مراسم بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب برگزار شد

ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارش های منتشر شده، مراسم بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب برگزار شد.

محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حوزه اسناد ملی یکی از حوزه های مهم در مدیریت بحرانی کشورهای مختلف است. یک حوزه تجربه نگاری پاسداشت حوزه های کاری و انتقال تجارب است. در ایران بزرگ و باعظمت نظام حکمرانی شکلی متعالی را از قبل از ورود اسلام تجربه کرده است. وقتی در کشوری یک تمدن باعظمت و با سابقه چند هزار ساله را مشاهده می کنید و وقتی به جزئیات آن توجه می کنید، می بینید که یک نظام حکمرانی و دیوان سالاری بدون توجه به نظم مکتوبی که بین اجزای آن وجود داشته، قابل تصور نیست.

این نظم مکتوب فضای تمدنی و فرهنگی را منتقل می کند. از این رو می بینید که دانش دیوان سالاری که محصول این نظم مکتوب است بعد از اسلام در خدمت توسعه و گسترش دولت اسلامی قرار می گیرد و ایرانیان به واسطه این تجربه تمدنی و تاریخیشان آن را در خدمت گسترش و توسعه تمدن اسلامی قرار می دهند.

او افزود: من به عنوان یک معلم تاریخ و علوم سیاسی به ارزش اسناد کاملا واقف هستم. ما وقتی به دوره های مختلف تاریخی مراجعه می کنیم، آنچه به ابهامات و سوالات ما پاسخ می دهد، دسترسی است که به حوزه نظم مکتوب داریم. بسیاری از مسائل تاریخی گنگ و مبهم است تا زمانی که اسناد آن بعد از طی دوره ای بازنمایی می شود. رویدادهای بسیاری در داخل و خارج از کشور داریم که به دلیل هم عصر بودن، اجزای آن برای ما کشف نمی شود. این قدرت اسناد است که بعد از گذشت یک بازه زمانی پیش بینی شده وقتی در دسترسی پژوهشگران و تاریخ پژوهان قرار می گیرد، ابهامات برطرف می شود. حوزه انتقال تجارب و فرهنگ بخش دیگری از مزایای اسناد است که ما را به ضرورت پاسداشت هر چه بیشتر اسناد سوق می دهد و ما را نسبت به این مسأله آگاه تر می کند.

اسماعیلی پیرامون اینکه مراسم بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب برگزار شد، اضافه کرد: در کشور ما و در دوره معاصر با تشکیل سازمان اسناد ملی به این مسأله توجه شده است و از کسانی که به این موضوع توجه کردند، تشکر می کنیم که این بستر را در ساختاری اداری کشور رسمیت بخشیدند. امروز اسناد دیوانی ما، اسناد بسیار مهم جمع شده و در مجموعه سازمان اسناد که بخشی از سازمان اسناد و کتابخانه ملی است، در معرض نگهداشت و استفاده پژوهشگران و اهالی تاریخ و اهالی علم قرار گرفته است.

او سپس تاکید کرد: از همه بخش های دولتی و غیر دولتی می خواهم که به موضوع سازمان اسناد به عنوان یک کار بخشی و صرفا در حوزه دولتی نگاه نشود، اینجا گنجینه همه داشته های ما در دوره های مختلف است و فضایی است که باید داشته های امروز ما را به آیندگان منتقل کند. ما امروز فردای آیندگان را رقم می زنیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این اسناد باید در جایی متمرکز شود و با رعایت همه طبقه بندی ها در اختیار قرار بگیرد. خصوصا در دوره اخیر که یک نظام حکمرانی جدید را تجربه می کنیم. این نظام حکمرانی یک تجربه نوین است که باید همه اجزا و اضلاع آن برای روایت اتفاقاتی که افتاده و هم برای آسیب شناسی و گره گشایی از بخش هایی که دچار ابهام است، حفظ شود. در واقع حل معضلات و گره گشایی از بخش هایی بوده که دچار اشکال است. ما به این بخش باید به عنوان یک نهاد فرابخشی نگاه کنیم. ممکن است همه بخشها را به دلیل حجم بالا متمرکز کنیم، اما در آن طیفی که قانون تعریف کرده، باید همه ملزم باشند این اسناد را در سازمان اسناد ملی قرار دهند. اینجا گنجینه بزرگ برای ایرانی قوی و باشکوه است و باید این فرهنگ را گسترش دهیم.

اسماعیلی سپس با تشکر از فعالیت های سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: سازمان هایی که به هر دلیلی نتوانستند همکاری لازم را با این سازمان داشته باشند، خواهشمندم تجدیدنظر کنند. اگر این اسناد که میراث ملی ماست دچار خسارت شود هر برگی از این حوزه اگر در جای خود قرار نگیرد یک روایت مخدوش را رقم می زند. من به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی اعلام میکنم که هر طرحی که در این زمینه باشد، در دولت آماده حمایت از آن هستیم.

گزارش آماری از اسناد

محمد هادی ناصری، سرپرست معاونت اسناد ملی گفت: سال 1401 در تهران، 421 میلیون و 903 هزار و 915 برگ و در کل کشور 914 میلیون و 90 هزار و 731 برگ از اسناد راکد دستگاه ها تعیین تکلیف شد که حاصل آن انتقال 413 میلیون و 824 هزار و 993 برگ اوراق امحایی در تهران و 891 میلیون و 185 هزار و 547 برگ در کل کشور و 13 میلیون و 78 هزار و 922 برگ اسناد انتقالی در تهران و 22 میلیون و 905 هزار و 184 برگ در کل کشور به سازمان بود که در نتیجه به آزادسازی 44.095 متر مربع فضای بایگانی و اداری دستگاه ها در کل کشور منجر شد. برای روشن شدن ذهن، این مقدار فضای آزاد شده که 44,095 مترمربع است اگر بر مبنای هر اتاق اداری به مساحت میانگین 12 متر در نظر بگیریم، معادل بیش از 3 هزار و 600 اتاق اداری خواهد بود.

سرپرست معاونت اسناد ملی پیرامون اینکه مراسم بزرگداشت روز اسناد ملی و میراث مکتوب برگزار شد، اضافه کرد: یکی دیگر از اقداماتی که در سال 1401 پیگیری شد، بررسی وضعیت همکاری دستگاه های اداری کشور در حوزه اسناد ملی بود. در این زمینه مکاتبه ای از سوی ریاست سازمان با عالی ترین مقام هر دستگاه انجام شد و وضعیت همکاری اعلام شد. در این میان 15 دستگاه همکاری بسیار خوب داشتند که امروز از نمایندگان این دستگاه ها نیز تقدیر خواهد شد.

انجام 1278 روز ماموریتهای کارشناسی اسناد در دستگاه ها به منظور برنامه ریزی، پیگیری و نظارت بر حسن اجرای قانون و مقررات اسناد ملی و مصوبات شورای اسناد ملی؛ مدیریت اسناد کاغذی و الکترونیکی از طریق نظارت، بازدید، بررسی، ارزشیابی و تعیین تکلیف اسناد راکد، مکاتبه، مذاکره، هماهنگی، مشاوره و راهنمایی مدیران و کارشناسان اسناد دستگاه ها و تهیه و تدوین دستورالعمل ها و استانداردهای لازم از جمله برای اولین بار تهیه معیارهای اتوماسیون اداری و بانکهای اختصاصی موضوعات تخصصی دستگاه ها، ارتقای سطح مدیریت اسناد در دستگاه ها از طریق 5148 ساعت بازآموزی و آموزش مستمر کارکنان بایگانی ها و مسئولان اسناد دستگاه ها؛ 23 هزار و 853 پرونده شامل 732 هزار و 521 برگ شامل اسناد انتقالی از دستگاه ها، اسناد خریداری و اهدایی، اسناد دیداری و شنیداری مورد تنظیم قرار گرفت.

ناصری با بیان اینکه در حوزه ضدعفونی، آفت زدایی و سم پاشی در سال 1401، یک میلیون و 700 هزار برگ مورد ضد عفونی قرار گرفته، ادامه داد: در بخش مرمت و بازسازی منابع آسیب دیده 26,762 برگ از اسناد، نقشه و کتاب های ارسالی مرمت و بازسازی شده و در بخش مخازن و مجموعه های اسنادی، در سال 1401 تعداد 12 هزار و 731 پرونده به موجودی اسناد آرشیوی افزوده شد و به این ترتیب موجودی کل اسناد در مخازن آرشیوی تا پایان سال به تعداد یک میلیون و 663 پرونده رسید. همچنین تعداد 21639 کارتن به مخازن پیش آرشیوی اضافه شد.

او افزود: در بخش خدمات آرشیوی نیز در سال 1401 آمار ارائه خدمات به مراجعه کنندگان در بخشهای امور مشترکین، فهرستگان، رویت اسکن و اصل سند، ایمیل، مدیریتهای مناطق و تلفنی 17741 نفر و ارائه تصویر سند به مراجعه کنندگان در قالب اسکن و عکس 610 هزار و 677 برگ بوده است. همچنین در سال 1401 تعداد 20 نمایشگاه حضوری، 18 نمایشگاه مجازی و 24 نمایشگاه سیار از اسناد به مناسبتهای مختلف برگزار شده است.

سخن آخر اینکه شعار امسال روز اسناد ملی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی، اسناد ملی، حافظه ملی، ایران قوی بود. انتخاب این شعار از آن جهت است که اعتقاد راسخ داریم اسناد منبع غنی دانش ضمنی، تجربه زیسته، بایگانی سوابق عینی و مکتوب مدیریت کشور است که می تواند در سیاست گذاری و تصمیم گیری های مدیریتی دستگاه ها موثر و مفید باشد. در این مسیر همکاری و هم افزایی همه دستگاه های اداری کشور در حوزه مدیریت اسناد بویژه در دولت سیزدهم که نگاه تحولی دارد، به تحقق آرمان ایران قوی کمک شایانی خواهد کرد.

سپس اکبر ایرانی، مدیرعامل موسسه میراث مکتوب گفت: هر میراث مکتوبی شامل اسناد سنگ نوشته، الواح، گل نوشته، منشور کوروش، دیوار نوشته ها، اسناد مادی و ملی ایران می شود. سنگ نوشته داریوش در کانال سوئز که سالها پیش کشف شد، نشان می دهد که این کانال به دستور داریوش برای ارتباط پارس و مصر حفر شده و بخشی از آن در «موزه لوور» نگهداری می شود. اینها بهترین دلیل برای پیشینه ایرانی و اسنادی هستند که هویت ملی، تاریخی و فرهنگی ایرانیان را تشکیل می دهند.

در دوران اسلامی نیز آثار مکتوب و نسخه های خطی بیش از هر تمدن دیگری بروز و ظهور کرد و خدمت بزرگی از بزرگان و اندیشمندان ایران و اسلام به جهان بشریت بودند. بر همین اساس است که وقتی به قلمرو بزرگ ایران فرهنگی نگاه می کنیم چه آنچه پیش از اسلام از آثار مکتوب سریالی به جا مانده و چه آنچه در دوره اسلامی به زبان فارسی و عربی نگاشته شده، از سه میراث مشترک «ایران، شبه قاره هند و پاکستان»، «ایران، ماوراءالنهر و قفقاز» و «عثمانی، آسیای صغیر» داریم، نشان می دهد که در تمام این مناطق جغرافیایی کتابهای فارسی در کتابخانه های آن داریم.

طبق آمار حدود چهار میلیون نسخه خطی ارسال شده که از این تعداد حدود 500-600 هزار نسخه در ایران فهرست نویسی شده است و یک میلیون نسخه خطی فارسی و حدود دو میلیون به زبان عربی است که نشان می دهد این فرهنگ و تمدن چقدر اعتلا و شکوفایی داشته است. همواره در طول تاریخ نسبت به این هویت فرهنگی ملی و دینی نگرانی وجود داشته و هیچ ملتی بدون اتکا به ریشه های تاریخی و فرهنگی خود نمی تواند دوام بیاورد.

ایرانی در ادامه با یادآوری این که در آستانه روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی هستیم، بیان کرد: فردوسی نماد و خیمه ستون هویت ملی ایرانی هاست. فردوسی زبان فارسی را زنده کرد و مهمترین شاخصه فرهنگی ما ایرانیان و علاقمندان به زبان فارسی در کل جامعه است.

مدیرعامل موسسه میراث مکتوب سپس به بخشی از عملکرد این موسسه اشاره کرد و گفت: در طول این 30 سال 500 جلد کتاب منتشر کردم. طبق جست و جوهایی هم که انجام دادیم، بیشتر کتابهای موسسه میراث مکتوب در کتابخانه های مختلف امریکایی و اروپایی وجود دارد.

علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با انتقاد از عملکرد و همکاری برخی از دستگاه های کشور برای جمع آوری اسناد ملی و همکاری با این سازمان گفت: من اهل گله و انتقاد نیستم، اما اگر برخی موضوعات را مطرح نکنیم، جفا کرده ایم. از همه دستگاه ها، نهادها و قوای مختلف درخواست کردیم نسبت به جمع آوری و نگهداری اسنادی که نیاز ندارند، اقداماتی انجام دهند و به سازمان اسناد تحویل دهند، این مکاتبه هم با امضای من انجام شد. برخی از دستگاه ها خیلی استقبال کردند، بعضی مسیر کارشان همین بود و برخی هم پاسخ ندادند، اما جای تاسف برای برخی دستگاه ها بود که اعلام کردند که ما سازمان مستقلی هستیم و نیاز به همکاری و کمک نداریم. یا شاهد بودیم دستگاه هایی اسنادشان را بار کامیون می کردند و در جاهای مختلف می فروختند.

او تاکید کرد: در هر جای دنیا باید در نگهداری، حفظ و مرمت استاد احساس وظیفه کنیم. این حیرت آور است که در قرن بیست و یکم که همه دنیا با ذره بین دنبال اسناد و تاریخ کشورشان هستند چنین رفتاری با اسناد تاریخی شود. هر دستگاهی باید وظیفه خودش بداند که از هر کاری که اینجا انجام می شود، حمایت کند، چرا که هر سال به اندازه ده ها هزار اتاق از دستگاه ها آزاد می کنیم. البته برخی دستگاه ها پشتیبان هستند، از آنها تقدیر می کنیم. اما در مقابل افرادی هستند که از ما می پرسند کتابخانه ملی مانند همان کتابخانه های محله ها است. با این حال وزارت فرهنگ و ارشاد و معاونین آن از سازمان اسناد و کتابخانه ملی حمایت کردند و همکاری های لازم را انجام دادند.

رئیس سازمان و کتابخانه ملی سپس از عبدالله انوار یاد کرد و گفت: ایشان به کتابخانه ملی امیدواری پیدا کرده بودند و برای کتابخانه یادداشتی نوشتند که بزودی از آن رونمایی می کنیم. در قسمتی از ساختمان کتابخانه ملی اتاق ایشان و کتابهایشان را جانمایی می کنیم.

در بخش پایانی این آیین از دستگاه های فعال در حوزه اسناد ملی، آرشیویست های نمونه و اهداگران برتر تقدیر و از اسنادی شامل دست خط های قائم مقام فراهانی و چند وقف نامه رونمایی شد.