سفر به قونیه و شرکت در بزرگداشت مولانا

یکی از شهرهای توریستی کشور ترکیه، قونیه می باشد که شهرت آن به خاطر آرامگاه حضرت مولانا می باشد. سالیانه مسافران و عاشقان بسیاری به این شهر سفر می کنند. سالروز بزرگداشت مولانا در قونیه، در این شهر مسافران و توریست های بسیاری وجود دارند و در مقبره او، زیارت می کنند و مراسمی برگزار می شود. در ادامه برخی توضیحات در ابتدا در مورد مقبره مولانا و سفر به قونیه، ارائه می دهیم. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید...

سفر به قونیه

این شهر در بزرگ ترین استان (قونیه) این کشور قرار دارد و جمعیت آن از یک میلیون نفر نیز بیشتر می باشد. استان قونیه بین استان های آنتالیا و آنکارا قرار دارد. این شهر تاریخی از گذشته، از جمله مراکز فرهنگی و دینی در ترکیه بوده است. امروزه نیز این شهر، شهری دانشگاهی است و دانشجویان بسیاری از شهرها و کشورهای دیگر در آن تحصیل می کنند. زمانی که قونیه پایتخت پادشاه سلجوقیان روم، علاءالدین کیقباد، در قرن 13ام بوده است، پدر مولانا در این شهر زندگی می کرده و کار او تدریس علوم دینی بوده است. مولانا و پدرش، سلطان العلماء بهاء ولد از سن 14 سالگی او در قونیه زندگی می کردند. مولانا پس از مرگ پدرش، به کار او ادامه داد و در مسجد و مدرسه به تدریس علوم دینی پرداخت. مولانا در سن 59 سالگی و 17 دسامبر سال 1273 میلادی، فوت کرد.

مقبره مولانا

در این مقبره، علاوه بر مولانا، پدر، پسر و برخی از مریدان او مانند حسام الدین چلپی و صلاح الدین زرکوب، نیز به خاک سپرده شده اند. این مقبره در ابتدا و در زمان حیات مولانا و پدرش، محل زندگی آن ها و خانواده شان بوده است. در گذشته نیز مجالس سماع مولانا در این مکان انجام می شده است. امروزه همانطور که گفته شد، در سالروز وفات مولانا و بزرگداشت مولانا در قونیه، 17 دسامبر، که به شب اُروس معروف است، افراد بسیاری در این مکان حاضر می شوند و مراسم ویژه بزرگداشت مولانا را برگزار می کنند.
رو به روی خیابانی که مقبره مولانا در آن قرار دارد تپه ای به نام علاءالدین مشخص است که زیبایی به خصوصی دارد و به چشم انداز این منطقه بسیار کمک کرده است. در سفر به قونیه اگر به دنبال سوغاتی هایی مرتبط با مولانا هستید در کوچه های پشتی این مقبره، مغازه هایی از سوغاتی های مختلف مانند، مجسمه، قاب عکس و ... وجود دارد که قیمت آن ها معمولا بین 6 تا 20 لیر است.

معماری و قسمت درونی مقبره

بر روی این بنا گنبدی وجود داردی که کارابان اوغلو آن را در سال 1397 میلادی ساخته است. این گنبد دارای 16 وجه می باشد که در بالای آن یک مخروط قرار گرفته است. در قسمتی از این گنبد سبز رنگ، آیه الکرسی بر روی کاشی ها نقش بسته است. در قسمت ورودی بنا نیز شعری نوشته شده است: کعبه العشاق باشد این مقام/ هر که ناقص آمد اینجا شد تمام.
در سفر به قونیه، با ورود به داخل این بنا، اولین چیزی که احساس می شود، بوی عود و صدای نی می باشد. در ابتدا مزار مریدان مولانا و سپس مزار مولانا، پسرش و پدرش قرار دارد. بعد از مزار این افراد، مزار خانواده او قرار دارد. چیزی که در نگاه اول به این مزارها به چشم می آید، وجود کلاه و دستار بر روی برخی از آن ها می باشد، آن هایی که این کلاه ها را ندارند، متعلق به خانم ها می باشد. این کلاه ها در واقع برای ادای احترام می باشند. در این بنا علاوه بر مزار این افراد، موزه ای متعلق به اشیا و وسایل متعلق به زمان های گذشته، وجود دارد. این اشیا شامل لباس، جانماز، تسبیح، قران های دست نویس، دیوان حافظ و برخی کتاب های باارزش دیگر است.

رقص سماع در مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه

با توجه به نظر مولوی، هر چیزی را که نمی توان به شکلی عادی توضیح داد، می توان از رقص، شعر و موسیقی برای بیان آن استفاده کرد. معنای لغوی سماع، شنیدن و شنوایی و هر چیزی که مربوط به این موضوع است، می باشد. در بین صوفیان و دراویش، سماع به معنای جدا شدن از خود و فنا شدن در ذات اقدس الهی می باشد. وجد نیز به معنای حالتی است که عارف توسط سماع در آن به وجود می آید. از دیگر لغاتی که در فرهنگ دراویش معنی خاص خود را دارد، دایره به معنای ابدیت است. سماع و وجد در جایی که به شکل دایره است، انجام می شود تا نشان دهنده این باشد که برای زمان شروع و پایانی وجود ندارد. البته می توان این چرخش دایره وار را به چرخش سیارات به دور خورشید نیز تشبیه کرد.
در رقص سماع از موسیقی استفاده می شود که ابزار آن شامل نی، دف (اصلی ترین آن ها)، رباب، تنبور، تار و کمانچه می باشد. نوایی که ساز نی تولید می کند در واقع شکایتی است که فرد به سوی خداوند دارد و خواستار بازگشت به اصل خود است. رقص سماع را می توان هر موقع از سال در این شهر دید.

مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه

در قونیه سالنی برای بزرگداشت مولانا و مراسم مختص این روز ساخته شده است که چند شب پشت سرهم در این ایام، در آن رقص سماع برگزار می شود. مراسم مربوط به بزرگداشت مولانا در قونیه، به این شکل آغاز می شود که به زبان ترکی قسمت هایی از مثنوی مولانا خوانده می شود و بعد از آن موسیقی به همراه تک خوانی اجرا می شود، بعد از این، شاهد این خواهیم بود که دراویش با شکل خاص خود (لباس های بلند و سفید به همراه دامن چین دار و کلاه نمدی بلند) وارد صحنه می شود، که در واقع به دنبال مولا یا مراد خود هستند. دراویش پس از ورود ادای احترام می کنند و سپس شروع به حرکات رقص سماع می کنند. رقص سماع نیز بدین گونه است که در ابتدا چند چرخش به صورتی که دست ها بر روی شانه قرار دارد، انجام می شود و کم کم دست ها باز شده، دست راست بالا و دست چپ پایین قرار می گیرد. در حین این چرخش، درویش سر خود را به یک طرف متمایل می کند، برخی مواقع، چشم های خود را می بندد و وارد عالم خلسه می شود.
در رقص سماع دراویش به یکدیگر و مراد خود به صورتی که هیچ صحبتی صورت نمی گیرد و فقط با نگاه، به یکدیگر سلام می دهند. در واقع سلام از قسمت های اصلی سماع به حساب می آید که در یک مراسم سماع، شاهد 4 سلام خواهیم بود. معنای سلام اول شریعت، سلام دوم طریقت، سلام سوم حقیقت و سلام چهارم معرفت است که 3 سلام اول درویش به دور خود می چرخد و به طور کلی دور دایره موجود این چرخش ها را انجام می دهند اما سلام چهارم مربوط به مراد است و به دور او می چرخد. کار مراد در این مراسم حرکت در بین دروایش و منظم کردن آن ها است.
در ادامه دراویش با ردایی با رنگ های تیره که نشان دهنده تعلقات دنیوی می باشد، وارد می شوند و طی مراسمی خاص آن ها را به زمین می اندازند تا نشان دهنده، آزاد شدن از این تعلقات دنیوی باشد. بعد از این مراسم مراد اشعار مذهبی در وصف پیامبر و همچنین قسمتی از قرآن و در برخی مواقع داستانی از شهدای کربلا، را می خواند و سپس دراویش با احترام به مراد خود از صحنه خارج می شوند.
همانطور که گفته شد در این مراسم موسیقی نیز نواخته می شود که در کنار آن نورپردازی بسیار زیبایی نیز وجود دارد، به همین خاطر تماشای چنین مراسمی، با چنین حال و هوایی، هر فردی را به حالت خلا فرو خواهد برد.

نکاتی در سفر به قونیه

در سفر به قونیه و شرکت در بزرگداشت مولانا، باید توجه داشته باشید که مردم این شهر به زبان انگلیسی مسلط نمی باشند و مانند دیگر شهرهای ترکیه، به زبان ترکی صحبت می کنند. البته در اطراف مکان های دیدنی و مکان هایی که گردشگران خارجی بیشتر وجود دارند، افراد بهتر به زبان انگلیسی صحبت می کنند. مردم این شهر که بین آن ها مسلمان بسیار یافت می شود، زمان اذان، به سمت مساجد روانه می شوند و به اقامه نماز می پردازند. غذاهای ترکی بسیار شبیه به غذاهای ایرانی است، به همین دلیل از نظر تغذیه و خوراک، برای مسافران ایرانی مشکلی به وجود نمی آید و غذاها مطابق با مزاج آن ها است.

حمل و نقل

در سفر به قونیه انواع وسایل حمل و نقل عمومی مانند تاکسی، مینی بوس، اتوبوس و تراموا وجود دارد که به راحتی می توانید از هر نقطه ای به مقصد خود برسید. در بین این وسایل، تاکسی از همه گران تر تمام می شود، کرایه تاکسی برای منطقه مرکزی شهر حدود 7 لیر و مناطق دورتر بین 15 تا 20 لیر است. هزینه تراموا نیز برای هر نفر یک و نیم لیر است که تا ساعت 12 شب می توانید از آن استفاده کنید. در ساعات پیک، این وسیله حمل و نقل عمومی بسیار شلوغ و پرازدحام است. اما برنامه ی خود را طوری تنظیم کنید که در بزرگداشت مولانا حضور پیدا کنید.

مکان های دیدنی

مسجد علاءالدین کیقباد

از جمله مکان هایی که پدر مولانا و خود او در آن به وعظ می پرداخت، این مسجد است. این مسجد متعلق به دوره سلجوقیان می باشد و دارای تزئینات و معماری بسیار زیبایی است که از منبت کاری استفاده شده است. مسجد علاءالدین کیقباد که به مسجد چهار شاه معروف است در نزدیکی تپه علاءالدین قرار دارد.

تربت شمس

تربت شمس در واقع مسجد کوچکی است که به یاد شمس تبریزی ساخته شده است. دلیل ساخت این مسجد در این مکان این است که گفته می شود در زیر این مسجد چاهی قرار دارد که شمس کشته شده و او را در آن انداخته اند. گفته می شود شمس به ناگهان ناپدید شده است. این مسجد نیز دارای معماری زیبایی است که بر روی دیوار و گنبد آن اشعار فارسی و آیات قرآن، به همراه برخی نقوش تزئین شده است.

مرام

مولانا و دوستدارانش در تابستان مجالس خود را به منطقه ییلاقی در نزدیکی شهر قونیه می بردند، این منطقه ییلاقی، مرام نام دارد. در این منطقه چند مکان دیدنی مانند خانه ییلاقی که متعلق به پدر مولانا بوده است، مقبره طاووس بابا و تعدادی از دوستداران مولانا قرار دارد. خانه پدر مولانا دارای منظره بسیار زیبایی است. برای آن که به منطقه ییلاقی مرام بروید باید از تاکسی استفاده کنید.

مقبره آتش باز ولی

یکی از مریدان و دوستداران مولانا، آشپر و خدمتکار او آتش باز بوده است. نام آتش باز از داستان هایی که در مورد او گفته می شود، می آید. این داستان ها، بسیار هستند و نمی توان درستی آن ها را دانست. مقبره آتش باز در نزدیکی مرام قرار دارد.

مقبره طاووس بابا

یکی از مریدان مولانا طاووس بابا، حکیم هندی بوده است. این حکیم برای دیدار با مولانا به این شهر می آید و در همین شهر نیز سکونت پیدا کرد. این حکیم به نمک و اثرات دارویی آن و برخی از گیاهان، بسیار اعتقاد داشت و به همین خاطر در کنار پنجره مقبره او، مقداری نمک قرار داده شده است.
اگر به این شهر سفر کرده اید و در مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه حضور داشته اید، از تجربیات خود برای ما بنویسید.