا تا یک لیفتراک بیاد و این سنگ قبرو منتقل کنیم. اطلاعاتی هم به غیر از اینها که گفتم از این سنگ قبر نداریم، هیچ چیزی. اون نفر مربوطه اش آقای حسین پناه مهاجرت کرد.»

پرسیدم: «سنگ را کجا منتقل می کنید؟»

و پاسخ داد که: «انبار داریم، می بریم داخل انبار همین جا.»

به طبقه چهارم مجموعه سیتی سنتر رفتم. جایی که موزه آقای «حسین حسین پناه اصفهانی» پیش تر با نام «پرستیژلند» برقرار بود و حالا دیگر نیست.

درب موزه بسته است و نگهبانی که در کنارش ایستاده می گوید: «دو سالی میشه که دیگه موزه نیست و الان هم کارگرها داخلش کار میکنن، چون قراره شرکت اسنوا بشه.»

پرسیدم: «از اشیاء موزه اطلاعی دارید یا نه؟»

پاسخ داد: «یه تعدادیشو خود مالک موزه برد، دو سه تاش روبروی سینمای مجموعه هست طبقه سوم. تعدایشم داخل انباره، یه تعدادی هم بیرونه داخل Taxi way.»

به سمت بیرون از مجموعه یعنی قسمت Taxi way می روم. اندکی بالاتر از جایی که به آن پلازا می گویند و درست مقابل Taxi way، تعدادی از اشیائی که مطمئناً مربوط به موزه پرستیژلند بوده است در داخل ویترین بزرگی نمایش داده شده است. از دفتین و سایر وسایل فرش بافی، تا قوری و کتری، کشکول و زره و شمشیر و کلاه خود، تابلوی قلمزنی و حتی چرخ خیاطی و چند قلم دیگر. البته همگی را خاک گرفته است!

تعجب می کنم که سنگ قبر نفیس صفوی را در بارانداز مجموعه رها کرده اند و قرار است به انبار برده شود و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظارش است، ولی اینجا درون این ویترین عظیم جایی ندارد در حالی که ارزشش به مراتب بسیار بیشتر از وسایل حفظ شده درون ویترین مقابل Taxi way سیتی سنتر است.

با حمید فرهمند بروجنی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان تماس می گیرم که در خواندن کتیبه ها ید طولانی دارد. درباره تاریخ این سنگ قبر می پرسم و استاد چنین پاسخ می دهد: «متأسفانه بخشی از کتیبه تاریخ از بین رفته، اما آنچه می بینم «ریخ یوم الجمعه/ الاول سنه تسع و ثمانیه» است. درواقع «تاریخ یوم الجمعه..... الاول سنه تسعه و ثمانیه .....» که اولین نقطه چین، «جمادی» یا «ربیع» است و دومین نقطه چین شاید «بعد الف» یا «مأته بعد الف» باشد.

او پیرامون رها شدن سنگ قبر متعلق به دوره صفوی در سیتی سنتر اصفهان افزود: در مجموع تاریخ سنگ 1089 یا 1189 قمری است، اگر سال 1089 باشد نقطه چین دوم، بدون مأته می آید و اگر سال 1189 باشد مأته را می خواهد. بر این اساس، سنگ قبر مربوط به اواخر دوره صفوی است.

چقدر باید افسوس خورد که کشورهای نوظهور برای خود تاریخ سازی کرده و قبرستان های نوبنیادشان را به عنوان گورستان های میراثی معرفی می کنند و ما سنگ قبری که به متعلق به دوره صفوی است را به راحتی رها می کنیم و حتی گورستان چند صد ساله خود را میراثی نمی بینیم و نهادهای مختلف هر یک جایی از آن را تخریب می کنند!

چقدر سخت و دردناک است زندگی در دنیایی که حتی از آگاهی بخشی درباره داشته های تاریخی شهر و کشور خود هم باید واهمه داشته باشیم! واهمه اینکه احتمالش زیاد است که آگاهی بخشی موجب تخریب داشته های تاریخی شود و سودجویان اگر بدانند کدام داشته ها ارزش اند به یغما می برندش و در حراجی ها باید فروش تکه های کاشی و سنگ و سفال خود را نظاره کنیم و اگر نگوییم بازهم به شکلی دیگر نابودی میراث فرهنگی و تاریخی را به چشم خواهیم دید! خلاصه بگویم که در بد زمانه ای زیست می کنیم.

مهدی تمیزی نیز کتابی را با نام «در سایه سرو؛ سرونگاره هایی سنگ آرامگاه های مردم اصفهان» منتشر کرده و می تواند در این زمینه صحبت های شنیدنی داشته باشد، از این رو با او نیز تماس می گیرم و در این باره می گوید: در گوشه ای رها شدن یک قطعه سنگ آرامگاه تاریخی که در نوع خود هم کم نظیر است و هم بسیار باارزش، برای چندمین بار به ذهن دوستداران فرهنگ و هنر، این نکته را تکرار می کند که بی توجهی به آثار فرهنگی تاریخی به ویژه بی توجهی به سنگ آرامگاه ها ـ جدای از نفیس بودن یا نبودن آنها ـ چرا و چگونه اتفاق می افتد!

چرا باید سنگ آرامگاهی که در نهایت هنرمندی و چیره دستی بیش از چهارصد سال پیش طراحی و سنگتراشی شده باشد، این گونه دل شکسته و خسته و غریب در گوشه ای رها شده باشد؟! کدام آدمی می تواند آن سرو بلند بالای درازکشیده بر سینه مرمرین سنگ را در آغوش آن واژگان خوش تراش و پیاله های خوش نشین رها شده در گوشه ای ببیند و آه از نهادش بلند نشود؟!

او ادامه داد: درد تازه، دیدن سنگ آرامگاهی نفیس است که در کنار دیوار سیتی سنتر اصفهان رها شد. بارها و بارها این وضعیت دردآور را دیده و شنیده ایم. یک بار رفته بودم مراغه برای تماشای موزه و زیارت آرامگاه اوحدی مراغه ای. سنگ آرامگاه نفیس او افتاده بود کنار باغچه و در کنارش سنگ آرامگاه هایی هم دوره با همان دردانه. روی آرامگاه را یک سنگ شیک گذاشته بودند و تاریخ اشیاء داخل ویترین های موزه، کم سن و سال تر از سنگ آرامگاه اوحدی بود که افتاده بود در کنار باغچه.

در گورستان ابن بابویه و گورستان امامزاده عبدالله ری نیز اوضاع بدتر از آن است که بشود نوشت. در گنبد و گرگان تا آذربایجان نیز در خراسان تا خوزستان نیز در کرمان تا فارس نیز در جای جای ایران وضعیت به همین روال منحوس است که گورستان های تاریخی را خراب یا به زعم خودشان یکسان سازی کنند و سنگ آرامگاه ها را از میان ببرند. نه نام و نشان باقی می گذارند و نه خط و نقوش. در این نابودگری هم دست سودجویان در کار است و هم دست مسئولان مربوطه.

تمیزی تأکید کرد: ما باید «سنگ آرامگاه ها را دوست داشته باشیم و نگاهبان آنها باشیم.» ما باید میراث فرهنگی را پاسداری کنیم. بنا بر سخن جناب پرویز ناتل خانلری که گفت: «ملتی که رو به انقراض می رود، نخست به دانش و فضیلت بی اعتنا می شود. به این سبب برای مردم امروز باید دلیل و شاهد آورد تا بدانند که اگر ایران در کشاکش روزگار تاکنون بجا مانده و قدر و آبرویی دارد، سببش جز قدر و شأن هنر و ادب آن نبوده است.»

تنها راهی که به ذهنم می رسد، این است که در این خصوص با ابراهیم عمرانی، مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد تماس بگیرم. شاید بهترین مکان برای نجات این سنگ قبر صفوی تخت فولاد باشد.

او با تأکید بر اینکه انبار مجموعه سیتی سنتر جای مناسبی برای این سنگ قبر نیست، بیان می کند که «احتمالاً این سنگ قبر از ابتدا متعلق به تخت فولاد بوده است و از این رو با مدیر مجموعه سیتی سنتر هماهنگ می کند تا مسئول بخش پژوهش تخت فولاد این سنگ را ببیند و تلاش خواهد کرد تا سنگ را نجات دهد، چرا که انبار جای مناسبی برای آن نیست.»