تعرض معدن کاران به حریم غار علی خورنده و گاوخور

ایلنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، تعرض معدن کاران به حریم غار علی خورنده و گاوخور صورت گرفت.

غارعلی خورنده و گاوخور در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در نزدیکی روستای کوهین، در ارتفاعات کوه نقرکمر معروف به خشه واقع شده است. تالار اصلی غار با ابعادی بزرگ ارتفاعی معادل ده متر دارد و در آن حوضچه هایی دیده می شود. یک چاه عمیق باعمق پنج متر به نام حمامک و حفره ای دیگر به نام مسجدک در این غار جای گرفته اند و این ویژگی ها باعث شده اند که این غارها در میان جاذبه های گردشگری تفرش قرار گیرند.

اما با توجه به فعالیت معدن در محدوه این غار و پیشروی آن تا ده متری غار، می تواند آسیبی جبران ناپذیر به این اثر تاریخی و ارزشمند وارد نماید علاوه بر این طبق گفته های اهالی روستای کوهین فعالیت در نزدیکی این غار به چشمه های آب این منطقه آسیب رسانده است.

سعید حیدری (باستان شناس و کنشگر میراث فرهنگی) گفت: براساس اعلام میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی محل فعلی مشخص شده برای اجرای عملیات معدن کاری در حریم غار گاو خور و علی خورنده است و به استناد پروانه بهره برداری به شماره 49364 مورخ 1400/10/12 بهره بردار درصورت برخورد با آثار باستانی ملزم به توقف عملیات و ارائه گزارش و رعایت ضوابط میراث فرهنگی است.

او ادامه داد: با وجود غارهای علی خورنده و گاو خور براساس پروانه بهره برداری، بهره بردار موظف به رعایت حریم اعلام شده از طرف میراث است. با توجه به اینکه از سال 85 استعلام صنعت، معدن و تجارت توسط محیط زیست پاسخ داده شده و قبل از صدور پروانه بهره برداری معدن طی نامه اداره محیط زیست به صمت وجود غارها و حریم آنها اعلام گردیده و معدن دار به صورت محضری تعهد رعایت جرائم قانونی را ارائه کرده است، لذا محل اجرای معدن در حریم اعلامی قرار گرفته و از نظر محیط زیست فعالیت در معدن تا مطالعه نهایی و تهییه نقشه ادامه کار غیر قانونی است.

همچنین با توجه به نامه شماره 31/1401/589 مورخ 1401/8/11 شرکت سهامی آب منطقه ای هرگونه عملیات معدن کاری در محدوده بالا دست قنات موجب تاثیر نامطلوب بر آبدهی قنات خواهد شد. بار دیگر مطابق نامه شماره 7250-1401/102 اداره کل محیط زیست استان مرکزی نیز ادامه فعالیت این معدن مضر می باشد. همچنین رئیس حوزه قضایی شهرستان تفرش طی نامه شماره 9012/173/26560 مورخ 1401/8/19 به استناد، به نامه های شرکت آب منطقه ای و مدیر کل محیط زیست و تعهد محضری مضر بودن عملیات معدن کاری را تایید کرده و خواهان توقف عملیات پانزده روزه عملیات استخراج معدن شده است.

حیدری اذعان داشت: آنچه که بسیار حائز اهمیت است آن است که با توجه به اهمیت این دو غار در مطالعات باستان شناسی و شواهد برجای تاریخی آن، طبق نظر کوروش روستایی (سرپرست وقت پژوهشکده باستان شناسی) طی نامه ای در مورخ 1401/7/24 به مصطفی پور علی (مدیرکل ثبت و حریم آثار حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی) ثبت اضطراری این غارها با توجه به تهدیدات معدن دار را خواستار شد.

او ادامه داد: علی رغم تمامی این نکات، هنوز معدن به فعالیت خود ادامه می دهد و تا نزدیکی غار نیز پیشروی نموده است. البته با پیگیری های اینجانب با پژوهشکده باستان شناسی به سرپرستی لیلا خسروی و طی تماس های مکرر با مرتضایی (عضو هیات علمی پژوهشکده) در تاریخ 1402/2/12 کارشناسان پژوهشکده از جمله مرتضایی و نعمتی جهت بررسی مجدد این غارها به شهرستان تفرش آمدند.

به گفته این باستان شناس، طبق بازید میدانی از این دو غار با توجه به شواهد برجا مانده مادی و براساس نظر کارشناسان پژوهشکده، این غار به عنوان معبد که جهت انجام مراسم آیین مهر مورد استفاده قرار میگرفت، با توجه به نوع کاربری آن و ارزشمند بودنش، میتوان با مساعدت مسئولین شهرستان تفرش جهت بررسی های بیشتر و ساماندهی آن نسبت به بازگشایی و جذب گردشگران اقدام نمود. این در حالی است که با وجود اهمیت بسیار بالای این غارها همچنان شاهد فعالیت معدن در نزدیکی این غار هستیم که هر لحظه می تواند این دو اثر تاریخی را منهدم کند.

مصطفی پورعلی (مدیر کل محترم ثبت، و حریم آثار حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی) نیز با تایید این مهم که این اثر در جلسه شورای ثبت آثار که روز سه شنبه 9 خرداد سال جاری برگزار شد، واجد ارزش ثبت ملی شناخته شده است، گفت: با توجه به اذعان کارشناسان پژوهشگاه میراث و گردشگری این اثر واجد ارزش ثبت شناخته شده است و اکنون به فرآیند ابلاغ از سوی مقام عالی وزارتخانه منتقل شده است.

تمام این صحبت ها در حالی مطرح می شود که به گفته حیدری، این موارد با پیگیری هایی که او انجام داده و با حضور در وزارت میراث فرهنگی بخش مربوط به ثبت آثار و دریافت یک نامه به قید فوریت در تاریخ 1/3/1402 دال بر تفویض اختیار به مدیریت استان مبنی براختیار ثبت غارهای علی خورنده و گاوخور تفرش به قید فوریت نسبت به تفویض اختیار و ارائه دادخواست به مرجع قضایی تفرش جهت توقف عملیات معدن کاوی شرکت بهره بردار محقق شده است.

حتی اینکه اکنون در تاریخ 9/3/1402 این پرونده در شورای ثبت وزرات میراث فرهنگی مطرح و طبق اظهارات کارکنان شورای ثبت این غاربه ثبت ملی رسیده است نیز از جمله پیگیری های او بود اما درست یک روز بعد از ثبت غارها و واجد ارزش ثبت شناخته شدن آنها، شکایتی از سوی مدیر مجتمع معدن و سهام دار این معدن علیه حیدری تنظیم شده است که در آن به اتهاماتی از جمله نشر اکاذیب در فضای مجازی، ورود غیر قانونی به ملک، افترا، تشویش اذهان عمومی، ممانعت و مزاحمت از کسب و کار، آسیب زدن به ذهنیت عوام از طریق ارعاب بواسطه فعالیت معدن و همچنین دعوت به تجمع در محل معدن و…اشاره شده است.