واکنش گروهی از کارشناسان به خبر به سرقت رفتن برخی آثار موزه بریتانیا

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، واکنش گروهی از کارشناسان به خبر به سرقت رفتن برخی آثار موزه بریتانیا مطرح شد.

کسانی که از نزدیک بازار آثار باستانی را بررسی می کنند، معمولاً شاهد هر گونه کلاهبرداری، اقدامات مشکوک و تجارت غیرقانونی هستند. با این حال، هفته گذشته هنگامی که اخباری مبنی بر ناپدید شدن غیرقابل توضیح حدود 2000 اثر از مجموعه ارزشمند آثار باستانی و تاریخی موزه بریتانیا منتشر شد، برخی از این افراد را نیز شوکه کرد.

«هارتویگ فیشر» مدیر «موزه بریتانیا» نیز به دنبال این اتفاق از سمت خود کناره گیری کرد.

«کریستوس تیروگیانیس» (Christos Tsirogiannis)، باستان شناسی است که با «فرهنگ قاچاق» ائتلافی که درباره قاچاق جهانی اشیاء فرهنگی غارت شده تحقیق می کند، همکاری دارد. این باستان شناس بیان کرد: «تعداد اشیاء ناپدید شده زیاد است. هیچ متخصصی انتظار نداشت که چنین اتفاقی در یکی از بزرگترین موزه های جهان رخ دهد.»

«کریستوفر مارینلو» نیز با این نظر موافق است. او که مدیر عامل «بازیابی هنر» سازمان بین الملل متخصص در بازیابی آثار هنری مسروقه است، در این زمینه بیان کرد: «سازمان ما هر روز گزارشهایی را از موزه ها، موسسات فرهنگی مختلف و کلیساهای سراسر جهان دریافت می کند. چیزی که ما را غافلگیر کرده، این نکته است که این اتفاق در «موزه بریتانیا» یکی از مهمترین موزه های جهان و معیار امنیت رخ داده است. »

این معیار پس از گزارشهایی مبنی بر فروش اشیاء ارزشمند در وبسایت «eBay» که گفته می شود در آن یک شیء رومی به ارزش 50 هزار پوند تنها با قیمت 40 پوند عرضه شد، چندین پله سقوط کرده است. هفته گذشته موزه بریتانیا اعلام کرد که «پیتر هیگز» متصدی ارشد این موزه که به مدت 30 سال در این موسسه کار میکرد، اوایل سال جاری پس از مفقود شدن این اشیاء از کار برکنار شد.

«موزه بریتانیا» بعد از گذشت دو سال از اینکه مسئولان موزه برای نخستین بار از فروش غیرقانونی برخی از آثار موزه مطلع شدند، بازرسی ها را شروع کردند، پلیس نیز تحقیقاتی را آغاز کرده است. به دنبال آن در روز جمعه «هارتویگ فیشر» مدیر این موزه خبر استعفای خود را اعلام کرد.

تا این لحظه صدمه جدی به اعتبار «موزه بریتانیا» وارد شده است و به کشمکش ها درباره بازگرداندن اشیایی مانند مرمرهای پارتنون، برنزهای بنین و لوح های اتیوپیایی به خانه های اصلی جان تازه ای داده است.

ارتباط بین مسائل امنیتی و مالکیت فرهنگی، با افشای این حقیقت که «هیگز» در سمت سابق خود به عنوان نگهبان مجموعه های یونانی، مسئولیت مرمرهای پارتنون را برعهده داشته، حساسیت بیشتری پیدا کرده است. البته «هیگز» هرگونه تخلفی را رد می کند.

بر این اساس، مدیر «انجمن باستان شناسان یونان» نیز بیان کرد: «می خواهیم به موزه بریتانیا اعلام کنیم که دیگر نمی تواند بگوید میراث فرهنگی یونان در موزه بریتانیا امنیت بیشتری دارد.»

به نظر می رسد که این بحث با عمومی شدن جزئیات بیشتر شدت بیشتری پیدا کند، اما در این بین باید به این نکته توجه کرد که سرنوشت اشیاء ناپدید شده چه می شود و آیا امکان بازیابی آنها وجود دارد؟

«مارینلو» مدیر عامل «بازیابی هنر» سازمان بین الملل متخصص در بازیابی آثار هنری مسروقه با اشاره به پیچیدگی های قانونی ردیابی این اشیاء که به نظر می رسد بسیاری از آنها به درستی فهرست بندی نشده اند، بیان کرد که بازیابی آنها چندین دهه طول میکشد.

«مارینلو»، که یک وکیل آمریکایی است، در طول این سالها به نمایندگی از موزه ها، مجموعه داران، دلالان، هنرمندان، دولتها، موسسات فرهنگی و مذهبی و شرکتهای بیمه سراسر جهان مسئولیت بازیابی آثار هنری به ارزش کلی 475 میلیون پوند را بر عهده داشته است.

بازیابی اشیاء مسروقه متکی به شواهد دقیق درباره محل نگهداری آنها و سرعت عمل است که به نظر می رسد هر دو گزینه در پرونده آثار مسروقه «موزه بریتانیا» وجود نداشته باشد.

هر موردی که جست و جو می شود باید بطور دقیق قابل شناسایی باشد تا ثابت شود که همان شیء مورد نظر است. اگر در جست و جوی اقلام مسروقه تاخیر ایجاد شود، این امکان وجود دارد که آنها چندین بار در کشورها و ایالات مختلف دست به دست شوند.

به هر حال، تنها دلیلی که داستان سرقت های «موزه بریتانیا» آشکار شده این است که یک فروشنده دانمارکی آثار تاریخی به نام «ایتای گرادل» (Ittai Gradel) میگوید که به فروشنده ای مشکوک شده که چندین سال با او تجارت میکرد.

با این حال، «مارینلو» گفت که خوشحال می شود به موزه بریتانیا کمک کند تا اشیاء گمشده را ردیابی و بازیابی کند. علاوه بر این، او برای کارش هزینه ای دریافت نخواهد کرد. «تیروگیانیس» باستان شناس نیز داوطلبانه در این امر کمک خواهد کرد.

«تیروگیانیس» نسبت به سیستم سست فهرست بندی «موزه بریتانیا» به شدت انتقاد کرد. گفته می شود این موزه حدود هشت میلیون شیء دارد که اکثر آنها در انبار هستند. با وجود این تعداد بسیار زیاد، «تیروگیانیس» میگوید هیچ بهانه ای در عصر دیجیتال وجود ندارد.

به گفته این کارشناس، هدف اولیه هر موزه ای باید ثبت اطلاعات اشیاء بلافاصله پس از در اختیار گرفتن آنها باشد. او همچنین معتقد است که بحران کنونی فرصتی را برای موزه فراهم می کند تا وجهه بین المللی خود را از نظر دیگری بهبود بخشد.

این کارشناس توضیح داد: «لازم نیست که حتما یک کارشناس باشید تا به این نتیجه برسید که اشیائی همچون مرمرهای پارتنون به کشور اصلی تعلق دارند. این اشیاء بدون اجازه کشورهای مبدا از آنها خارج شده اند.»

این باستان شناس میگوید که از نظر تاریخی، استدلال های موزه بریتانیا در مورد حق مالکیت آن بر اشیاء تاریخی بر این اساس بوده که این باور وجود دارد که قیمومیت آن نسبت به کشورهای مبدأ برتر است. اگر بسیاری از آثار باستانی واقعاً ناپدید شده باشند، این استدلال چندان قابل استناد نیست.