سفر به شهر نجف آباد اصفهان؛ شهری دیدنی و جالب

شهر نجف آباد در سمت غرب اصفهان و به فاصله حدود 25 کیلومتری آن واقع شده است. از سمت شمال به کوههای نوکی و پیرمراد، از سمت جنوب به کوههای پنجی، از سمت شرق به اصفهان و از سمت غرب به منطقه تیران و کرون محدود هست. جمعیت این شهر حدودا 180000 نفر بوده و دیدنی های بسیاری را در بطن خویش دارد. با ما در مقاله راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان همراه شوید تا شما را با شماری از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان آشنا نماییم.

آشنایی کوتاه با شهر نجف آباد

در زمان حکومت شاه عباس و توسط شیخ بهایی در سال 1022 ه. ق بنیان این شهر در این منطقه ریخته شد. هزینه آن نیز از طریق کاروان زیارتی که قرار بود به نجف اشرف تحت حکومت عثمانی برود، تامین شده است. شاید به عنوان قورخانه و اسلحه سازی یا محل استراحت برای رفتن به منطقه قمیشلو برای شکار یا محل تبعید مخالفین حکومتی، آثار بجا مانده از کوره های ریخته گری در منطقه سنگ سفید و همچنین سنگ سفید و همچنین صنعت چاقوسازی که حتی تا این اواخر ادامه پیدا کرده و نقل قول هایی از بعضی مورخین، احتمال اول را تائید میکند. وجود خیابان بندی های دقیق و منظم حکایت از طراحی استادانه و حساب شده ای دارد که تقریبا در هیچ کدام از شهرها وجود ندارد.

آب و هوای آن معتدل گرم و خشک است. باغات آن در قدیم بسیار مشجر بوده و هنوز نیز علیرغم کم آبی نسبتا سبز هستند. در این شهر تعداد زیادی مراکز دانشگاهی با دانشجویانی از سراسر کشور وجود دارد. دانشگاه آزاد هم با بیش از 20000 دانشجو، از بزرگترین دانشگاه های آزاد کشور است. صنایع دستی این شهر از قدیم مشهور بود، مخصوصا قالی بافی و چاقوسازی آن. هنوز هم علیرغم رکورد کلی این صنایع وجود دارند. بازار نجف آباد هم بواسطه ارزانی و خوش انصاف بودن، جز پر رونق ترین بازارهای استان هست.

جاهای دیدنی مشهور نجف آباد اصفهان

برج های دوقلو صفا (آق غلامعلی)

برجهای دوقلو کبوترخانه صفا به صورت دوقلو بوده و مکعبی شکل هستند. نمونه آن را فقط در تبریز میتوان مشاهده نمود. این برج ها در خیابان شریعتی جنب کوچه صفا واقع شده و در سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. متاسفانه، علیرغم قدمت آنها (احتمالا مربوط به دوران صفویه) هنوز مورد استفاده عموم قرار نگرفت.

ارگ یا برج های خارون

در جنوب غربی شهر و در منطقه بهارستان واقع شد. این مورد از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان در کنار جوی خارون که دیگر اثری از آن نیست، ساخته شده و شامل هفت برج کبوترخانه منفرد بوده که به وسیله دیوار به یکدیگر متصل شده اند. این سبک برج در ایران بی سابقه است و احتمالا مربوط به اواخر دوره قاجار و یا اوایل دوره پهلوی هست. براساس راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان باید بدانید که این اثر در سال 1379 به ثبت آثار ملی ایران درآمده، در سالهای اخیر توسط شهرداری بازسازی شده و مورد استفاده گردشگری قرار گرفته است.

منطقه قمیشلو

پارک ملی قمیشلو با وسعتی حدود 87 هزار هکتار در ضلع شمال غربی شهر قرار دارد و از طریق جاده گاز داخل دشت سنگ سفید میتوان به آن وارد شد. براساس راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان باید بدانید که این منطقه از لحاظ تنوع زیستی اهمیت بسیاری دارد و حیوانات مختلفی از قبیل آهو، قوچ، کل، گرگ، کفتار و همچنین پرندگانی مانند کبک، تیهو، عقاب و کرکس در آن زندگی می کنند. پوشش گیاهی این منطقه و همچنین بیابانهای اطراف شهر نجف آباد را گیاهانی چون جار سفید، چرخک، تیغ شتری، کپ، کنگر، کرک، چرخار، قلم فو، برز و...در برگرفته است. بیش از پنجاه منبع طبیعی و احداثی آب این منطقه را تامین کرده که چشمه های کر الیاس، کهوک، موشی، سنجد و چاه محمودی و چاه خرسک مهمترین آنها هستند.

عصارخانه های نجف آباد

شهر نجف آباد اصفهان را به نام شهر عصارخانه هم می شناختند و روغن گیری کار عصارخانه بود. استفاده از روغن دانه های گیاهانی چون خشخاش، برزک، کی کوج، کافشه و کرچک از قدیم در این شهر رایج بوده است. بعضی از روغن ها مصرف خوراکی داشته و بعضی دیگر مصارف صنعتی و برخی برای روشنایی در چراغ ریخته میشد. از ته مانده های آنها به نام بذر به عنوان کود کشاورزی یا برای غذای دام استفاده می کردند. سابقا حدود 15 عصارخانه در این شهر فعالیت داشت. عصارخانه زمانیان در خیابان امام واقع شده و ساخت آن به دوره قاجاریه مربوط است، بر روی سنگ آن لفظ یا علی حک شده و هم اینک جهت روغن گیری مورد استفاده قرار میگیرد.

عصارخانه محب علی در بلوار ورودی شهر نرسیده و به فلکه ویلاشهر واقع شده است. سقف طبقه بالایی که احتمالا بارانداز بوده، خراب شد ولی سقف آن که در طبقه پایین قرار دارد، هنوز سالم است و در صورت عدم رسیدگی، بزودی تخریب می شود. این مورد از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان مربوط به دوره قاجاریه بوده و با تعمیر آن میتوان محل خوبی را برای گردشگری مهیا نمود. عصارخانه بزرگ هم از لحاظ معماری و فنی یکی از بی نظیرترین آثار دوره صفویه بوده و قدمت آن به حدود 400 سال قبل می رسد. روی سنگ این مورد از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان آیه نون و القلم به خط محمد حسن امامی حک شده است. این عصارخانه در بازار واقع شده و در سال 1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کوه و چشمه های نجف آباد

کوه نوکی در شمال پارک کوهستان خودنمایی می کند و هم اینک محل کوهنوردی و کوهپیمایی بسیاری از علاقمندان به طبیعت مخصوصا در روزهای تعطیل هست. در سمت غرب آن جاده مال روئی وجود دارد به نام گدار آهنی که سابقا محل عبور کاروان از نجف آباد به منطقه سنگ سفید و قمیشلو و دهق و علویجه و سپس گلپایگان بود. چشمه خرم در شمال شهر نجف آباد واقع شده و از طریق جاده دانشگاه و سپس شن شوری ابتدا وارد دشت سنگ سفید شده و سپس به سمت شمال شرقی ادامه مسیر می دهیم تا به این مورد از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان برسیم.

چشمه آبکم در ضلع شمال شهر واقع شده است. برای رسیدن به آن از کنار دانشگاه آزاد و و سپس دپو زباله ها رد شده و وارد دره می شویم که تفرجگاه کوهنوردان و علاقمندان به طبیعت است. دره زلزله در قسمت شمال چشمه آبکم قرار دارد. بر اثر رانش زمین قسمت بالای آن تخریب شده و مناظر جالبی را در این دره بوجود آورده است. کوه لیزونک (لیزی سنگی) هم در نزدیکی غار کفتاری و در شرق کوه نوکی واقع هست. طول آن حدود 10 متر بوده و در قدیم به عنوان لیزونک و محلی برای سر خوردن استفاده میشد. احتمال می رود نوعی آیین مذهبی در این مورد از دیدنی های معروف شهر نجف آباد اصفهان انجام میشده که وجود تعدادی فنجان نما در کنار آن، این موضوع را بیشتر تایید می کند.

براساس راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان باید بدانید که پیرمراد در سمت غرب کوه نوکی واقع شده و از طریق دشت سنگ سفید میتوان به این محل رسید. چاهی سنگی به نام چاه دیو در کنار آن قرار دارد و آثار سرباره ذوب فلزات در قدیم در مسیر آن مشاهده می شود. معدن سورمه منطقه ای است در شمال غربی کوههای نجف آباد و غرب پیرمراد که سابقا به عنوان معدن سرب استفاده میشد. با برنامه ریزی صحیح میتوان این محل را به صورت یک محل گردشگری درآورد. کوه پنجی هم کوهی هست نسبتا بلند که در جنوب شهر نجف آباد واقع شده و در دامنه شرقی آن معادن سنگ سیاه وجود دارند. چشمه گردونک در غرب کوه پنجی واقع شده است. چشم انداز دره روبروی آن بسیار زیبا هست، ولی آب اندکی دارد.

حمام های دیدنی نجف آباد

حمام صفا در کوچه صفا خیابان شریعتی واقع شده است. قدمت آن به اوایل دوران پهلوی می رسد و هنوز مورد استفاده قرار میگیرد. ستونهای سنگی و طاق های قوسی جالبی دارد و از قدیمی ترین مکان های دیدنی نجف آباد بشمار می رود. حمام اخوت (باغ شاه) در دو مرحله و به صورت دو حمام ساخته شده است. حمام بزرگتر در سال 1320 تکمیل شد و حمام کوچکتر که زنانه بوده، در سال 1329 ساخته شد. براساس راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان باید بدانید که ستونها و دیوارهای سنگی آن ویژگی خاصی دارند و در سال 1382 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

مساجد دیدنی نجف آباد

مسجد جامع نجف آباد در مرکز شهر واقع شده و به آن مسجد میدان هم می گویند. این مسجد به دستور شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده ولی در زمان پهلوی تخریب شد و در سالهای بعد دوباره نوسازی گشت. مسجد و حسینیه اعظم هم مربوط به دوره قاجاریه بوده و قبلا حسینیه قبرستان نام داشت. این مسجد دارای ستونهای سنگی و سقف های قوسی شکل بوده و در سال 1384 به ثبت میراث فرهنگی درآمده است. روی کتیبه ای، ساخت مسجد ارشاد به 1275 توسط حاج محمد آقا باشی (امام جمعه وقت) نسبت داده شد. شیوه معماری آن به سبک دوره قاجاریه بوده و در سال 1382 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

ساخت مسجد بازار (آ محمد) مربوط به دوره قاجار هست. این بنا دارای سقف های گنبدی شکل و کاشی کاری های زیبایی است. شبستان جنوبی آن به صورت اولیه باقی مانده و در سال 1385 به ثبت میراث فرهنگی رسید. مسجد نصیر هم در سال 1343 ه. ق (دوره قاجار) ساخته شده و دارای شبستانی بسیار زیباست. بر روی سقاخانه آن یک بادگیر جود دارد و ناودان سنگی آن نیز در نوع خود جالب توجه است. این مسجد در سال 1382 به ثبت آثار ملی ایران رسید.

خانه های قدیمی نجف آباد

خانه لطفی در خیابان فردوسی قرار دارد، مربوط به دوران قاجار بوده و در سال 1384 به ثبت میراث فرهنگی رسید. خانه معینی در ضلع جنوبی باغ ملی واقع شده، مربوط به دوره پهلوی بوده و در سال 1385 به ثبت میراث فرهنگی رسیده است. خانه آیت متعلق به حاج میر سید علی معروف به (آیت نجف آبادی) بود، از منازل قدیمی و متعلق به دوران پهلوی هست و روبروی حسینیه میرزاخانی ها واقع شد. خانه نوریان در دوران قاجار ساخته شده و بسیار دیدنی هست.

قنات های نجف آباد

محلهای تقسیم آب برای کشاورزی که از دیرباز در این شهر رایج بوده، هنوز هم دایر هست. براساس راهنمای سفر به شهر نجف آباد اصفهان باید بدانید که پنج لتی، سه لتی، دولتی در ادامه هفت لتی بوده که به ثبت آثار ملی و فرهنگی ایران رسیده است. سهم های آب رعیتی که طاق گفته میشد، از این لت ها تامین میشد. پنگ خانه هم محلی برای زمان بندی آب کشاورزی با استفاده از ظرفی به نام پنگ بوده است. قدمت دیرینه ای دارند و تقریبا در ایران بی نظیر هستند.

آسیاب و پلهای سنگی نجف آباد

آسیاب کپه ماسه در ضلع جنوبی شرقی جلال آباد و بر روی چند رشته قنات در کنار رودخانه مرغاب واقع شده و هنوز بقایای آن تا حدودی سالم مانده است. پل سنگی جلال آباد هم در سمت جنوب و غرب روستای جلال آباد بر روی رودخانه مرغاب قرار دارد. احتمالا ارتباط کاروانیان یا گله های عبوری از شهر نجف آباد به طرف تنگ برزگله و سپس منطقه سامان را برقرار میکرده است. برخی، قدمت بسیار زیادی را برای آن قائلند.

گوردخمه و آبزن های نجف آباد

در ضلع شمال شرقی شهر نجف آباد و در شرق دره زلزله، کوهی وجود دارد به نام کوه کلاغی. بر روی قله آن چندین گوردخمه سنگی موجود است. گوردخمه ها در دل کوه تراشیده شده و به صورت اتاقی سه وجهی و بدون سقف هستند. وجود این گوردخمه ها حکایت از دیرینه بودن شهر دارد. در ابتدای ورودی دشت سنگ سفید و در ضلع جنوبی کوه حسن دزد، زمین کنده ای وجود دارد که محل استراحت افرادی بوده که قنات را حفر کرده اند و با توجه به نزدیکی به غار حسن دزد میتوان آن را حفظ و مورد استفاده قرار دارد. آبزن هم محلی بود برای حمام گرفتن. معمولا در کنار رودخانه (عمدتا فصلی) به صورت یک دهنه چاه با ارتفاع حدود 2 متر ساخته می شود که نمونه آن در دامنه کوههای شمالی وجود دارد.

قلعه و برج های نجف آباد

قلعه غریب خان در جنوب غربی و بر سر راه تنگ برز گله و در نزدیکی پل سنگی واقع شده است. قدمت آن را به قاجاریه نسبت می دهند ولی اخیرا در یک حفاری، کف سنگ فرش شده آن مشخص شد و این نیز حکایت از دیرینه بودن آن دارد. قلعه فوق مخروبه شده ولی با بازسازی میتوان آن را به یک محل گردشگری تبدیل کرد. قلعه جهان آباد هم در نزدیکی غریب خان واقع شده است.

مشاغل سنتی نجف آباد

این شهر از دیرباز مرکز مشاغل و خدمات مختلف صنعت بوده و احتیاجات مصرفی مردم منطقه در شهر نجف آباد اصفهان بر طرف میشده است. از صنایع دستی قدیم هنوز مشاغلی چون قالی بافی، چاقو سازی، گیوه دوزی، کلاه مالی، سبد بافی، رنگرزی و بعضی دیگر هنوز باقی مانده ولی بخشی از آنها مانند خراطی، نختابی، چیت گری و...دیگر وجود ندارد.

بازار و بازارچه های نجف آباد

بازار نجف آباد و بازارچه و تعدادی تیمچه در آن از دوران قدیم مرکز تجاری شهر و نقاط اطراف و حتی شهرهای دورتر بوده است. داد و ستد رونق فراوان داشت و هم امروز نیز این امر به صورت فروش اجناس تجاری ادامه دارد. جای تیمچه ها را پاساژ گرفته و بواسطه ارزان بودن و مناسب بودن قیمت و وجود اجناس گوناگون، بازار نجف آباد جز پر رونق ترین بازارهای استان محسوب می شود. بخشی از مردم شهرستانهای فریدن، لنجانات، زرین شهر، تیران و کرون و حتی غرب شهر اصفهان و خمینی شهر برای خرید به این بازار رفت و آمد می کنند.

کاروانسرا و باراندازهای نجف آباد

کاروانسرای مجیدی واقع در راستای چاقوسازان از قدمتی طولانی برخوردار بوده و بارانداز محب علی نیز در طبقه بالای عصارخانه محب علی قرار دارد.

مراسم و بازی های سنتی نجف آباد

قدیم بجای ورزش، بازی بود؛ الک دو لک، پل چفتک، شا ابولی، کفش کفشی، موچولاس، زلبند، گاو جفتی، چرس چرسی، دوز بازی، سنگ بر یک و...اما توپ که آمد، آنقدر جاذبه اش بالا بود که همه بازی ها فرار کردند و رفتند و جای آنها را ورزشهای کنونی گرفت. هفت سنگ نیز که ترکیبی از بازی های قدیمی و نو بود، نتوانست بین این دو را آشتی دهد اما شاید با کمک مسئولین و همت علاقمندان بشود جشنواره هایی را در این زمینه برگزار نمود.

پارک های نجف آباد

با همت شهرداری، پارکهایی در نقاط مختلف شهر احداث شده اند؛ پارک کوهستان، پارک لاله، پارک امیرآباد، پارک فیروزه، بیشه باغ بانوان. باغ ملی نجف آباد که در مرکز شهر بوده را هم اگر پارک بنامیم، از قدیمی ترین پارکهای شهر است. بیشه هم که بین مرکز اصلی شهر و منطقه امیر آباد و یزدان شهر واقع شده، با درختان بلند چنار می تواند به عنوان یک پارک زیبا مورد استفاده عموم قرار گیرد. بیشه قبل از احداث پارکها محل تفریح مردم بود.