آیا دانستن فن شنا به تنهایی برای شنا در دریا کافی است؟

ایرنا/ بدنبال آخرین گزارشهای منتشر شده، این پرسش مطرح می گردد که آیا دانستن فن شنا به تنهایی برای شنا در دریا کافی است؟

مهمترین نکته در دریا این است که شنا در بخش مشابه استخر نیست. گل آلود بودن، شوری و امواج شکافنده از جمله موارد تمایز دریا و استخر است که شنا در این دو مکان را با یکدیگر متفاوت می کند. بنابراین قرار نیست اگر کسی شناگر ماهری در استخر است حتما بتواند در دریا هم به خوبی شنا کند، چون علاوه بر دانستن فن شنا، باید از قدرت بدنی مناسبی هم برخوردار باشد و ویژگی های دریا را بشناسد.

از طرفی نباید به مهارتهای شخصی و تسلط به فنون شنا کفایت کرد و باید بدانیم که هر محیط آبی، مختصات و جزئیات خاص خود را دارد و اگر تجربه لازم و کافی را نداریم، قید شنا کردن در محیطهای غیر ایمن را بزنیم.

غرق شدگی سومین علت مرگهای ناشی از حوادث است. غرق شدگی در روزهای آخر هفته و در ماه های گرم سال شایع تر است و بیشتر قربانیان آن را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند.

براساس آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور، غرق شدگی در افراد مذکر بیشتر از افراد مونث است و همچنین بیماری های زمینه ای مانند صرع، بیماری های قلبی و ضعف عضلانی می تواند فرد را مستعد غرق شدگی کند.

آمارهای رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور نشان می دهد در سال 1401، تعداد یک هزار و 152 نفر به علت غرق شدگی در کشور فوت کردند. این میزان، کاهش 1.1 درصدی به نسبت سال 1400 داشت اما همچنان رقم بالایی محسوب می شود.

از کل این میزان، 939 نفر را مردان و 213 نفر را زنان تشکیل می دادند؛ در حالی که تعداد مردان فوت شده بر اثر غرق شدگی در سال 1400 بیشتر از این میزان و برابر با یک هزار و 8 نفر و تعداد زنان کمتر از این میزان و برابر با 157 نفر بود. همچنین در سال 1401 بیشترین فوتی های غرق شدگی به ترتیب در استانهای مازندران با 161 نفر، گیلان با 119 نفر، خوزستان با 98 نفر و فارس با 97 نفر بوده است.

طبق آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور، از مجموع فوتی های غرق شدگی در سال 1401، تعداد 556 نفر در تابستان جان خود را از دست دادند که 48.3 درصد از فوتی های غرق شدگی کل آن سال را در بر می گیرد. از طرفی بیشترین آمار غرق شدگی با 269 نفر در مردادماه و کمترین میزان با 32 نفر در بهمن ثبت شده است.

وقتی امواج دریا، آب را به سمت ساحل هدایت می کنند، حجم وسیع آب دوباره به سمت دریا بر می گردد. این حجم آب تقریبا به شکلی غیرقابل پیش بینی درون آب و به صورت آب راهه هایی مسیر خود به سمت دریا را بر می گردد. به این جریان ها جریان شکافنده گفته می شود که همین جریان های آب در بسیاری از نقاط جهان و بویژه سواحل دریای خزر منجر به جان باختن افراد می شود.

گفته می شود سرعت جریان شکافنده حتی از سرعت شنای المپیک نیز بیشتر است. تشخیص زمان تشکیل جریان شکافنده برای افراد عادی دشوار بوده و نکته اینجاست که این جریان لزوما مخصوص وضعیت طوفانی دریا نیست. حرفه ای ها می گویند که اگر کسی درون جریان شکافنده دریا گیر افتاد، ابتدا باید آرامش خود را حفظ کرده و هرگز بر خلاف جریان و به سمت ساحل شنا نکند، زیرا این اقدام منجر به خستگی فرد شده و همه توان او را خواهد گرفت. بلکه باید خود را روی آب نگاه دارد و به صورت موازی با ساحل حرکت کرده و از مسیر جریان شکافنده خارج شده و سپس به صورت مورب به ساحل برگردد.

همچنین گفته می شود که برای خروج از جریان شکافنده، موازی با ساحل و در عمق آب شنا کنید، زیرا جریان شکافنده در اعماق آب قدرت کمتری دارد و میتوان به این شکل از مسیر جریان فرار کرد. ولی این روش نیازمند حبس طولانی مدت نفس و توانایی بالای شنا است.

نکته دیگر در سواحل دریای خزر، وجود پشته های ماسه ای در کف دریاست. این پشته های ماسه ای بسیار ناپایدارند و گاهی زیر پای فرد را خالی می کنند. حتی گاهی عمق آب به صورت ناگهانی زیاد می شود. یعنی اصلا قرار نیست در دریا مانند استخر، با کف صاف و هموار مواجه شوید و امکان دارد چند متر آن طرف تر، عمق آب متفاوت باشد.

نکته خطرناک دیگر اینکه به دلیل بالا آمدن آب دریای خزر در سالهای اخیر، بسیاری از ساختمانها و تاسیسات ساحل و حتی چاه های آب و فاضلاب به زیرآب رفته اند. در سواحلی که برای شنا مناسب سازی نشده ، ممکن است پای فرد در کف دریا با اجسام فلزی و چوبی ناشی از همین ساختمان ها و تاسیسات برخورد کند یا چاه های آب و فاضلاب، فرد را به داخل خود بکشد.

«سعید مهر سروش» رئیس آموزش و پژوهش سازمان اورژانس استان تهران درباره غرق شدگی می گوید: عوامل مختلفی در زمینه غرق شدگی موثر است. علاوه بر دانستن فن شنا، افراد باید به دمای آب، خستگی زودرس، بیماری های قلبی و تنفسی و تشنج ها نیز توجه کنند و فقط اینگونه نیست که دانستن فن شنا برای پیشگیری از غرق شدگی کمک کند.

وی پیرامون اینکه آیا دانستن فن شنا به تنهایی برای شنا در دریا کافی است؟ ادامه می دهد: دو گروه سنی بیشترین درگیری در زمینه غرق شدگی را دارند. اول سن کمتر از 5 سال است که به دلیل مراقبت ناقص والدین رخ می دهد. گروه دوم سن 15 تا 25 سال است. این دسته به دلیل رفتارهای آسیب پذیرانه یا عدم مهارت های لازم رخ می دهد؛ یعنی فکر می کنند مهارت لازم را دارند اما وقتی در محیط دریا یا رودخانه یا سیل قرار می گیرند، مهارت لازم را ندارند و دچار غرق شدگی می شوند. گروه دیگری نیز وجود دارد که ممکن است از مواد مخدر مختلفی استفاده کرده باشند که به غرق شدگی آنها نیز منجر می شود.

رودخانه بیشتر از دریا قربانی می گیرد، زیرا شنا در رودخانه ها متفاوت تر از شنا در دریاست. باید توجه داشت که آرام بودن ظاهر آب یا کم عمق بودن ظاهری رودخانه، هرگز به معنی بی خطر بودن آب برای شنا نیست. بسیاری از رودخانه ها با وجود ظاهری آرام، بسیار خطرناک و عمیق هستند و فرد زمانی متوجه عمق آب می شود که گرفتار گرداب رودخانه شده است.

از طرفی جریان آب رودخانه بسیار قوی و غیرقابل پیش بینی است. در واقع، زیر ظاهر آرام آب رودخانه، جریان آب بسیار تند و قدرتمند در جریان است و فرد را به سمت قسمت متلاطم یا عمیق رودخانه هدایت می کند که شاید فقط چند متر دورتر از محل اول قرار دارد.

«علی داودی کیاکلایه، شاهرخ یوسف زاده چابک و معصومه افسری» در «راهنمای مراقبت از غرق شدگی» که زیر نظر اداره پیشگیری از حوادث وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تدوین شده، در این زمینه می نویسند: جریان مداوم آب موجب فرسایش دائمی لبه ها و کناره های رودخانه می شود. این موضوع سبب می شود آرام آرام زیر لبه های رودخانه خالی شود. در نتیجه هر چند کناره رودخانه برای افرادی که روی آن ایستاده یا راه می روند، پایدار به نظر می رسد، اما در حقیقت این لبه ها هر لحظه آماده فروریختن است.

از طرف دیگر، اگر شناگر بخواهد برای خارج شدن از آب رود از این لبه ها به سمت بالا حرکت کند، احتمال فرو ریختن آنها وجود دارد. چنین فردی، به سختی می تواند خود را نجات دهد. امکان فرو ریختن این لبه ها حتی در هنگام ماهیگیری هم وجود دارد. بنابراین گذاشتن گارد ریل، سنگ چین و سایر روش های محافظتی دیگر در رودخانه هایی که مردم برای ماهیگیری تفریحی می روند نیز بسیار مفید است. اگرچه به کار بردن این روش ها می تواند پرهزینه باشد، ولی با در نظر گرفتن هزینه های ناشی از غرق شدگی، بسیار ناچیز است.

در این راهنما آمد: بستر بیشتر رودخانه ها عمق نامنظمی دارند که هر روز نیز تغییر می کند و اغلب بسیار دشوار میتوان برآورد کرد که یک قسمت معین از رودخانه چقدر عمق دارد.بنابراین به طور مثال اگر دیروز محلی از رودخانه برای شنا کردن، عمق مناسبی داشته، دلیلی ندارد که امروز هم عمق این محل مناسب باشد.

رودخانه محل مناسبی برای شیرجه زدن نیست، افراد زیادی همه ساله به دلیل شیرجه در آب بسیار کم عمق رودخانه، دچار آسیب های جدی نخاع و سر می شوند. بستر رودخانه در همه جا یکسان نیست، در برخی نواحی کم عمق و در برخی نواحی عمیق است. رودخانه ها ممکن است دارای سطح ناهموار و شیب دار و سنگلاخ باشند و افرادی که شنا بلد نیستند، یا شناگران ورزیده ای نیستند، با سر خوردن روی این شیبها وارد قسمت عمیق آب شده و غرق شوند.

بستر رودخانه ممکن است از قطعات سنگ، لجن، شن، گل پوشیده شده باشد. همچنین اشیای بسیاری ممکن است در بستر رودخانه وجود داشته باشند که شناگران ممکن است به آنها گیر کرده و غرق شوند.

آب رودخانه معمولاً از آب دریا یا استخر بسیار سردتر است. دمای بسیار پایین آب رودخانه ها در برخی فصول سال موضوعی بسیار جدی است که کمتر به آن توجه می شود. آب سرد، 25 درصد سریعتر از هوای سرد گرمای بدن انسان را می گیرد و می تواند کشنده باشد.

غوطه ور شدن ناگهانی در آب سرد، به طور مثال آب با دمای کمتر از 15 درجه سانتیگراد می تواند موجب بروز شوک سرما در فرد شده که با ایجاد انقباض عضلانی می تواند موجب اختلال در توانایی شنا کردن فرد شده و با بروز آثار وخیم بر سیستم قلبی، تنفسی و عروق می تواند موجب غرق شدن ناگهانی فرد شود.

اگر احساس سرما کردید سریعاً از آب خارج شوید. بهتر است به آرامی وارد آب شوید و در به طور ناگهانی با شیرجه زدن وارد آب سرد رودخانه نشوید، زیرا دچار شوک سرما، هیپوترمی و غرق شدگی می شوید. شناور ماندن روی جریان آب رودخانه نیاز به صرف انرژی زیادی دارد و حتی از شناور شدن روی آب دریا نیز می تواند سخت تر باشد. بسیاری از شناگران به دلیل دست کم گرفتن قدرت رودخانه و دست بالا گرفتن توانایی خود در عمل دچار خستگی می شوند.

هرچند ممکن است آب رودخانه در ابتدا آرام باشد، ولی الگوهای فصلی، سیلاب ها و سایر آثار طبیعت بر این آبها ممکن است وضعیت رودخانه را ظرف چند دقیقه یا چند ساعت کاملاً دگرگون سازد و محلی که ساعتی قبل برای شنا مناسب بوده ممکن است دیگر مناسب نباشد.

شنا در آبهای طبیعی بسیار دشوارتر از استخر است؛ شناگر زود خسته و خیلی ناگهانی دچار مشکل می شود. گل آلود بودن آب اکثر رودخانه ها، موجب دید بسیار کم برای شناگران شده و چنانچه فردی دچار غرق شدگی شود و به زیر آب برود، پیدا کردن او حتی برای ناجیان غریق حرفه ای هم امری دشوار است؛ همچنین جریان های بسیار قوی آب در لایه های زیرین ممکن است فردی را که به زیر آب رفته به سرعت ربوده و از محل اولیه دور کنند.

در زمینه شنا در دریا، رودخانه، دریاچه پشت سد، کانالهای آب و بسیاری از مکانهای آبی جزییات بسیار زیادی وجود دارد که به تجربه بدست می آید و قرار نیست افراد با دانستن فنون شنا در استخر، بتوانند در دریا و رودخانه و سایر مکانهای آبی هم از پس وضعیت بر آیند.

وقتی در مکانی تابلوی شنا ممنوع نصب شده، حتما در گذشته حادثه ای رخ داده یا وضعیت توسط متخصصان بررسی شده و این هشدار نصب شده است. از طرفی در بسیاری از مکانهای پر خطر، هیچ تابلویی برای ممنوعیت شنا نصب نشده، در حالی که احتمال غرق شدن و حادثه برای افراد وجود دارد.

بهتر است خانواده ها در این زمینه هوشیاری بیشتری به خرج بدهند و اگر یکی از اعضای جوان خانواده قصد شنا در محلی غیر ایمن را داشت، به طور جدی هشدار داده و او را منصرف کنند.

از طرفی باید سازمان های ذیربط به خصوص در مکانهایی که مردم بیشتر برای شنا حضور پیدا می کنند، تابلوهای هشدار را نصب کرده و حتی با فنس کشی، افراد را از ورود به مکانهایی مانند دریاچه پشت سدها برای شنا منع کنند.