پانزدهمین دفتر از شبهای فرهنگ با موضوع دیدار با میراث فرهنگی برگزار شد

ایسنا/ براساس آخرین گزارشات واصله، پانزدهمین دفتر از شبهای فرهنگ با موضوع دیدار با میراث فرهنگی برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، سید محمد بهشتی عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری، با اشاره به اینکه برخی معتقدند میراث فرهنگی موضوعی سهل و ممتنع است، گفت: آنهایی که نسبت به میراث فرهنگی شناخت ندارند، آن را سهل دانسته و محدود به مراکز تاریخی می دانند؛ اما آنهایی که نسبت به این حوزه شناخت دارند می دانند که باید با خشوع و تواضع با مقوله میراث فرهنگی برخورد کرد. اگر میراث فرهنگی را بشناسیم خواهیم فهمید که انواع میراث فرهنگی در جلوه های مختلف با یکدیگر یک وجه اشتراک دارند و آن جلوه ای از فرهنگ است. فرهنگ وجه اشتراک آثار تاریخی و میراث فرهنگی است و آثار فرهنگی تصویر کیستی جامعه را نمایان می کنند.

بهشتی با اشاره به قدمت و پشتوانه فرهنگی ایران در حوزه میراث فرهنگی اضافه کرد: حتی همین اسم دره ها و کوه ها و گیاهان بخشی از میراث فرهنگی ماست که نسبت به آن بی تفاوت هستیم و آن را نمی شناسیم. اگر روستایی خالی از سکنه می شود ما فقط بابت عدم تولید گندم آن متضرر نمی شویم بلکه بابت از بین رفتن میراث فرهنگی در آن روستا متضرر می شویم و این خسران زیان بارتر از باقی آسیب هاست.

وی ادامه داد: یک روز ما 70 هزار گویش داشتیم ولی امروز شاید 20 هزار گویش هم باقی نمانده است. ما اهمیت این کوچ اجباری به شهرها را درک نمی کنیم. آنچه مهم است این دلالتهای فرهنگی است که از دست می دهیم.

اولین رئیس سازمان میراث فرهنگی با اشاره به سیر فاصله گرفتن جامعه ایرانی از میراث فرهنگی گفت: در 70 سال گذشته میزان نابودی آثار فرهنگی در ابعاد مادی و معنوی ، از یک هزاره پیش از آن است. ما در یک هزاره قدیم مغول ها را تجربه کردیم ولی با این وجود نسبت نابودی میراث فرهنگی در مقایسه با همین 70 سال اخیر قابل قیاس نیست. در این 70 سال وضعیت ما در حوزه آثار منقول و غیرمنقول و ابعاد مختلف میراث نامحسوس و...واویلاست.

بهشتی با اشاره به اینکه امروزه ما نسبت به فرهنگ خود دچار اوتیزم شدیم، گفت: امروز ما فرهنگ را نمی شناسیم و ایران را نمی شناسیم. این عدم شناخت از سرزمین خود باعث شده تا ما در فرهنگ دچار اوتیزم شویم. ما در هفتاد سال اخیر سازمان زمین شناسی، هواشناسی و انواع علوم را داریم اما به دلیل عدم شناخت میراث فرهنگی در حوزه زلزله و سیل و...آسیب پذیر شدیم.

وی در توضیح بیگانگی جامعه ایرانی با میراث فرهنگی گفت: از دوره شاه طهماسب تا دوره رضا شاه تهران با وجود محصور بودن در میان سه گسل بزرگ، هیچگاه در زلزله ها آسیب جدی نمی دید، چون تهران محصور بود و با این گسلهای نیاوران و کهریزک فاصله داشت. شاید روستاهای اطراف تهران آسیب می دیدیدند ولی شهر تهران درامان بود. در 70 سال اخیر انواع سازمان ها مثل زمین شناسی و...را تأسیس کردیم ولی به شناخت از خود نرسیدیم و صرفاً به این مقوله ها به چشم پارامترهای متغیر نگاه می کنیم.

بهشتی با اشاره به اینکه امروزه دانسته هایمان بی فایده است، گفت: زمین شناسی، هواشناسی و مرکز آمار داریم ولی مثل گذشته از آن دانسته استفاده نمی کنیم و امروز منتظر زلزله هستیم.

عضو فرهنگستان هنر با اشاره به اینکه میراث فرهنگی امور ثابت در دوران هیاهوهاست، گفت: در دوره ای که گرفتار هیاهوی متغیرها هستیم و انواع متغیرها مانند هوش مصنوعی و متاورس قدرت خود را به رخ می کشند، میراث فرهنگی مثل ریشه درختی است که اگر نباشد این درخت دیگر زنده نیست و امکان حیات و رشد ندارد. این ریشه ها را باید بشناسیم نه اینکه صرفاً اطلاع داشته باشیم بلکه باید باخبر شویم و اهلیت ما نسبت به سرزمینمان اصلاح شود.

بهشتی در جمع بندی سخنان خود مسأله اهلیت را مهمترین مقوله در حوزه میراث فرهنگی یاد کرد و گفت: برای آنکه حال مردم خوب شود و بتوانیم مثل تاریخ زاینده باشیم و نقش تعیین کننده در جهان داشته باشیم باید دوباره اهلیت ما نسبت به فرهنگ و سرزمینمان اصلاح شود.

در ادامه این نشست، رضا پورحسین به نقش میراث فرهنگی بر سلامت روان جامعه پرداخت و گفت: موضوع میراث فرهنگی و سلامت روان یک بحث بین رشته ای در روانشناسی اجتماعی است و بحث عمده ای حول آن شکل گرفته است. مقالات متعدد از اثر میراث فرهنگی بر سلامت روان فرد و جامعه وجود دارد و این مسأله ثابت شده و نیاز به توضیح نیست. اما ما باید منطق و چرایی این تأثیر را فهم کنیم و آیا می توانیم به مفهوم مشترک بین این دومقوله برسیم؟

پورحسین در ادامه و در به پاسخ به این پرسش گفت: مهمترین مفهوم در سلامت روان سازش و سازگاری است. همه مباحث روانشناختی برای رسیدن به سازش نسبی است. برای همین در روانشاسی کلاسیک از ارامش استفاده نمی کنیم چون دست نیافتنی است و از سازش استفاده می کنیم. حیات روانی انسان و جامعه مفهوم تعادل جویی است. انسان ذاتاً میل به تعادل دارند. دو مقوله میراث فرهنگی و سلامت روان در یک مفهوم مشترک به یکدیگر می رسند و آن هویت است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هویت واژه مبهمی است، خاطرنشان کرد: امروزه شاید مکرر میگوییم جوان و نوجوان ما هویت ندارد یا هویت او کم شده است. این هویت چیست؟ در واقع هویت شناسنامه ماست و تمیزیافتگی ما نسبت به دیگران را نشان می دهد. به تعبیر دیگر هویت به معنای مختصات من در موقعیت است. آگاهی از مختصات خود در صحنه هستی و جامعه بشری و موقعیتهای مختلف می تواند مفهوم هویت باشد. کسی که این مختصات را بداند دارای هویت است. برای همین وقتی میگوییم جوان هویت ندارد چون مثلاً دانشجوی پزشکی ما نمی داند بعد از تحصیل کجاست و چه آینده ای دارد. یعنی هویت خودش را پیدا نکرده است.

رئیس دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه میراث فرهنگی منبع و منشأ هویتی است، بیان کرد: میراث فرهنگی از زاویه هویتی خود ما را به آرامش می رساند. وگرنه تیر و تخته و سنگ و چوب که به ما آرامش نمی دهد بلکه این گشتار میراث فرهنگی برای ما ریشه ایجاد می کند و اگر اهلیت داشته باشم احساس آرامش میکنم.

پورحسین در جمع بندی سخنان خود با اشاره به اینکه میراث فرهنگی مقوله ای هویت ساز است، گفت: به همین دلیل است که می گویند هر شی به اصل خودش بر می گردد. در واقع هر شی وقتی به اصل خود بر می گردد به سمت آرامش می رود. کسی که تبار و ریشه ندارند، سعی در تبارسازی دارند تا به آرامش برسند. اگر می خواهیم احساس بهجت کنیم باید به هویت ایرانی و اسلامی خودمان برگردیم.

در بخش پایانی این نشست علی دانشورکیان، استادیار دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت کلمات و زبان در پیشرفت جوامع گفت: هر کلمه که گفته می شود تا به آن توجه نکنیم، نمی توانیم گام دوم را برداریم. اگر دنیای غرب پیشرفت کرد، چون به درک عمیق از مفاهیم توجه کرد و علت رشد آن هم همین هست.

دانشور همچین فرهنگ و ادب و تمدن را بخش مهمی از میراث فرهنگی دانست و خاطرنشان کرد: زبان بستر ادبیات است و اگر فرهنگ دارای ساختار است، به دلیل قدمت آن در حوزه زبان و میراث فرهنگی است.