آینه کاری ها و گچ بری های تالار برلیان در حال مرمت است

ایرنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر گشته، آینه کاری ها و گچ بری های تالار برلیان در حال مرمت است.

تالار برلیان از بخشهای تماشایی مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در تهران است، تالاری با آینه کاری های حیرت انگیز، گچ بری های بی نظیر و چلچراغ های بلند، سربخاری ها و پله ها و سرسراهای متعدد که شکوه خاصی به فضای این تالار تاریخی داده است.

پیش از احداث تالار برلیان کاخ یا تالار بلور در جای آن قرار داشت که از بناهای دوران فتحعلی شاه شمرده میشد. البته تصویری از آن به جای نمانده که طرح و شکل بنا را بتوان از روی آن تشخیص داد. گویا بعلت داشتن آینه کاری های فراوان یا به سبب نصب حوض بلور هشت ضلعی و چلچراغ هایی که امپراتور روسیه الکساندر اول برای فتحعلی شاه فرستاده بود، این تالار بنام بلور خوانده شده است. تا آنجا که اطلاع داریم این تالار مسلما تا سال 1300 هجری قمری پابرجا بوده است، زیرا اعتماد السلطنه در نوشته های خود چندین بار بوجود این تالار در آن تاریخ اشاره کرده است.

در زمان ناصرالدین شاه به علت کهنگی و فرسودگی بناهای قدیم ارگ اغلب آنها را ویران شده بود، بجایش ساختمان های جدیدی می ساختند. تالار بلور را نیز خراب کردند و در جایش تالاری بنام تالار برلیان بوجود آوردند ولی گویا کف تالار جدید را برروی پی های همان تالار بلور نهادند و به همین علت هم نتوانستند کف آن را به اندازه کف سایر تالارها بالا ببرند. در سال 1318 هجری قمری در زمان سلطنت مظفرالدین شاه در بنیاد ساختمان تالار شکستی افتاده بود در ساختمان آن تعمیرات فراوانی کرده بر تزئینات و شکوهش افزودند و این موضوع از مضمون اشعار کتیبه سنگی بیضی شکل که در جبهه نمای تالار حک و نصب گردیده، بدست می آید.

تابلو رنگ و روغنی بسیار پر کار و زیبائی از تالار برلیان پیش از تعمیرات و تغییرات عهد مظفرالدین شاه بوسیله ابوالحسن خان ثالث (یحیی خان فرزند ابولحسن خان صنیع الملک غفاری) به سال 1305 هجری ایجاد شد. در زیر این تابلو که به خوبی وضع داخل تالار و آینه کاری ها و چلچراغ ها و اثاثه آن را نشان می دهد، چنین نوشته شده است: «حسب الامر بندگان اعلیحضرت شاهنشاهی ارواح العالمین فداه اطاق مبارکه برلیان بدست خانه زاد ابولحسن خان تشکل یافت 1305.»

برلیان تالاری باشکوه که در دوره حکومت قاجار ساخته شد، در دوران پهلوی کاربرد تشریفاتی داشت، تالاری که میزبان بسیاری از فیلم های تاریخی از جمله امیرکبیر بوده است و همین سکانس ها تا سال 1391 تنها داشته ذهنی بسیاری از مردم از این تالار باشکوه به شمار می رفت و عملا مردم عادی امکان بازدید از این بنای تاریخی نفیس را نداشتند؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با وجود آنکه بخش های مختلف کاخ گلستان در معرض بازدید مردم قرار گرفت، درهای این تالار همچنان بسته ماند اما بالاخره پس از 90 سال برای نخستین بار در سال 1391 درهای تالار به روی مردم گشوده شد.

تالار برلیان در دوره های مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، اکنون مدتی است که درهای آن برای بازدید بسته شده و تعدادی از اساتید رشته هنری آینه کاری و گچ بری با تیم 10 نفری در حال مرمت این بنای نفیس ارزشمند هستند تا در روز مشرطه (14 مرداد) رونمایی و تالار مجدد بازگشایی شود.

آفرین امامی، مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان درباره مرمت کاخ برلیان توضیح می دهد: آینه کاری های تالار برلیان پس از سالها در حال مرمت است، آینه کاری ها معمولا به دلیل تغییرات دما و هوا یا سست شدن مصالح بکار رفته به مرور از محل اتصال جدا می شوند؛ با توجه به تعداد زیادی قطعات آینه و حجم تزیینات ضروری است که این نوع تالارها مانند برلیان به صورت مداوم و مستمر مرمت و نگهداری شوند.

مدیر مجموعه ثبت جهانی کاخ گلستان پیرامون اینکه آینه کاری ها و گچ بری های تالار برلیان در حال مرمت است، خاطرنشان کرد: مرمت تالار برلیان، با وسواس خاص به روش سنتی توسط اساتید متخصص و گروه مرمت حرفه ای انجام می شود، البته همراه با آینه کاری، گچ بری روی آینه که از زیبایی ها و شگفتی های این تالار است هم مرمت می شود، این ترکیب و تزیین گچ بری روی آینه از معماری های نادر بناهای تاریخی کشور است.

وی درباره تاریخچه تالار برلیان و وجه تسمیه آن گفت: تالار برلیان یکی از مهمترین و بی نظیرترین عمارتهای کاخ گلستان است به دلیل آینه کاری های نفیس و زیبای آن آینه های فراوان و تلالو بی نهایت نور نام برلیان روی آن گذاشته اند. در زمان مظفرالدین شاه قاجار، فرمان مشروطه در همین تالار از پنجره ای که به سمت محوطه بیرونی کاخ است، خوانده شد.

امامی گفت: با نزدیک شدن 14 مرداد (روز مشروطه) همایش چند روزه ای به همین مناسبت برگزار می شود، تلاش می کنیم مرمت تالار برلیان تا زمان تمام شود. در آن مراسم براساس اسناد تاریخی و آلبوم عکسها نمایشگاه خاص چیدمان می شود و تالار برلیان و تالار نهضت مشروطه به مخاطبان معرفی می شود.

مدیر مجموعه ثبت جهانی کاخ گلستان افزود: همراه با مرمت آینه کاری ها، گچ بری ها و روشنایی های تالار برلیان پاکسازی و استحکام بخشی می شوند؛ با رعایت استانداردها نقاشی مجدد می شود. همه این مرمت ها براساس سابقه اسناد تاریخی صورت می پذیرد.

جبار آوج، معاون اجرایی کاخ گلستان درباره عمارت برلیان گفت: در دوره ناصرالدین شاه برای انجام مراسم استقبال از سفیران و میهمانان خارجی تالاری بسازیم، تالار بلور را تخریب می کند و برلیان به جای آن می سازد، آینه کاری منحصر و ظریف آن مثال زدنی است، این تالار دارای 5 بخش و فضا مجزا است، دو اتاق اول اتاق های انتظار هستند.

وی گفت: این سالن که در حال مرمت است، سالن اصلی (شاه نشین) است در ضلع غربی این تالار دو اتاق برای مراسم پذیرایی بوده است، این بنای ارزشمند به جز اتفاقات و رخدادهای تاریخی از نظر معماری دارای ارزش های فراوانی است، آینه کاری آن منحصر بفرد است.

معاون اجرایی کاخ گلستان گفت: در دوره پهلوی دوم این بنا دچار تغییرات می شود که بر مبنا مستندات تاریخی مرمت نشده است، اتفاقات و تغییرات جدیدی ایجاد می کنند، در این مرمتی که ما انجام می دهیم تلاش می کنیم تا جایی که مقدور است نقش های اصلی را بازگردانیم.

آوج توضیح داد: در مرمت کنونی از روشهای سنتی و با اتکا به این مطلب که ساخت اولیه از چه موادی استفاده شده است، مرمت در حال انجام است، در صورتی که در گوشه و کنار می بینیم در مرمت گذشته خطاهایی صورت گرفته است.

معاون اجرایی کاخ گلستان گفت: برلیان مرمت جزئی شده است، اما از سال 1378 تا کنون مرمت اساسی در این سطح مانند مرمت حاضر انجام نشده است، ما از اساتید معتبر این رشته استفاده کردیم. یکی از وجوه تزییات این تالار گچ بری آن است، به صورت متداول در بناها معمولا آینه روی گچ بری است، اما در تالار برلیان گچ بری ها روی آینه است که بسیار ظریف و زیبا است، این نوع مرمت دانش خود را می خواهد.

آوج افزود: تلاش می کنیم تا قبل از اواسط مرداد سالروز فرمان مشروطه مرمت برلیان تمام شود، مشروطه در دوره مظفرالدین مشروطه به سرانجام می رسد، فرمانی که شاه صادر می کند و منجر به تشکیل اولین مجلس می شود در همین تالار قرائت می شود.

ناصر همتی، استادکار مرمت آینه کاری تالار برلیان اظهار داشت: تقریبا 10 نفر در مرمت تالار برلیان در دو بخش آینه کاری و گچ بری کار می کنند، آسیب های این تالار بخشی به خاطر آب و هوا و مرور زمان است و بخش دیگر هم به خاطر عوامل فیزیکی است، مثلا بازدید کننده در آینه های پایین دست زده و تخریب شده است.

استادکار مرمت آینه کاری تالار برلیان گفت: برخی نقاط تالار بخاطر مرمتهای غیر اصولی دوره های قبل نیاز به مرمت دارد، ما تلاش می کنیم همه را مرمت کنیم. برخی نقوش تغییر داده شده آنها را به شکل اولیه باز می گردانیم.

وی گفت: متاسفانه مرمتهای گذشته تالار غیراصولی انجام شده است، زحمت کشیده شده است، اما دقت لازم را نداشته، گلهای آینه کاری برلیان با هم متفات است (مینا و نسترن و...)، اشکال و اندازه های مختلف دارند، همه اینها را به نقش اولیه اصلی خود بر می گردانیم.

همتی توضیح داد: مجموعه کاخ گلستان منبع بزرگی از هنرها است، از کاشی گرفته تا آینه کاری و گچ بری، تالار برلیان از سبکهای خاصی استفاده کرده است فقط طرح هندسی است، شاخ و گل و برگ، ستونهای زیبا، پوست ماری انواع آینه کاری سنتی و مدرن است.

قنبرعلی همتی، پیشکسوت آینه کاری در گوشه تالار نشسته است و روی میز کار قطعات آینه را در اشکال هندسی مختلف برش می زند، پیرمردی 70 ساله که بیش از پنجاه سال از عمرش را در آینه کاری در اماکن تاریخی و مذهبی و مرمت آنها صرف کرده است.

پیشکسوت آینه کاری می گوید: آینه کاری تالار برلیان بی نظیر است، هر بیننده را شگفت زده می کند، عالی است، فرزندان من در آینه کاری مشغول هستند، هر سه پسرم (ناصر، رضا و مصطفی) در این رشته هستند و استادکار شده اند.

امیر امیری، استادکار مرمت گچ بری تالار برلیان گفت: ظرافت کار گچ بری این تالار بسیار بالا است، اصلا در سایر آثار تاریخی هم عصر و بعد از آن نمیتوان مشاهده و مقایسه کرد، همین ظرافت چالش کار ما بود، با وسواس و دقت بسیار مرمت را انجام می دهیم؛ دیگر اینکه سالها پیش گچ بری این تالار مرمت شده، اما خیلی ضعیف کار شده است، مجبور شدیم کار را اصلاح کنیم و به حالتهای اصلی برگردانیم.

مرمت کار گچ بری به برخی گچ بری های تخریب شده در تالار اشاره کرد و گفت: تالار آینه گچ بری روی آینه کاری است، اصلاح و بازسازی آن کار ساده ای نیست، برخی از قطعات که پایین در دسترس بود، کاملا تخریب شده است که با دقت تمام سعی کردیم به حالت اولیه برگرداندیم.

وی با بیان اینکه «حفظ بناهای تاریخی فرهنگ سازی عمومی شود» خاطرنشان کرد: کار در مجموعه گلستان لذت بخش است، اینجا یک اثر جهانی است، معماری شگفت انگیزی دارد، از همه بازدید کنندگانی که به کاخ می آیند درخواست می کنم ارزش معماری و هنر اساتیدی که این بنای بی نظیر را احداث کرده اند بیشتر بدانند، ساخت و مرمت و نگهداری و بازسازی این گچ بری ها و آینه کاری دشوار و پرهزینه ای است.

امیری تاکید کرد: اگر مردم قدمت و ارزش آثار و بناها را بدانند و بشناشند، دیگر در زمان بازدید، به دیوارها و آینه ها و گچ برها دست نمی زنند، تالار برلیان با قدمت بیش از 200 سال حیف است اگر خراب شود. تخریب و مرمت مداوم به ارزش اثر آسیب می زند.