گویجه بل متفاوت ترین کاروانسرای ثبت جهانی شده ایران است

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، گویجه بل متفاوت ترین کاروانسرای ثبت جهانی شده ایران است.

این کاروانسرا که شهریور امسال در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض به همراه 53 کاروانسرای تاریخی دیگر از 24 استان ایران با عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند، مجموعه ای بی نظیر از ابتکار عمل و نشانه ای مبرهن از تخصص و فنی گرایی ایرانیان در عصر صفویه است.

کاروانسرای گویجه بل که در گردنه ای برف گیر و کوهستانی به همین نام در بین شهرستانهای هریس و اهر واقع شده، در تاریخ 20 آذر سال 1379 با شماره 2920 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

اما آنچه که بر اهمیت و جایگاه این کاروانسرا در بین سایر کاروانسراهای ثبت شده جهانی ایران افزوده است، به نحوه ساخت و نوع معماری و مهندسی آن بر می گردد که برخلاف سایر بناهای همجنس، دارای حیاط مرکزی نیست و این موضوع نشان دهنده هوش و ذهن سازندگان آن است که شرایط آب و هوایی منطقه را در نظر گرفته و برای تامین گرمایش داخل کاروانسرا، از ایجاد فضاهای باز در مجموعه منصرف شده اند.

بر همین اساس معماری کاروانسرای شاه عباسی گویجه بل به گونه ای طراحی شده است که حیاط مرکزی ندارد و دارای پلانی مستطیل شکل است که چهار سوی آن دارای مجموعه ای از چندین برجک است تا از نفوذ سرما و برودت هوا در داخل مجموعه کاسته شود.

در حقیقت معماری این بنای تاریخی و جهانی مختص مناطق کوهستانی با زمستانهای سخت و پربرف است.

کاروانسرای گویجه بل شامل بخشهایی از قبیل سردر ورودی، محل نگهداری احشام و شترها که به آن شترخان می گویند و محلی برای استراحت مسافران است که براساس معماری بومی آذربایجان ساخته شده است.

طبق اسناد و تصاویر تاریخی کاربرد اصلی این کاروانسرا در زمانهای گذشته مربوط به فصول سرد بوده است و در دوران صفویه و قاجار یکی از کاروانسراهای مشهور و بسیار پرتردد ایران به شمار می رفت.

هشتی ورودی از طرف غرب به داخل سالن اصلی این بنا به وسیله پنج گنبد عرقچین باز می شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی گردشگری آذربایجان شرقی با اشاره به اهمیت ثبت های جهانی اثار و ابنیه های تاریخی این استان، کاروانسرای گویجه بل را یکی از مهمترین و بهترین بناهای تاریخی ایران مربوط به عصر صفوی برشمرد و گفت: باید توجه داشت که ثبت جهانی این اثر با تلاشهای شبانه روزی و بی وقفه کارشناسان اداره کل و وزارتخانه در مدت حداقل 2 سال گذشته حاصل شده است.

احمد حمزه زاده پیرامون اینکه گویجه بل متفاوت ترین کاروانسرای ثبت جهانی شده ایران است، اظهار کرد: وجود چنین آثاری نشان دهنده وسعت و عمق داشته های فرهنگی و تاریخی ایران زمین و خطه آذربایجان است که تمدن و اقتدار تاریخی این سرزمین را به جهانیان نشان می دهد.

وی با اشاره به ثبت جهانی پرونده کاروانسراهای تاریخی کشور که سه کاروانسرای تاریخی خواجه نظر، جمال آباد و گویجه بل مربوط به آذربایجان شرقی است، یادآور شد: این رویداد تاریخی و ارزشمند عاملی مهم در رشد و توسعه گردشگری منطقه خواهد بود.

حمزه زاده ادامه داد: ثبت جهانی این کاروانسراها به خصوص گویجه بل بار دیگر نام آذربایجان شرقی را در جهان پرآوازه کرد و این موضوع افتخاری بزرگ برای منطقه است که بدیهی است با آشنایی بیشتر مردم دیگر کشورهای جهان با این آثار، ارتباطات فرهنگی افزایش یافته و ایران همچنان بیش از گذشته پیشتاز برقراری صلح و دوستی خواهد بود.

وی نگاه عمیق وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تلاشگران ستادی وزارتخانه و تشکل های مردم نهاد را عامل مهم در گردآوری پرونده پرمحتوای کاروانسرای گویجه بل در روند تکمیل و ارسال پرونده این اثر تاریخی به یونسکو و تایید نهایی آن دانست و گفت: این ثبت جهانی رسالت و مسئولیت نهادهای مربوطه برای معرفی هر چه بیشتر این اثر تاریخی و جهانی را بیش از پیش سنگین تر کرده است.

نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه کاروانسرای گویجه بل نشانه اوج نبوغ معماری در طول تاریخ کشور و آذربایجان است، گفت: معماری خاص این بنا و در نظر گرفتن تمام عوامل فیزیکی مناطق کوهستانی توسط سازندگان آن، وسعت دید و زبدگی معماران ایرانی و آذربایجانی را نشان می دهد.

احمد محرم زاده اظهار کرد: ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو پیروزی بزرگ ملت ایران به شمار می رود که در این میان باید تلاش شود تا تاریخ، فرهنگ و قدمت طولانی منطقه قره داغ را بیش از گذشته جهانیان معرفی کنیم.

وی کاروانسراهای آذربایجان و گویجه بل را به عنوان نبوغ برجسته انسانی در دوره های مختلف تاریخی دانست که خود یک ابداع مهم در ارتباط با راههای زیارتی، کاروانی و تجاری محسوب می شوند.

محرم زاده ثبت جهانی کاروانسرای گویجه بئل را عاملی مهم و محوری در گشوده شدن دروازه های جهانی برای دیار کهن قره داغ برشمرد و ادامه داد: کاروانسرای شاه عباسی گویجه بل بیست و هفتمین اثر تاریخی طبیعی ایران است که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است و این برای مردم منطقه افتخاری بس بزرگ به شمار می رود.

وی با اشاره به وجود آثار و اماکن تاریخی در منطقه ارسباران یادآور شد: در این راستا در حال پیگیری ثبت جهانی مجموعه شیخ شهاب الدین محمود اهری نیز هستیم و این اتفاق مهم در منطقه بسیار حائز اهمیت است، چون صنعت گردشگری یکی از صنایع درآمدزا دنیاست که این عامل می تواند باعث رونق منطقه و اشتغال جوانان و همچنین پیشرفت و تقویت پدافند غیر عامل کشور در موضوعات فرهنگی و تاریخی کشور شود.

استاندار آذربایجان شرقی ثبت سه کاروانسرای تاریخی استان در فهرست آثار جهانی یونسکو در جمع 54 کاروانسرای کشور را جلوه ای از عظمت و شکوه تاریخ سرافراز این خطه از ایران اسلامی دانست و گفت: آذربایجان گنجینه والاترین میراث فرهنگی و طبیعی در عرصه تمدن بشری است.

عابدین خرم ادامه داد: آذربایجان همواره در طول تاریخ پر فراز و فرود خود، گذرگاه فکر و اندیشه و فرهنگ و ادب و هنر بوده است و بی تردید ماندگاری و پایداری این جایگاه ارزشمند تاریخی، بیش و پیش از همه وابسته به تعلق خاطر مردمان این دیار به میراث فرهنگی و تلاش وافر برای پاسداری از آن بوده است.

وی ثبت حهانی کارواسراهای استان را دستاوردی بزرگ و افتخارآفرین برشمرد که این امر مرهون تلاش ستودنی و ارزشمند مجموعه مدیران و کارشناسان دستگاه های مختلف به ویژه خادمان مردم در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و نمایندگی آن در استان است.

خرم ابراز امیدواری کرد ثبت جهانی این آثار تاریخی زمینه ساز معرفی ظرفیتهای گردشگری و فرهنگی استان در عرصه جهانی باشد و لازم است میراث فرهنگی استان با مغتنم شمردن این فرصت تاریخی، در حفاظت و صیانت بهتر از این آثار و پشتوانه سازی هویتی و فرهنگی از آنها تمام همت و تلاش خود را بکار گیرد.