صادرات هنر سوزن دوزی دست زنان بلوچ به دبی و کانادا

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، صادرات هنر سوزن دوزی دست زنان بلوچ به دبی و کانادا صورت می گیرد.

سیستان و بلوچستان سرزمینی وسیع با آداب و رسوم خاص و هنرهایی لطیف همچون خامه دوزی، سفالگری، حصیربافی، خولک بافی، سکه دوزی و سوزن دوزی است که در بین تمام اینها سوزن دوزی نور چشم زنان بلوچ بوده و دارای جایگاهی خاص است.

زنان این خطه از کشورمان که این هنر را از مادربزرگ های خود به ارث برده اند، علاوه بر خانه داری و همیاری مردان در اموری چون دامداری و کشاورزی به انجام کارهایی مانند سوزن دوزی، سکه دوزی، گلیم و قالیبافی و حصیربافی مشغول هستند.

هنر سوزن دوزی در سیستان و بلوچستان از هنرهای کاربردی است و با دوخت مناطق دیگر ایران کاملا فرق دارد از این حیث به آن «بلوچی دوزی» می گویند.

امروزه صنایع دستی و هنرهای سنتی صرف نظر از زیبایی و کاربردهایشان، بستر مناسبی برای اشتغالزایی و کارآفرینی به شمار می روند و بسیاری از زنان و مردان بویژه در جوامع محلی و شهری از تولید و فروش محصولات صنایع دستی امرار معاش می کنند و تعداد زیادی از فعالان اقتصادی و اجتماعی در این بخش سرمایه گذاری کرده اند.

به گفته مسئولان میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان، سال گذشته براساس آمار گمرک 605 هزار دلار صنایع دستی از استان به وزن 6 هزار و 860 کیلوگرم به مقصد کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس و اسکاندیناوی، کانادا، استرالیا و دانمارک صادر شده است.

صنایع دستی بخشی از هنر و صنعت ملتهاست که به علت برخورداری از ارزشهای فرهنگی و هنری و ذوق و اندیشه در تولید، علاوه بر جنبه های مصرفی، دارای ارزش های هنری و ظرفیت های ویژه هستند.

در شرایط فعلی که بیکاری از مشکلات اساسی جامعه است، راه اندازی و توسعه کسب و کارهای خانگی راهکاری کم هزینه و پر بازده برای مقابله با این معضل است که مشاغل خانگی علاوه بر درآمدزایی برای اقشار جامعه در افزایش تولید ناخالص داخلی نیز نقش دارد.

در همین زمینه، 13 گروه شغلی در عرصه صنایع دستی سیستان و بلوچستان در قالب 24 رشته فعالیت دارد که سوزن دوزی یکی از زیرمجموعه های گروه رودوزی به شمار رفته و صنعتی است که می تواند یک پارچه ساده را به اثری هنری و پرنقش و نگار تبدیل کند؛ خواه این پارچه برای یک لباس به کار برده شود، یا یک تابلوی زیبا که گوشه ای از خانه را زینت ببخشد.

این هنر اصیل همانطور که از نامش پیدا است، به کمک سوزن هایی ظریف و نخ های رنگی و بر روی انواع بافت و پارچه انجام می شود. هنرمند سوزن دوز، طرح مورد نظر خود را به ظرافت و دقت روی پارچه می کشد و بعد شروع به دوختن می کند.

عمده پارچه هایی که برای سوزن دوزی به کار برده می شوند از جنس کتان، ابریشم و زربافت است. سوزنی که برای این کار استفاده می شود بستگی به نوع پارچه دارد اما بیشتر از سوزنی به نام «سوزن شارپ» استفاده می شود و سوزن های بیتوین، کرویل، چنایل، تاپستری و سوزن منجوق دوزی هم برای این کار مناسب است.

نخ هایی که برای دوخت به کار برده می شوند، بیشتر نخ های ابریشمی هستند و جالب است بدانید که در اصل، در هنر سوزن دوزی بلوچی تنها از چند رنگ محدود جگری تیره، سرخ، نارنجی، سیاه، سفید، سبز و آبی استفاده می شود و حتی ترکیب شدن این رنگها با هم به اصول و قواعد خاصی پایبند است.

با این تفاسیر سوزن دوزی، به عنوان هویت و اصالت زنان بلوچ در سیستان و بلوچستان است و کمتر بانوی بلوچی را در این منطقه می توان یافت که با این هنر آشنایی نداشته باشد.

هنر سوزن دوزی در اکثر شهرهای سیستان و بلوچستان وجود دارد اما ایرانشهر به دلیل تعداد کارگاه های بیشتر، کیفیت سوزن دوزی و تکنیک های متداول در آن به عنوان شهر ملی سوزن دوزی انتخاب شده است.

یکی از بانوان کارآفرین صنایع دستی در رشته سکه دوزی، سوزن دوزی و طراحی دوخت شهرستان فنوج بیان کرد: سوزن دوزی را از کودکی یاد گرفتم اما هفت سال است که به صورت جدی وارد عرصه کار در این حوزه شده ام.

اسما نصرتی افزود: دانشجوی دانشگاه بندرعباس بودم. آنجا متوجه شدم سوزن دوزی سیستان و بلوچستان خیلی طرفدار دارد، تصمیم گرفتم با توجه به علاقه و رشته تحصیلی ام که طراحی بود اقدام به طراحی سوزن دوزی بر روی البسه، کیف و کوسن کنم که خوشبختانه با استقبال خوبی مواجه شدم و انگیزه کار برایم دوچندان شد.

وی پیرامون صادرات هنر سوزن دوزی دست زنان بلوچ به دبی و کانادا ادامه داد: از آن پس در شهرستان فنوج تولیدات خودم را بر روی کالاها و ابزار مختلف انجام داده و برای فروش به نمایشگاه های سراسر کشور به ویژه بندرعباس، چابهار و زاهدان ارسال می کنم که مشتریان پروپاقرصی دارند.

این بانوی کارآفرین فنوجی تاکید کرد: تمام تولیدات سوزن دوزی و سکه دوزی شده دست بانوانی که این آموزش را فرا گرفته و با من مشغول به کار هستند به بازارهای خارج از کشور نیز صادر می شود که دبی و کانادا از جمله کشورهایی هستند که بازار مشتریان ثابت محصولات ما را به خود جذب کرده اند.

وی اظهار کرد: در این زمینه هر سال فصل تابستان اقدام به ارائه آموزش به علاقمندان در این حوزه می کنم به گونه ای که طی این سالها بیش از 500 نفر این مهارتها را فرا گرفته و بیشتر آنان نیز وارد بازار کار شده اند.

نصرتی ایجاد بازار فروش هنر دست زنان را بهره گیری از ظرفیت دریچه فضای مجازی عنوان کرد و گفت: برپایی نمایشگاه می تواند در معرفی هنر صنایع دستی و رونق بازار فروش صنعتگران اثرگذار باشد که خواسته ما از متولیان امر حمایت در این زمینه و همچنین تخصیص وام و تسهلات کم بهره برای رونق کار و ایجاد اشتغال است.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان گفت: یکی از ظرفیتهایی که نقش بسیار کلیدی در توسعه پایدار ایفا کند، نگاه به کسب و کارهای خرد از جمله فعالیتهای صنایع دستی است.

علیرضا جلالزایی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان قطب و یکی از امیدهای کشور در صنایع دستی است، اظهار کرد: در این ارتباط چهار شهر و روستا در این استان ثبت ملی شده اند که نیمروز به عنوان ‏شهر ملی خامه دوزی، ایرانشهر شهر ملی سوزن دوزی، سراوان روستای جهانی سفال کلپورگان و تنگ ‏سرحه ‏روستای ملی حصیربافی هستند. ‏

وی افزود: یکی از هنرهای بسیار زیبای مردم این سرزمین اسطوره ای سوزن دوزی است که از اصیل ترین و زیباترین صنایع دستی کشور به شمار می آید و به مدد دستان توانا و فکر خلاق زنان هنرمند بلوچ و سیستانی بر عرصه پارچه جاودان می شود بطوریکه مردم دنیا این خطه از کشور را به هنر سوزن دوزی می شناسند.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه هنر سوزن دوزی و خامه دوزی به ویژه سوزن دوزی زبانزد خاص و عام در دنیا است، ادامه داد: سوزن دوزی بلوچ به عنوان یکی از سوزن دوزی های زیبا و شکیل حرف ها برای گفتن دارد، به دنبال آن هستیم تا با برگزاری جشنواره و نمایشگاه های داخلی و خارجی و حضور صنعتگران در این نمایشگاه ها علاوه بر کمک به درآمدزایی و معیشت مالی آنان این هنرهای فاخر ره به همگان معرفی کنیم.

وی گفت: یکی از این ظرفیتها که نقش بسیار کلیدی را می تواند در توسعه پایدار سیستان و بلوچستان ایفا کند، نگاه به فعالیتهای خرد از جمله فعالیتهای صنایع دستی در استان است، فعالیتهایی که می توانند با پس زمینه های بسیار خوب و مطلوب، پشتیبان هایی را فراهم کند که هر کدام از این پشتیبان ها عده ای را همراهی و به دنبال آن ظرفیت سازی برای کارهای تولیدی را رقم بزنند.

جلالزایی با اشاره به کارهای تولیدی براساس شعار سال توسط رهبر معظم انقلاب تحت عنوان «مهار تورم، رشد تولید» می تواند باعث همان نگاهی که مدنظر است یعنی توسعه پایدار سیستان و بلوچستان تصریح کرد: برندسازی یکی از ضروریات و الزاماتی است که باید در خصوص همه صنایع ‏دستی اجرا شود.

به گفته وی، در راستای فروش محصولات صنایع دستی با همکاری سازمان یونیدو و پارک علم و ‏فناوری، برندسازی و تجاری سازی این محصولات انجام و در حال حاضر 70 نوع از صنایع دستی این خطه از کشور، در سامانه ای بارگذاری شده که امکان صادرات این آثار را به بازارهای داخلی و خارجی فراهم کرده است.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: اخیرا سفیر کشور مکزیک از استاندار سیستان و بلوچستان درخواست کرده تا چندین صنعتگر از استان برای حضور در نمایشگاهی حضور یافته و مشارکت کنند، این حضور علاوه بر معرفی صنایع دستی مانند سوزن دوزی، خامه دوزی و سکه دوزی منجر به رونق بازار فروش و کمک به اقتصاد می شود.

وی با بیان اینکه سایر کشورها مانند هندوستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور نیز تقاضای حضور صنعتگران سیستان و بلوچستان در نمایشگاه هایی که برگزار می کنند، هستند، افزود: به دنبال آن هستیم با برخی از این سازمان های مردم نهاد و سمن هایی مانند یونیدو بتوانیم ظرفیتی فراهم کنیم که صنعتگران پس از آموزش و ارتقای سطح آگاهی و بینش طرح های جدید و خلاقانه تری ایجاد کنند تا این هنر ارزشمند برای کسانی که می خواهند از آنها استفاده کنند به یادگار بماند.

جلالزایی با بیان اینکه بازار هدف هنرهای صنایع دستی مانند سکه دورزی، خامه دوزی و سوزن دوزی اقصی نقاط دنیا بوده و مشتریان خاص خود را دارد، ادامه داد: سلایق و علایق در بحث بازاریابی تأثیرگذار است. از این حیث برگزاری نمایشگاه های داخلی و خارجی به رونق اشتغال هنرمندان کمک کرده و برای هنرمندان نشاط آور و در توسعه اقتصادی و اشتغال آنها مؤثر است.

وی تصریح کرد: هر اندازه برای نمایشگاه های صنایع دستی تبلیغ شود باز هم کم است و امیدواریم تعاملات بین دستگاهی در این زمینه گسترش پیدا کند، چرا که حوزه صنایع دستی از بخشهای مختلف و تنوع خاصی برخوردار است و به طور قطع برگزاری نمایشگاه ها را ادامه خواهیم داد و معتقد هستیم هرچه صنعتگران در این زمینه قوی تر و غنی تر حرکت کنند و طرح ها و ایده های جدیدتر خلق و وارد بازار کنند علاوه بر مزایایی که برای آنها دارد منجر به ایجاد رونق در تولید محصولات صنایع دستی استان می شود.