مجموعه موزه دفینه واقع در میرداماد یکی از موزه های دیدنی تهران است

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، مجموعه موزه دفینه واقع در میرداماد یکی از موزه های دیدنی تهران است.

گروه موزه های دفینه در سال 1374 با هدف گردآوری و نگهداری آثار موزه ای موجود در بنیاد مستضعفان آغاز به کار نمود. اهم فعالیت های این مجموعه فرهنگی عبارتست از نمایش و پژوهش، ساماندهی، مرمت، تهیه شناسنامه علمی برای آثار موزه ای، تفکیک و تجهیز آثار موزه ای شامل ظروف، تندیس، لوستر، فرش، پوشاک، خودروهای تاریخی، سفالینه، جنگ افزار و مفرغ ها، زیورآلات، سکه و اسکناس، تابلوهای نقاشی نفیس ایرانی و خارجی، نقشه های جغرافیایی قدیمی بویژه خلیج فارس و مرقعات نفیس، در و پنجره های مشبک کاری و معرق کاری شده و تابلو کاشی های نفیس.

هرچند فعالیتهای این گروه از سال 1374 خورشیدی با عنوان «اداره کل موزه های بنیاد» و با رویکرد تخصصی و موزه داری آغاز شد، لیکن پیش از این فعالیتهای مذکور با عنوان «موزه های دفینه» جریان داشته و از سال 1384 به بعد نیز با عنوان «گروه موزه های دفینه» ادامه پیدا کرد. لازم به ذکر است در حال حاضر، این موسسه علاوه بر این 15 موزه در قالب 2 پردیس و6 مرکز فرهنگی موزه ای در شهرهای تهران، رامسر، اصفهان، یزد و 10 گنجینه تخصصی با عناوین سفال، بافته، سازه های معماری، تندیس، رنگ و نقش (تابلوهای نقاشی)، تماشاگه تاریخ، پول و جواهر و آرایه، زمان، خودروهای تاریخی، جنگ افزارهای تاریخی را اداره می کند.

گروه موزه های دفینه با شعار "سفری با شکوه به تاریخ" فعالیت خود را در پیش گرفته و یکی از معروف ترین موزه های آنها در تهران، بلوار میرداماد، نبش کوچه دفینه واقع است. در این مجموعه می توانید از سه موزه از جمله موزه هنر جهان و هنر اسلامی، موزه گوهر و آرایه و موزه پول ایران بازدید کنید.

موزه هنر جهان و هنر اسلامی گنجینه آثار هنری و آفرینه های تاریخی جهان است که آثاری از سبکهای مختلف هنر جهان از هنرمندان شاخص تاریخ را به نمایش گذاشته و دربرگیرنده هنر دیرپای شرق تا غرب، مجسمه هایی از ایتالیا و فرانسه تا شمایل نگاری های روسیه، جلوه هایی از فرهنگ غنی و متنوع کشورهای اسلامی است. در این موزه مجموعه ای از آثار مختلف هنرمندان مسلمان در سرتاسر جهان از سفالگری و خوشنویسی گرفته تا فلزکاری و شیشه گری به نمایش درآمده است.

براساس توضیحات راهنمای موزه میتوان گفت، اشیای موزه اشیایی هستند که قبل از انقلاب از سوی مجموعه داران جمع آوری شده بوده و پس از انقلاب گردآوری شده و نگهداری آنها به بنیاد مستضعفان واگذار شده است. چیدمان موزه بر مبنای اشیاء بوده و شما می توانید در این موزه جذاب اشیای مختلف از زمانها و تمدنهای مختلف را ببینید.

قدیمی ترین شی ء موزه در نخستین ویترین در انتظار شماست. ظرفی سفالی مربوط به تمدن جیرفت و با قدمت 4 هزار سال پیش از میلاد مسیح که احتمالاً برای نگهداری غلات و مایعات از آن استفاده میشد. اگر راهنمای موزه درباره آن توضیح ندهد شاید به چشمتان نیاید چراکه آثاری از هنر جهان باستان و البته هنر آمریکای لاتین از مایاها گرفته تا چاوین و آزتک ها و اینکاها در مجاورت آن قرار داده شده اند که هر یک جاذبه خاصی برای مخاطب دارد و داستانی برای گفتن.

در ادامه با ویترینی از سردیس ها روبرو می شوید که به گفته راهنمای موزه، چند سردیس منسوب به اسکندر مقدونی است و گفته می شود در حالی که هیچ نشانی از اسکندر وجود ندارد، این سردیس ها می توانند نمایی از او را به بیننده نشان دهند.

شاید یکی از جذاب ترین بخش های موزه «هنر جهان و هنر اسلامی»، پیکره سازی باشد. پیکره سازی یکی از کهن ترین هنرهاست؛ هنری که همواره با حجم مرتبط بوده است. در این بخش مجسمه های ساخته شده از مواد مختلف از گل گرفته تا سنگ، چوب و فلز با مضامین مختلف را شاهد هستید. بسیاری از این مجسمه ها درون ویترین قرار داده شده اند اما برخی دیگر نیز در فضای موزه ای قرار دارند و می توانید از نزدیکترین نقطه ممکن به آنها خیره شوید.

تابلوهایی که شمایل نگاری را نشان می دهند و البته آثاری که براساس سبک ها و مکاتب هنری نیمه اول قرن بیستم، مکاتب هنری نیمه دوم سده بیستم هستند از دیگر آثار این بخش از موزه هستند که می توانند پاسخگوی نیاز هر قشر از هنر دوستان باشد.

از پله ها که بالا می روید با بخش دیگری از آثار هنر اسلامی روبه رو می شوید. اینجاست که نگاه نخست «پرده خانه خدا» چشمتان را می گیرد و دیگر نمی توانید هیچ اثر دیگری را ببینید و مستقیم به سمت ویترین بزرگی می روید که این اثر در آن جای گرفته. پرده کعبه از متعلقات کعبه است که از زمان حضرت ابراهیم (ع) همواره مورد توجه بوده و در طول تاریخ، تحولات زیادی به خود دید. وجود این پرده نشانگر احترام به خانه مقدس خداست.

از عهد مامون تا سال 575 ه. ق پرده ی کعبه عموما به رنگ سفید بود. ناصر، خلیفه عباسی، پوشش سبز رنگی از دیباج به کعبه پوشاند و در سال 621 هجری قمری پرده ای به رنگ سیاه بر کعبه پوشانده شد. از آن زمان به بعد رنگ سیاه برای کعبه مرسوم شد.

در سال 810 ه. ق برای اولین بار پرده ای مخصوص با تزیینات مجلل برای خانه خدا ساخته شد که برقع نام گرفت. در زمان شاهرخ تیموری اولین پرده ایرانی که به دست هنرمندان یزدی بافته شده بود، بر کعبه افراشته شد. پادشاهان مصری و بعدها عثمانیان و در نهایت حاکم عربستان عهده دار مسئولیت تهیه پرده خانه خدا در طول تاریخ هستند. هر سال در روز عرفه پرده خانه خدا تعویض می شود. جنس این پرده از ابریشم طبیعی و خالص، رنگ آن سیاه است. پرده به نمایش گذاشته شده در موزه هنر اسلامی، متعلق به سال 1374 ه. ق است.

بعد از دل کندن از پرده خانه خدا شاید بتوانید سایر آثار در این بخش را هم ببینید که از منسوجات دوره آل بویه گرفته تا هنر سفالگری دوره اسلامی و خوشنویسی اسلامی، قلم دان ها و فرش ها که طرح محرابی دارند و هنر فلزکاری دوره اسلامی را در بر می گیرد. سنگاب بزرگی نیز در وسط بخشی از موزه قرار داده شده که می تواند بیانگر دوره دوستیابی های قدما باشد.

در طبقه منفی یک ساختمانی که در کنار کوچه دفینه قرار دارد به گنجینه جواهر و زیورآلات تاریخی اختصاص دارد. مجموعه زیورآلات تاریخی، گزیده ای از جواهرات و آرایه های متنوع سراسر جهان از دیروز تا امروز است که گلچینینی از جواهر و آرایه و تندیس تا عاج و جنگ افزار را در بر می گیرد. همچنین محلی برای قدم زدن در خلوت زیبایی ها و زینت های دست ساز بشر و تماشاگه عصای حکومت پادشاهان از هخامنشیان گرفته تا قاجارهاست. درخشش الماس، زمرد، یاقوت و مروارید بر پایه های طلا و نقره هوش از سرتان می برد.

با توجه به تعطیلی موزه جواهرات ملی بانک مرکزی، میتوان از موزه گوهر و آرایه های تاریخی به عنوان تنها مجموعه ای یاد کرد که بخشی از جواهرات سلطنتی و باستانی ایران را در معرض دید عموم قرار داده است. در این موزه درحال حاضر 900 شی به نمایش گذاشته شده که از خزانه تعدادی از موزه های مجموعه دفینه، از جمله جواهر و آرایه، تندیس، تاریخ، عاج و جنگ افزار گردآوری شده است.

این موزه نیز از بخشهای مختلف تشکیل شده و «آرایه ها و زیورآلات ایران باستان» نخستین بخش است؛ ویترینی که زیورآلات بانوان ایران باستان را به نمایش گذاشته است؛ گردنبندهایی با قدمت حدود پنج هزار سال و از جنس پوسته، صدف و یا سنگ. برای بسیاری از بازدیدکنندگان تماشای این همه ظرافت در آراستن که قدمتی چند هزار ساله دارد، حیرت انگیز است.

هنر ساخت زیورآلات و استفاده از آن تقریبا همزمان با زندگی بشر است. زیورآلات ساخته شده در ادوار پیش از تاریخ ساده، عاری از پیچیدگی و بیشتر از جنس سفال و خمیر شیشه بودند. نقوش و طرح های این اشیاء برگرفته از پیرامون محیط زندگی انسان بوده. ساکنان فلات ایران از حدود 1300 تا 300 پیش از میلاد از مفرغ و مهره های رنگارنگ نیز جهت زیور استفاده می کردند. این صنعت در دوره هخامنشیان پیشرفت چشمگیری داشت و ساخت زیورآلات با طرح ها و اشکال گوناگون رونق یافت. انواع بازوبند، دستبند، انگشتر و…از این دوره بدست آمده که تعدادی از آنها در ویترین های این موزه به نمایش درآمد.

اشکانیان نیز علاقه خاصی به زیورآلات داشتند و از این دوره نیز آرایه های فراوان و زیبایی همچون آویزها، سنجاق های کوچک، حلقه ها و کمربندهای طلا به جای ماند. البته که رونق و اعتلای صنعت ساخت زیورآلات در دوره ساسانیان ادامه داشت. شاید بتوان به جرات گفت سلیقه مادران ما در انتخاب زیورآلات بسیار به سلیقه ساسانیان و اشکانیان در ساخت طلا نزدیک است.

با ورود اسلام به ایران هنر سنتی ایران تحت تاثیر اسلام قرار گرفت. در این زمان تکنیک هایی مانند برجسته کاری، ملیله سازی، میناکاری رونق گرفت. در دوره صفوی نیز این صنعت رنگ و رخ دیگری پیدا کرد. از ویژگی های زیورآلات دوره قاجار هم میتوان به استفاده از گوهرهای رنگین، میناکاری بر روی طلا اشاره داشت به گونه ای که یک طرف زیور میناکاری تابناک و طرف دیگر با گوهرهای قیمتی ترصیع شده است.

شاید بتوان گفت منحصر بفردترین شیء این بخش، شمشیر زرین و سیمین فتحعلی شاه قاجار است. دسته شمشیر از جنس استخوان بوده که با غلافی از جنس مخمل بنفش آراسته شده است و با الماس، زمرد و یاقوت تزئین شده است. علاوه بر این، شمشیر الماس نشان محمدشاه قاجار و شمشیر طلایی شاه عباس صفوی به نمایش گذاشته شده است. شاهان قاجار اغلب از این شمشیرها در مراسم ها و تشریفات استفاده میکردند. البته در مراسم خاص نیز این شمشیرها براساس جایگاه افراد هدیه داده می شدند.

از دیگر اشیاء جالب توجه که در این بخش به نمایش درآمده میتوان به کیف و ابزار پیرایش ناصرالدین شاه قاجار اشاره کرد. همچنین فندک های طلای کارتیه و ابزار دخانیات متعلق به خاندان پهلوی و خانواده های اشراف، جواهرات سفارشی از چشم ببر، الماس و مروارید ساخت معروف ترین برندها، درخت نخلی از طلا، سردوشی های الماس نشان قاجاری، مدال های زرین، تابلو فیروزه نشان که در جشن دو هزار و پانصد ساله هدیه داده شده و تندیس طاووس از جنس نقره و فیروزه که تنها سه عدد از آن تولید شده و یکی به آیزنهاور، رئیس جمهور آمریکا و دیگری به محمدرضا پهلوی که در این موزه به نمایش گذاشته شده، اهدا شده است و نسخه سوم آن در اختیار جواهر مظفریان است، از دیگر جذابیتهای این موزه هستند که هر کدام می تواند دلیلی برای سر زدن و دیدن این موزه باشند.

موزه گوهر و آرایه های تاریخی شنبه ها تعطیل بوده و در روزهای دیگر هفته از ساعت 9 صبح تا 17:30 باز است.

طبقه دیگر این ساختمان به گنجینه سکه، اسکناس و ابزارهای داد و ستد تاریخی اختصاص دارد. در واقع، نخستین موزه تخصصی و دائمی پول که تماشاگه ابزارهای مختلف تبادل و داد و ستد در تاریخ است، در این محل به نمایش درآمد. مجموعه نخستین سکه های استاندارد شده در لیدیه، گنجینه ای از سکه های تاریخی، اسکناس و دیگر اوراق بهادار ایران در ویترین ها رخ نمایی می کنند و روایتگر تاریخ ایران از زبان سکه ها هستند. سکه های دوره هخامنشی، اشکانی، ساسانیان و دوره اسلامی در این مجموعه گردآوری شده و اسکناس هایی از دوره قاجار تا امروز را می توانید از نزدیک ببینیند.

براساس مقاله مجموعه موزه دفینه واقع در میرداماد یکی از موزه های دیدنی تهران است، باید بدانید که در این موزه نخستین سکه های ایرانی که در دوره هخامنشیان به دستور داریوش اول ضرب شده، به نمایش درآمده تا گواهی باشد بر عظمت درایت ایرانیان. در بخش های دیگر این موزه سکه هایی مربوط به ساتراپ ها و امرای تابع هخامنشی با تصاویری هنرمندانه از ارابه و کشتی و…به نمایش گذاشت، ضمن اینکه سکه هایی از اسکندر مقدونی، سلوکیان، پارتیان (اشکانیان) و ساسانیان هم بچشم میخورد.