نشست قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی از تصویب تا اجرا برگزار شد

خبرگزاری مهر/ براساس گزارشات منتشر گشته، نشست قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی از تصویب تا اجرا برگزار شد.

نشست قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی از تصویب تا اجرا توسط ایکوم ایران با حضور کارشناسان حقوقی، میراث فرهنگی در محل ایکوم ایران برگزار شد. در این نشست بزرگ نیا مدیر عامل انجمن دوستداران قانونمدار میراث فرهنگی، محمد اسماعیلی عضو هیأت مدیره انجمن و تبار بازرس انجمن و وکیل دادگستری به همراه مرتضی شکوهی کارشناس میراث فرهنگی و مدیرکل حقوقی، پارلمانی و امور مجلس سازمان میراث فرهنگی وقت حضور داشته و سخنران کردند.

دلاور بزرگ نیا که مدیر کل پیشین میراث فرهنگی استان مازندران نیز بود، در این برنامه گفت: قوانین ما با همین وضع موجود خیلی هم بد نیست. قوانینی که داریم عقب مانده و به هم ریخته نیستند. ولی فاصله زیادی بین جامعه و قوانین وجود دارد. مشکل ما دانستن نیست. نتوانستن است. به رغم نواقصی که وجود دارد همه می دانند مشکل چیست ولی نمی توانیم آن را تغییر دهیم.

دستگاه های اجرایی ما هر کدام خود را می بینند. به عنوان مثال زمانی که من در استان مازندران بودم بر سر چشمه سورت با نماینده منابع طبیعی می جنگیدیم. آنها می گفتند برای ماست چرا شما نظر می دهید در حالی که این چشمه میراث طبیعی است و من وظیفه دارم که حافظ آن باشم. ما باید نسبت به آن فهم مشترک داشته باشیم اما این فهم مشترک وجود نداشت. از این نمونه ها زیاد است یعنی فهم مشترک برای یک اقدام فراملی وجود ندارد و نگاه ها بخشی است. اینها آسیب است.

در ادامه احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران گفت: در گذشته نه چندان دور تمام کنوانسیون ها یا پیمان هایی که مربوط به آثار تاریخی بود از تک اثر و محوطه به بافت بعد به منظر تاریخی و فرهنگی و الان به شهر تاریخی رسیدند.

وقتی از بافت تاریخی حرف زده می شود تصور می کنند که بخشی از شهر تاریخی است ولی بخش دیگری از شهر تاریخی نیست پس فرسوده است. در حالی که تاریخی بودن یک جا، میراث ناملموس و فرهنگ است. یک نمونه ملموس بازار رشت است این بازار حوزه تاریخی خود را دارد اما فاقد بدنه تاریخی است. درحالی که بازار نائین تنها شکل خود را نگه داشته است. بهترین حالت این است که این هویت و جریان و بستر با هم باقی مانده باشد.

این پژوهشگر گفت: اگر از من بپرسند تهران شهر تاریخی است یا نه. می گویم هست و همه با هم یک بدنه را تشکیل می دهند. این شهر شامل آثار تاریخی و قاجار و دوره هایی است که هنوز کشف نشده است. در یک خانواده چند فرزند وجود دارد که هر کدام استعدادی دارند. ولی همه با هم فرزندان شما هستند. بناهای یک بافت هم همین طور است. همه با هم یک بافت را تشکیل می دهند چه آنکه تاریخی است و چه آنها که تاریخی نیستند.

کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: زمانی شهر تهران می تواند رستگاری خود را داشته باشد که کل شهر تاریخی دیده شود. از کلمه بافت فرسوده را برای شهرها به کار می برند که خطرناک است. فرسودگی را در مقابل بافت تاریخی قرار می دهند. ما چیزی به اسم فرسوده نداریم یا یک بافتی، تاریخی است یا نیست.

مرتضی شکوهی، کارشناس میراث فرهنگی نیز گفت: اوایل دهه 90 مرکز پژوهش ها گزارشی درباره خلاهای قانونی در حوزه میراث فرهنگی تهیه کرد. تا قبل از این قانون های 1309 و 1352 را داشتیم مباحثی مغفول مانده بود و کارهای کارشناسی انجام شد از جمله پرداختن به بافتهای تاریخی و فرهنگی. تا آن موقع ادبیات حاکم در دولتها بافت فرسوده بود تا اینکه بافت تاریخی در ادبیات حاکمیتی جایگاه پیدا کرد.

وی گفت: تقریباً در سال 93 برخی از دوستان سعی کردند با نگاه حمایتی پیش نویسی را تهیه کنند. سال 96 بحث جدی درباره آن شد. انتظار می رفت دولت لایحه برای حمایت از بافتها بیاورد. اگر دولت آن را می پذیرفت چند اتفاق خوب میتوانست بیفتد. چون همه لوایح از طرح ها قوی تر بوده است. امکانات تخصصی در اختیار دولت است و می تواند زوایای مختلف را ببیند. دولت زیر بار لایحه نرفت و مجلس مجبور شد از طریق طرح اقدام کند. این باعث شد کار کارشناسی ضعیف تری انجام شود. ایراداتی به محتوای قانون وارد است که یکی از دلایل عدم تحقق اهداف قانون می تواند باشد.

شکوهی ادامه داد: سال 96 پیش نویس تهیه شد وقتی طرح اعلام شد جلسات متعددی برگزار شد که در بین دستگاه های دولتی سازمان میراث فرهنگی وقت نقش محوری تری داشت. دستگاه های مختلفی درگیر آن بودند. خیلی از آن دستگاه ها نگاه بولدوزری به بافت ها داشتند. گاهی به قدری مشاجره بالا می گرفت که جلسات تعطیل میشد. وزارت مسکن راحت بود که اینها را بافت فرسوده ببیند، چون بودجه آن هم آماده بود. یکی از مشکلات هم عدم تفاهم بین دستگاه های اجرایی در حوزه میراث فرهنگی بود. دو سال طول کشید که این طرح در دستور کار مجلس قرار گرفت.

وی گفت: حدس می زدیم با نظرات متعارض این قانون ایرادات محتوایی داشته باشد. در مجلس نهم این طرح به صحن علنی رسید. به رغم تلاش ها یک رأی کم آورد و در مجلس نهم رأی نیاورد. در مجلس دهم از نمایندگان خواهش کردیم که آن را امضا کنند. در مجلس بعدی در سال 98 به تصویب رسید و ابلاغ شد. یکی از دلایلی که قانون اجرا نشد عدم درک دولت از این موضوع بود. این مهمترین مسئله است.

وی افزود: برخی از تکالیف برای دستگاه ها مشخص شده که هیچکدام اجرا نکردند. مثلاً باید بناهای واجد ارزشی که در اختیار دستگاه ها هست باید هزینه مرمت را در بودجه سنواتی خود لحاظ کند. این تکلیف در برنامه ششم هم آمده است. هیچکدام این کار را نکردند برایشان اهمیت ندارد که چه بلایی سر بناهایی که دارند می آید. بکارگیری افراد غیر متخصص در حوزه میراث فرهنگی از دیگر آسیب هاست. این حوزه همیشه حساس بوده است، چون با هویت مردم سروکار دارد.

محمد اسماعیلی، عضو هیأت مدیره انجمن دوستداران قانونمدار میراث فرهنگی گفت: این قانون در 17 ماده به تصویب رسیده و 19 تکلیف به عهده دستگاه ها گذاشته است برخی از این تکالیف به صورت ناقص اجرا شده یا اصلاً اجرا نشده اند. اولین مطالبه گری ما اجرای ماده 15 است که باید وزارت میراث فرهنگی بافتهای تاریخی را شناسایی و در اختیار عموم قرار دهد وقتی این اتفاق بیفتد حساسیت زیاد می شود و به سادگی نمیتوان بناها را تخریب کرد. بودجه هم نیاز است.

محسن تبار، وکیل و حقوقدان هم گفت: طبق بررسی هایی که انجام دادم مهمترین چالش بین دیوان عدالت اداری و وزارت میراث فرهنگی درباره مالکان برای خروج آثار تاریخی از فهرست میراث ملی است شکایت مالکانی که ملک آنها در حریم آثار تاریخی وجود دارد هم مشکل دیگر است آنها برای ساخت و ساز در حریم آثار مشکل دارند و دیوان همسو با نظر شورای نگهبان حکم خروج این آثار را می دهد و یا حکم ساخت و ساز را به مالکان می دهد در حالی که این چالش سالها وجود دارد و متأسفانه در اغلب موارد وزارت میراث فرهنگی بازنده است.

انجمن دوستداران قانونمدار میراث فرهنگی با توجه به رسالتی که در نظر گرفته است، یکی از اهدافش حفاظت از میراث فرهنگی است. یکی از روش های رسیدن به این اهداف، دادخواهی در مراجع قانونی است و در اولین گام اقدام به طرح دعوی در دیوان عدالت اداری در خصوص بافت تاریخی شیراز کرده است. محدوده بافت تاریخی شیراز پیرامون حرم شاهچراغ است و سالهای گذشته با طرح توسعه حرم در معرض آسیب قرار گرفت. بعد از ثبت ملی بافت باز هم تخریب ها انجام می شود.