سفالگری در روستای کلپورگان ریشه در تاریخ و تمدن مردم این منطقه دارد

ایرنا/ براساس خبرهای منتشر گشته، سفالگری در روستای کلپورگان ریشه در تاریخ و تمدن مردم این منطقه دارد.

در 25 کیلومتری شهر سراوان روستایی وجود دارد به نام کلپورگان که سفال هفت هزار ساله زنان و مردان آن زبانزد ‏خاص و عام بوده و باعث شد تا آذر سال 96 کارشناسان یونسکو جهت بررسی ظرفیت های روستا به عنوان ‏نخستین روستای نامزد شده برای ثبت جهانی وارد این روستا شوند و در آذر همان سال جشن ثبت جهانی ‏روستا با حضور رئیس منطقه ای شورای جهانی آسیا و اقیانوسیه برگزار و لوح ثبت جهانی روستا به مردم این ‏منطقه واگذار کنند. ‏

زنان روستا با حفظ این هنر دستی آن را نسل به نسل و سینه به سینه از مادران به دختران منتقل کرده اند، ‏کاری کردند کارستان و آن اینکه حالا این روستای دورافتاده روی نقشه ایران را همه عاشقان صنایع دستی ‏دنیا می شناسند . ‏ ‏

سفال و سفالگری در تمدن ایران از جایگاه برجسته ای برخوردار است و در بلوچستان نیز پیشینه آن به عصر پارینه سنگی و پیش از تاریخ بر می گردد.

قدمت سفالهای بدست آمده از محوطه شهر سوخته سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق باستانی استان به هزاران سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد.

آنچه توجه جهانیان را به سفال "کلپورگان" جلب کرده استفاده نکردن از چرخ سفالگری در تهیه سفال است به گونه ای که تمام سفالینه ها با روش های سنتی ابتدایی، بدیع و به کمک دست انجام می شود.

طرح ها و نقش های سفال کلپورگان نیز کاملاً هندسی است و تداعی نقش های باستانی است تزئینات روی سفالینه ها با نمادهای تجریدی است که از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده و حکایت از راز و رمز و خواهش های روحی و درونی هنرمند از محیط اطراف و اعتقادات و باورهای او دارد و اغلب نمادها شبیه به نقوش سفال های ما قبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است.

در این سفالینه ها لعاب به کار نمی رود بلکه برای تزئین و نقاشی از سنگ تیتوک استفاده می شود. این سنگ در منطقه تپه آچار در کهوران بخش مهرستان یافت می شود و رنگ آن معمولاً قهوه ای یا سیاه است. این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی که از آن بدست می آید، قهوه ای است.

از نکات جالب درباره این سفال میتوان به دسته آنها اشاره کرد بطوریکه این دسته ها برخلاف سفال های امروزی دیرتر از بخش های دیگر سفال می شکنند.

سفال "کلپورگان" اغلب به شکل کاسه، کوزه، جام، قدح، پارچ و لیوان و قلک ساخته می شود و اغلب ظرف های ساخته شده آن نیز دارای سرپوش است که گاه خود به عنوان ظرفی مستقل مورد استفاده قرار می گیرد.

تمام تولیدات سفالی پس از ساخت 10 روز در معرض تابش آفتاب قرار می گیرد تا کاملاً خشک شوند و قبل از اینکه به کوره بروند به وسیله رنگ تیتوک رنگ آمیزی می شود تا ظرف همراه با رنگ در یک زمان پخته شود.

سفالینه های کلپورگان اشکال و کاربردهای متنوعی مانند کوزه، قلیان، انواع ظروف مانند کاسه، بشقاب، پارچ، قندان و اسپند دودکن دارد.

مسئول کارگاه سفال کلپورگان با اشاره به اینکه از هفت سالگی آموزش ساخت سفال را از مادر و مادربزرگ ‏خودآموخته است، بیان کرد: ثبت روستای کلپورگان به عنوان اولین روستای صنایع دستی جهان موجب شده ‏تا فروش سفال های ساخت دست بانوان روستا رونق بگیرد و از اقصی نقاط جهان متقاضی داشته باشیم .

زینت منفرد با بیان اینکه تمامی نقوش بکار رفته بر روی سفال کلپورگان ساخته ذهن زنان و مردان در دیار نخل و ‏آفتاب بوده که نسل به نسل منتقل شده است، افزود: اشکال هندسی مندرج بر روی سفال مانند پارچ و ‏لیوان، قندان، گلاب پاش، گلدان و کاسه از اعتقادات و باورهای مردم منطقه است که با نقوش سفال های ‏پیش از تاریخ هم همخوانی دارد .

وی به چرایی تفاوت سفال کلپورگان با سایر نقاط اشاره کرد و ادامه داد: در ساخت سفال تمام ‏مراحل ظریف سفالگری به وسیله زنان انجام می گیرد و مردان فقط کارهایی مثل حمل خاک رس از معدن ‏مسکوتان واقع در دو تا سه کیلومتری کارگاه، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می دهند.

این بانوی صنعتگر سراوانی گفت: ‏آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده، استفاده نکردن از چرخ سفالگری در تهیه سفال است ‏به گونه ای که تمام سفالینه ها با روش های سنتی ابتدایی، بدیع و به کمک دست انجام می شود .

وی با بیان اینکه بازار فروش سفال مطلوب بوده و در این رابطه از بستر فضای مجازی برای تبلیغات و بازاریابی ‏هم بهره مند شده ایم، گفت: بهره گیری از ظرفیت های فضای مجازی باعث شده علاوه بر معرفی آثار فاخر ‏صنایع دستی، بازار فروش صنعتگران سفال هم رونق گیرد و محصولات ساخته دست بانوان این دیار مشتریان خارجی را از کشورهایی مانند آلمان و چین به سمت خود جذب کند. ‏

منفرد خاطرنشان کرد: این روستا پیش از ثبت جهانی به عنوان تنها موزه زنده سفال ‏جهان و تنها روستای جهانی سفال شناخته میشد؛ اما ثبت جهانی علاوه بر دلگرمی مردم منطقه باعث رونق ‏گردشگری، بازار فروش و معرفی این هنر با قدمت به جهانیان شد.‏

وی تصریح کرد: با این اقدام هر ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی از این منطقه دیدن کرده و در ‏این زمینه پذیرای میهمانان در خانه شخصی خود هستم.‏

این بانوی کارآفرین سراوانی با اشاره به حمایتهای صورت گرفته توسط اداره کل میراث فرهنگی پیرامون حضور در ‏نمایشگاه های درون استانی و همچنین نمایشگاه های سایر استانها مانند تهران و اصفهان ‏افزود: حضور صنعتگران در چنین نمایشگاه هایی علاوه بر معرفی آثار صنایع دستی منجر به رونق بازار فروش نیز می شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار داشت: در سال 82 موزه سفال "کلپورگان" در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و پس از ثبت سفالگری "کلپورگان" در فهرست آثار میراث ناملموس کشور در راستای حمایت از سفالگران و معرفی هویت تاریخی منطقه، در تیر سال 96 از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان روستای جهانی سفال پیشنهاد شد.

علیرضا جلالزایی گفت: شورای جهانی صنایع دستی در سال 96 "کلپورگان" را بواسطه سفال هفت هزار ساله اش به عنوان نخستین روستای صنایع دستی جهان ثبت کرد.

وی افزود: با جهانی شدن سفال کلپورگان شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی به این روستا هستیم که این امر سبب رونق گردشگری و تحول در حوزه اقتصادی و اجتماعی این منطقه شده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان بیان کرد: سفالگری در روستای کلپورگان ریشه در تاریخ و تمدن مردم این منطقه دارد.

وی گفت: در روستای "کلپورگان" و سراوان مکانهایی برای فروش سفال راه اندازی شده و علاوه بر این یک سایت به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی نیز تعبیه شده تا مردم از سراسر دنیا بتوانند محصولات کلپورگان را بازدید و خریداری کنند.

جلالزایی اظهار داشت: سعی کردیم با راه اندازی این سایت، دست دلالان را از این صنعت کوتاه کنیم.