ابعاد منفی اقامت در گرجستان برای ایرانی ها

یک کارشناس مسائل حوزه قفقاز گفت: متاسفانه برخی از افراد و شرکت های ایرانی سودجوی مقیم گرجستان به منظور کسب سود بیشتر برای ارائه خدماتی همچون فروش و یا اجاره منزل، اخذ اقامت و یا تاسیس شرکت در معرفی ظرفیت های گرجستان به مردم ایران اغراق کرده، تمامی حقایق را بازگو نکرده و تبلیغات دروغین فراوانی را برای اقامت در گرجستان برای ایرانی ها انجام داده و تحت همین تبلیغات گسترده و در جستجوی بهبود شرایط و زندگی بهتر، بسیاری از هموطنان فقط به امید آینده ای ایده آل و غافل از نکات منفی اقامت در گرجستان، گرجستان را به عنوان محل اقامت انتخاب کرده اند.

به گزارش ایسنا، علی اسکندری در یادداشتی با عنوان «آیا گرجستان برای مهاجرت مناسب است؟» نوشت: در هفته های اخیر مجددا شاهد موج جدید جلوگیری از اقامت در گرجستان برای ایرانی ها هستیم. به طوری که یکی از رسانه های کشورمان به نقل از سخنگوی وزارت خارجه توصیه کرد ایرانیان تا اطلاع ثانوی از سفر به گرجستان خودداری کنند که در این یادداشت سعی می شود، نکات منفی اقامت در گرجستان بررسی شود.

گرجستان با جمعیتی حدود چهار میلیون نفر در حوزه تمدنی ایران قرار دارد و میان مردم ایران و گرجیان از گذشته های دور روابط تاریخی و فرهنگی وجود داشته است. وجود بیش از پنج هزار کلمه فارسی در زبان گرجی و همچنین وجود شهروندان ایرانی گرجی تبار در بخش های مختلف مرکزی و شمال کشور دال بر این مدعا است. به سبب همین قرابت ها ایران جز اولین کشورهایی بود که استقلال گرجستان را به رسمیت شناخت و از تمامیت ارضی این کشور حمایت کرد.

به سبب قرابت های تاریخی و فرهنگی دو کشور و استقبال دولت و بخش های خصوصی گرجی، گرجستان به عنوان یک مقصد گردشگری برای ایرانیان در سال های اخیر بوده است. اگر نگاهی به اقامت در گرجستان برای ایرانی ها داشته باشیم، می بینیم که در سال 2014 پس از وقفه یک ساله در اجرای موافقت نامه لغو روادید میان ایران و گرجستان از سوی تفلیس، سفر گردشگران ایرانی به گرجستان به شدت افزایش یافت به طوری که در سال 1396 از مرز 325 هزار نفر فراتر رفت.

از جمله دلایل رشد سریع اقامت در گرجستان برای ایرانی ها می توان به رژیم لغو روادید، نزدیکی گرجستان (متوسط زمان پرواز یک ساعت و سی دقیقه)، هزینه بلیط نسبتا ارزان، ارزان بودن هزینه های مسافرتی در این کشور و امنیت در گرجستان اشاره کرد. البته نقش آژانس های گردشگری در معرفی ظرفیت های گردشگری گرجستان را نباید از نظر دور داشت.

پس از چهار کشور همسایه گرجستان یعنی روسیه، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه بیشترین گردشگران وارد شده به گرجستان از ایران بوده اند. به تعبیری دیگر، ایرانیان در میان کشورهای غیر همسایه گرجستان رتبه اول گردشگری در این کشور را به خود اختصاص می دادند.

پس از چندی به تدریج واکنش هایی در سطوح مختلف جامعه و مامورین گرجستان نسبت به اقامت در گرجستان برای ایرانی ها بروز کرد.

فراموش نشود که جمعیت گرجستان در سال 2018 به 3.5 میلیون نفر کاهش یافت. این درحالی است که جمعیت گرجستان تا چند سال قبل 4.3 میلیون نفر بوده و بدین ترتیب نزدیک به 800 هزار نفر از اهالی این کشور برای کسب شغل و آینده بهتر، زندگی در خارج را انتخاب و مهاجرت کرده اند.

متاسفانه برخی از افراد و شرکت های ایرانی سودجوی مقیم گرجستان به منظور کسب سود بیشتر برای ارائه خدماتی همچون فروش و یا اجاره منزل، اخذ اقامت و یا تاسیس شرکت در معرفی ظرفیت های گرجستان به مردم ایران اغراق کرده و تمامی حقایق را بازگو نکردند و تبلیغات دروغین فراوانی را آغاز کردند. تحت همین تبلیغات گسترده و در جست وجوی بهبود شرایط و زندگی بهتر، بسیاری از هم وطنان فقط به امید آینده ای ایده آل و غافل از مشکلات بعدی، گرجستان را به عنوان محل اقامت انتخاب نمودند، در صورتی که اگر هم وطنان فقط به برخی از این واقعیت ها و تذکرات مسئولین دولتی و غیر دولتی مربوطه توجه می کردند، به طور حتم در انتخاب خود تجدید نظر می کردند از جمله این تذکرات می توان به مصاحبه سید جواد قوام شهیدی سفیر کشورمان در گرجستان در فروردین ماه سال جاری که هنوز موج استقبال برای اقامت در گرجستان شدت نگرفته بود، اشاره کرد. وی طی مصاحبه در این زمینه اظهار کرد: "خرید ملک در گرجستان لزوما تضمینی برای اخذ اقامت طولانی مدت این کشور نیست. ایرانیانی که اقدام به خرید ملک در گرجستان می کنند، ابتدا اقامت یک ساله به آن ها اعطا می شود اما این به معنای تضمین اقامت این افراد در سال های بعد نیست. مگر آنکه فرد، کار مولد و مشخصی در گرجستان داشته باشد و بتواند ثابت کند که یک شهروند مفید و مولد برای این کشور است. بسیاری از شهروندان ایرانی که در گرجستان اقامت یک ساله گرفته اند "موفق به تمدید آن نشده اند."

یوسب چاخواشویلی سفیر گرجستان در ایران نیز چندی پیش در همین رابطه هشدار داده بود. وی طی سخنانی در رابطه با سخت تر شدن شرایط اخذ اقامت در گرجستان اعلام داشت: «دولت گرجستان دیگر به این سادگی بابت خرید مسکن اقامت نمی دهد. به هیچ کسی نمی دهند نه فقط به ایرانی ها. یعنی چنانچه یک شهروند خارجی فقط یک منزل با قیمت بیش از 35 هزار دلار خریداری نماید و فعالیت اقتصادی دیگری انجام ندهد نمی تواند اقامت خود را تمدید کنند.»

درواقع دو هدف اصلی گرجستان برای لغو روادید با ایران یکی جذب گردشگران ایرانی و دیگری جذب سرمایه گذاران ایرانی برای خرید ملک و یا سرمایه گذاری در گرجستان بود.

شایان ذکر است در سال های گذشته بسیاری از ایرانیان فقط با ثبت شرکت آن هم با هزینه ای کمتر از یکصد دلار ضمن ارائه طرح و برنامه اقتصادی خود به اداره مهاجرت گرجستان اقامت شش ماهه و یک ساله دریافت می کردند، اما سپس معلوم شد که از چند هزار شرکت ثبت شده فقط نزدیک به دویست شرکت فعالیتی قابل قبول داشته و دیگر شرکت ها فقط بر روی کاغذ موجودیت داشته اند. این گونه اقدامات و تاسیس شرکت های غیر فعال در آن کشور موجب تردید جدی در میزان موفقیت طرح اولیه دولت گرجستان و همچنین تجدید نظر در چگونگی پذیرش ایرانیان شد.

طبق آمار غیررسمی تعداد ایرانیانی که در حال حاضر مجوز اقامت گرجستان را دارند، حدود 14 هزار نفر می باشد. البته برخی از هموطنان مدت ها است بدون کسب اقامت در گرجستان زندگی می کنند و هر 45 روز از یکی از مرزهای کشور خارج شده و بلافاصله دوباره به گرجستان باز می گردند. تجربه ماه های اخیر نشان داده که ماموران پلیس گذرنامه گرجستانی هر زمان و به هر دلیلی ممکن است از ورود این قبیل شهروندان جلوگیری نمایند. علاوه بر این، زندگی در گرجستان بدون داشتن مجوز اقامت دشواری های خاص خود را دارد. این افراد از دسترسی به بسیاری از خدمات از جمله افتتاح حساب بانکی محروم هستند.

در کنار جنبه های مثبت گرجستان جهت مسافرت و یا زندگی همچون امنیت، آزادی های اجتماعی، آسانی کسب و کار و نزدیکی به ایران؛ برخی نکات منفی اقامت در گرجستان نیز وجود دارند که غفلت از آن ها می تواند به اتخاذ تصمیم های اشتباه منجر شود. در زیر می توان به برخی از نکات منفی اقامت در گرجستان اشاره می شود:

1- گرجستان کشور مهاجرپذیر نیست بلکه سرمایه محور است: در قوانین و سیاست های گرجستان بودجه و اولویتی برای مهاجران خارجی در نظر گرفته نشده زیرا خود این کشور با مشکلات اقتصادی همچون بیکاری و مهاجرت شهروندان گرجی به خارج مواجه است. از طرفی با توجه به جمعیت 3.5 میلیونی این کشور حضور گسترده مهاجران خارجی می تواند بافت فرهنگی و اجتماعی این کشور را تغییر دهد. در حقیقت گرجستان سیاست جذب حداقل مهاجر با سرمایه حداکثری را دنبال می کند و هجوم جمعیت انبوه ایرانیان در ماه های اخیر به این کشور در تعارض با این سیاست است. این مورد از نکات منفی اقامت در گرجستان هست.

2- مشکل زبان گرجی: زبان گرجی برای غالب ایرانیان زبانی ناآشنا و سخت برای یادگیری می باشد و چنانچه تصمیم به اقامت در این کشور را دارند، می بایست این زبان را فراگیرند. طبیعی است در غیر این صورت با مشکلات بسیاری روبرو خواهند شد. بسیار مشاهده شده که به دلیل عدم آگاهی نسبت به این زبان و عدم استفاده از مترجم، حقوق شهروندان ایرانی مورد سو استفاده قرار گرفته و زیان های هنگفتی را متحمل شده اند.

3- پایین بودن سطح آموزش و رتبه آکادمیک: دانشگاه ها و مدارس گرجستان دارای سطح کیفی لازم برای تحصیل نمی باشند. طبق ارزیابی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، دانشگاه های گرجستان در رده ضعیف قرار دارند و فقط مدارک تحصیلی چند دانشگاه دولتی گرجستان قابل ارزشیابی است. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشورمان نیز هیچ یک از مدارک دانشگاهی گرجستان را ارزشیابی نمی کند.

4- ریسک بالای انتقال سرمایه از طرق نامتعارف: دادستانی مالی گرجستان هر لحظه ممکن است دارایی و املاکی که با مبدا نامشخص مالی تهیه شده باشند ضبط کند و صاحبان آن ها را تحت پیگرد قانونی قرار دهد. پلیس مبارزه با فساد و جنایات سازمان یافته در آبان ماه سال جاری ضمن هجوم به تعدادی از دفاتر صرافی ایرانیان که اقدام به ارسال حواله های ارزی می کردند، آن ها را دستگیر و تمامی دارایی های آن ها را ضبط و آنان را مورد پیگرد قانونی قرار داد.

5- مشکل بیکاری در گرجستان: گرجستان خود با مشکل بیکاری مواجه است و در سال های اخیر نرخ بیکاری نه تنها کاهش نداشته بلکه افزاش یافته است. به همین سبب نیز بسیاری از اتباع این کشور برای یافتن کار و درآمدی مناسب به خارج مهاجرت نموده اند. بنابراین هر نوع فعالیت اقتصادی که فرصت های شغلی را اشغال کند، نمی تواند از سوی نهادهای ذیربط گرجی مفید تلقی گردد، لذا کارهای خدماتی کم سرمایه بر و پر اشتغال که تعداد ایرانیان در آن حوزه ها کم نیست و فرصت های اشتغال ملی را از گرجیان گرفته است به هیچ وجه مورد حمایت دولت آن کشور قرار نمی گیرد. این مورد از نکات منفی اقامت در گرجستان است.

6- بالا بودن هزینه های زندگی در گرجستان برای ایرانیان مقیم: دولت گرجستان هیچ سوبسیدی برای هیچ نوع کالا و خدماتی ارائه نمی دهد. برای مثال هزینه سوخت خودرو در این کشور نزدیک به یک دلار در هر لیتر و هزینه ویزیت پزشک حداقل 20 دلار است. برای دارو نیز هیچ سوبسیدی وجود ندارد. اگر امکاناتی نیز در بیمارستان های دولتی فراهم باشد فقط برای شهروندان گرجی است.

7- گرجستان عضو اتحادیه اروپا نیست: متاسفانه اشخاصی که در ورود ایرانیان به گرجستان ذی نفع هستند، همیشه تلاش می کنند اینطور وانمود نمایند که گرجستان عضو اتحادیه اروپا است و یا به زودی به عضویت این اتحادیه درخواهد آمد. اولآ گرجستان عضو اتحادیه اروپا نیست، ثانیا مشخص نیست که چه زمانی گرجستان می تواند تمامی استانداردهای اروپا را داشته باشد و عضو این اتحادیه شود. سوما تضمینی نیست که عضویت در این اتحادیه به سود ایرانی هایی باشد که اقامت این کشور را دریافت نموده و یا خواهند نمود. لازم به یادآوری است که در خلال سفر اخیر خانم مرکل صدراعظم آلمان به گرجستان وی اظهار امیدواری کرد که کشورهای بالکان بتوانند در 10 سال آینده به اتحادیه اروپا ملحق شوند و بعد از آن در ظرف زمانی 5 ساله گرجستان نیز به استاندارد عضویت دست یابد این اظهارات مرکل با تعجب آگاهان مواجه شد و آن را بسیار خوشبینانه تفسیر کردند. طول زمان حداقل 15 ساله عضویت گرجستان با گوش ایرانیان کاملا نا آشناست .

8- دریافت اقامت گرجستان بسیار سخت است: متاسفانه در تبلیغات سو در شبکه های اجتماعی دریافت اقامت گرجستان را به مثابه دریافت تابعیت این کشور معرفی می کنند. این در حالی است که در گرجستان تابعیت بر اساس خون است. یعنی اقامت و یا تولد در خاک گرجستان موجب دریافت تابعیت گرجی نمی شود.

9- رتبه 135 نیکوکاری میان 139 کشور جهان: طبق تحقیق و گزارش موسسات بین المللی، گرجستان به لحاظ شاخص نیکوکاری در ردیف آخرین کشورها قرار دارد و این خصیصه، بیش از همه خود را در چالش های اجتماعی و به ویژه با اتباع خارجی مقیم نشان می دهد. رئیس اتاق بین المللی بازرگانی چندی پیش طی مصاحبه خود بیان داشت، موج بیگانه ستیزی در جامعه گرجستان رشد یافته است و بهتر است دولت گرجستان موضع خود را در خصوص حمایت از سرمایه گذاران خارجی مقیم روشن کند. در همین حال امروزه عمدتا به شاخص های چشمگیر برای جذاب نشان دادن گرجستان استناد می شود.

10- سرانه تولید ناخالص داخلی پایین: سرانه تولید ناخالص داخلی یکی از معیارهای توسعه اقتصادی کشورها است. گرجستان با تولید سرانه ناخالص داخلی 10099 دلار در سال 2017 جایگاه 108 را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داد. برای مقایسه باید گفت، از میان کشورهای منطقه روسیه با بیش از 20 هزار دلار جایگاه 52 و جمهوری آذربایجان با بیش از 16 هزار دلار رتبه 71 را به خود اختصاص داده اند. سرانه تولید ناخالص داخلی ایران نیز بیش از 16 هزار دلار است.

11- بیش از 20 درصد از مردم گرجستان زیر خط فقر قرار دارند: 21.09 جمعیت گرجستان تا سال 2017 زیر خط فقر بوده اند. در حالی که دو سال قبل از آن16.4 درصد اهالی زیر خط فقر قرار داشتند. میانگین درآمد ماهیانه در سال 2017 در گرجستان 1061 لاری (433دلار) بوده است. به گزارش موسسه اوکسفام، بیش از 60 درصد از اهالی گرجستان برای تامین مواد غذایی خود مجبورند پول قرض کنند.

12- سطح پایین رفاه اجتماعی: بنابر گزارش موسسه Legatum Institute، گرجستان به لحاظ رفاه اجتماعی در میان 149 کشور، رتبه 84 را به خود اختصاص داده است. به نظر کارشناسان گرجی، 65 درصد اهالی گرجستان جز طبقه ای هستند که باید بیش از 65 درصد از درآمد خود را برای تامین مواد غذایی مصرف کنند. لذا اگر به فکر تامین دیگر نیازهای خود باشند، با مشکل مواجه می شوند.

13- بالا بودن نرخ بیکاری: طبق نظرسنجی انجام شده توسط انستیتو ملی دموکراسی آمریکا، شصت درصد از اهالی (3.7 میلیون نفری) گرجستان خود را بیکار محسوب می کنند. در صورتی که طبق آمار رسمی گرجستان نرخ بیکاری در کشور در کمترین حد خود یعنی 11.8 درصد می باشد. کارشناسان گرجی رقم واقعی نرخ بیکاری را بسیار بیشتر از رقم اعلام شده از سوی دستگاه های دولتی می دانند.

14- عدم احساس بهبود در وضعیت اقتصادی: طبق نظرسنجی انستیتو جمهوری خواهان آمریکا در گرجستان، 65 درصد از مخاطبان معتقدند وضعیت اقتصادی آن ها نسبت به سال گذشته بدتر شده است. 35 درصد مخاطبان معتقدند که وضع اقتصادی آن ها نسبت به نروژ، هلند و یا کشورهای همسایه خود وخیم بوده و 28 درصد معتقدند نسبتا وخیم است. 27 درصد نیز معتقدند هیچ تغییر مثبتی در وضع اقتصادی نداشته است .

15- افزایش آمار ورشکستی در گرجستان: طبق گزارشات رسمی آمار کسانی که در گرجستان سرمایه های خود را از دست می دهند به سرعت در حال افزایش است. بطوری که فقط طی دو ماه 4735 نفر به تعداد شهروندان ورشکسته گرجستان اضافه گردید. اگر تا ماه نوامبر (2017) نام 230223 بدهکار در فهرست ورشکستگان به ثبت رسیده بود، در ماه ژانویه (2018) این رقم به 234958 نفر رسید. به تعبیری دیگر 6.5 درصد از جمعیت 3.5 میلیون نفری گرجستان اعلام ورشکستگی کرده که به نظر کارشناسان گرجی این آماری بسیار خطرناک است. آیا با چنین شرایط و ضعف اقتصادی ، برای ایرانیان آن هم با تخصص های نازل ، محدود و عمدتا در حوزه های خدمات عمومی و با حضور پرشمار و رقابت های غیر حرفه ای با یکدیگر چه میزان فرصت شغلی و کار باقی می ماند؟

16- اطمینان پایین اهالی به سیستم قضایی: دادگاه ها، پارلمان و دادستانی به عنوان سه نهاد اصلی حکومتی در گرجستان، کمترین اعتبار را بین دستگاه های دولتی در میان مردم دارند. علاوه بر این در مقایسه با سال 2014 انتظار مردم به حل عادلانه مشکلات خود توسط دادگاه ها کاهش نیز یافته است. در موارد متعدد مشاهده شده که ایرانیان از وکلای نصب شده در پرونده هایی که طرف شکایت گرجی بوده است، از بی تجربگی و سستی وکلای خود گله مند بوده و نتوانسته اند حقوق پایمال شده خود را اعاده نمایند و گفته می شود برخی وکلای فارغ التحصیل جوان و بی تجربه گرجی به برکت حضور ایرانیان توانسته اند بازار پر رونقی را برای خود فراهم کرده و موکلین بی دفاع و سرگردان ایرانی را مدتها در یک فرآیند بی پایان دادرسی، ناراضی، رها سازند. بخشی از دعاوی ایرانیان نیز با اتکا و یا ادعای یک طرف به دستگاه های امنیتی و متمایل نمودن پرونده مالی به برخورد امنیتی عملا آسیب های فراوانی به شرایط زندگی افراد وارد می شود که دستگاه قضایی در این پرونده ها توان لازم برای اجرای عدالت را ندارد.

در پایان تاکید می شود، چنانچه هموطنان عزیز تصمیم به مهاجرت به گرجستان را دارند بار دیگر شرایط اخذ اقامت و زندگی در این کشور را به درستی ارزیابی کرده و آن را به طور دقیق با امکانات خویش تطبیق دهند تا پس از چندی ضمن صرف هزینه های هنگفت و اتلاف عمر خویش و احتمالا کسب تجربه ای ناموفق و ناخوشایند و با از دست دادن سرمایه، مجبور به بازگشت به کشور نشوند.

البته گرجستان به لحاظ ظرفیت های گردشگری می تواند برای بسیاری از گردشگران خارجی جذاب باشد. تجربه یک سفر توریستی به گرجستان با رعایت و احترام به قوانین و مقررات و با توجه به قرابت های تاریخی و فرهنگی برای هموطنان ما خالی از لطف نخواهد بود. باز هم تاکید می شود که فقط سفر به منزله گردشگری باشد، آن هم با داشتن تمامی شرایط یک گردشگر از جمله بلیط رفت و برگشت، بیمه مسافرتی و همراه داشتن وجه کافی و رزرو هتل.

با امید به آنکه پلیس گذرنامه گرجستان نیز ضمن رعایت آداب میهمان نوازی با احترام از هموطنان استقبال کرده و به بهانه های واهی با بی احترامی و هتک حرمت مسافران از ورود هموطنان جلوگیری نکند. البته برای تحقق این امید متاسفانه تضمینی وجود ندارد.