نشست تخصصی اثر فرونشست زمین در میراث فرهنگی و آثار تاریخی برگزار شد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر گشته، نشست تخصصی اثر فرونشست زمین در میراث فرهنگی و آثار تاریخی برگزار شد.

برگزاری نشست تخصصی «اثر فرونشست زمین در میراث فرهنگی و آثار تاریخی» به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی در سالن آمفی تئاتر حوزه هنری استان اصفهان برگزار شد و با توجه به اینکه اصفهان بطور جدی با مسئله فرونشست روبرو است، به این موضوع با رویکرد تخصصی پرداخته شد.

در ابتدای این برنامه، علیرضا ایزدی، مشاور وزیر و مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: من همیشه از دو منظر دغدغه بناها و محوطه ها را داشته ام؛ یکی اینکه نگاه فرهنگی به آنها چیست؟ چرایی و چگونگی رفتار ما و اینکه آیا ما توانسته ایم آنها را به عنوان اسناد هویت ساز جامعه خود به نسل آینده معرفی کنیم؟ درد آنجاست که بین متولد سالهای 1310، 20 و 30 که پدران جامعه هستند با ما که متولدین دهه های 40 و 50 و 60 هستیم تفاوت های فرهنگی بسیار اندک و ناچیزی وجود دارد، اما با نسلی به نام نسل دهه هفتاد و نودی مواجه هستیم که اصلاً زبان یکدیگر را نمی فهمیم. مهمترین ظرفی که می تواند بولد شود و برای یک قوم و ملتی حاشیه ساز شود که تمدن ساز بوده فرهنگ است و چه چیزی بهتر از ریشه های فرهنگی که بخش عمده ای از آنها بناها و محوطه های تاریخی است.

او ادامه داد: ارقام بالای وجود محوطه و اثر تاریخی در کشور تا چه حد بیان شده و چه مقدار از جامعه ما راجع به کیستی های گذشته خود حرف برای گفتن دارد؟ امروز با نسلی مواجه هستیم که حتی برای زبان و پوشش خود نیز دچار سردرگمی است. چه شد و چرا؟ یک سوزن باید به خودمان بزنیم، ما کردیم، ما که در حوزه فرهنگی، قدرت بیان و جذب نداشتیم. وقتی با این بناها این گونه رفتار کردیم و لودرها وارد مناطق تاریخی شد و بسیاری از بناهایی تخریب شدند که زنده بودند! این است که ما نسلی را داریم که برای دفاع از کیستی او در بسیاری از موارد حرفی نداریم، چون شاهدی نداریم، چون بسیاری از داشته های خود را تخریب کردیم و اگر داشته هایی داریم هم قدرت بیان و انتقال آنها را نداریم و شاید در حوزه تاریخ اصلاً ارتباط مناسبی را برقرار نکردیم.

ایزدی تصریح کرد: نگاه های ضد فرهنگی باعث شد که ما اتفاقاتی را حتی در دوره جغرافیایی رقم زدیم که حتی در حوزه اقلیم هم جامعه جغرافیایی را دچار تنش های بسیاری کردیم. میزان استخراج آب از چاه ها و آبخوان ها و سفره های زیرزمینی چقدر است؟! آیا با 120 میلیمتر بارش می توانیم به رقم 50 سال پیش موجود مخازن و سفره های زیرزمینی خود بازگردیم؟! این درد فقط در اصفهان نیست، فرو چاله های عجیب و غریب، تغییرات و دگرگونی ها، حتی در حوزه کشت! فرهنگ سازی کشت ما کجاست؟ وقتی ما علم به این داریم که کشور ما یک کشور خشک است چرا باید اتفاقاتی را در حوزه کشاورزی رقم بزنیم که با این اقلیم سازگار نیست؟!

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه فهم درست از جغرافیا ضروری است، افزود: زاینده رود درد مشترک جامعه ما است. مطمئن باشید فاجعه رخ خواهد داد و تعارفی هم نداریم و روزشمار تاریخی انجام دهیم تا زمانی که فاجعه اتفاق بیفتد. زاینده رود شریان حیاتی قلب ایران است، چه زمانی می خواهیم نسخه ای برای آن بپیچیم؟! نه اینکه آن را 2 روز باز کنیم و 10 روز ببندیم! همینطور فقط باز کن و ببند! آخرش چی؟ آیا این اتفاق تلخ رخ نخواهد داد؟! طبیعت است و طبیعت زنده است و دقیقاً ارتباط آن با رفتار است و آن رفتاری که با طبیعت داریم روزی به ما یاد خواهد داد، زندگی همین است.

او گفت: هر قوم و ملتی که در حوزه جغرافیای طبیعی خود نتوانسته ارتباط منطقی برقرار کند و بهره منطقی ببرد هیچ وقت نتوانسته تمدنی برای خود ایجاد کند. اگر ایران، ایران شده بواسطه فهم درست نیاکان ما از بسیاری از پدیده های طبیعی است. نیاکان ما به خوبی دانش جغرافیایی خود را بکار بردند، آنها فهم درستی از پدیده های جغرافیایی داشتند و این پدیده های جغرافیایی را در تمام شئونات زندگی اجتماعی بکار بردند، برای این است که ما امروز صاحب و مالک ابنیه هایی هستیم و با غرور فریاد می زنید که ما یک فرهنگ و جامعه و کشور تمدن ساز هستیم. این کشور تمدن ساز بواسطه فهم درست از مفاهیم جغرافیایی است و به همین دلیل ما بزرگترین جغرافیدانان دنیا را داریم، چرا؟ چون می فهمیدند.

ایزدی پیرامون اینکه نشست تخصصی اثر فرونشست زمین در میراث فرهنگی و آثار تاریخی برگزار شد، بیان کرد: امیدوارم ما بتوانیم نسل سردرگم امروز خود را با ریشه ها و اساس و شالوده های فرهنگ خود که مبتنی بر مفاهیم بسیار از جمله جغرافیای فرهنگی است آشنا کنیم. جغرافیای فرهنگی ایران فارغ از خطوط و تقسیم ها جغرافیای ارزشمندی است و امروز بار من و شما خیلی سنگین است و می بینید که دیگر کسی حوصله شنیدن حرف های من و شما را ندارد، قصه تلخی است. خدا رحمت کند مهدی اخوان ثالث را که می گوید: ما یادگار غمگین اعصاریم/ با صدایی ناتوان تر زانکه بیرون آید از سینه/ ما راویان قصه های رفته از یادیم.

در ادامه، علی بیت الهی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه فرونشست زمین یک مخاطره انسان ساخت است، اظهار کرد: از سال 1397 و زمانی که دشت مهیار اصفهان در حال فرونشست بود بطور مداوم با حضور در اصفهان مسئله فرونشست را مطرح کردم و سال 1400 گزارشی 165 صفحه ای با 88 نقشه تهیه کردم که یکی از المان های آن میراث فرهنگی و آثار تاریخی بود و کل مبلغ مورد درخواست ما 60 میلیارد تومان بود برای12 دستگاه اجرایی 22 طرح که اجراشده و روی زمین انجام شود، اما متأسفانه کشوری با این عظمت و اصفهانی که سال 1401 درآمد 31 هزار میلیارد تومان درآمد داشته لنگ این اعتبار شد.

او افزود: همه کشور و حتی استان گیلان هم درگیر فرونشست شده، ولی بالاترین ریسک فرونشست در شهر اصفهان است و زون فرونشست زمین درست در محدوده کلانشهر اصفهان وجود دارد و هر روز در حال توسعه است. با اینکه مساحت پهنه فرونشستی استان خراسان رضوی حدود 5 برابر اصفهان است، ولی ریسک فرونشست اصفهان 20 برابر خراسان رضوی است و در معرض قرارگیری مجموعه های فرهنگی و جمعیتی در اصفهان بسیار بالاست. متأسفانه روی زمین کاری انجام نشده و نشده و ما می ترسیم هرچه موضوع فرونشست را تکرار کنیم برای مسئولان عادی شود.

بیت الهی با بیان اینکه بین افت آب زیرزمینی و فرونشست یک رابطه مستقیم وجود دارد و بطور تقریبی میتوان گفت که به ازای هر یک متر افت سطح آب زیرزمینی بین یک تا 5 سانتیمتر فرونشست زمین اتفاق خواهد افتاد، گفت: کاهش آب زیرزمینی موجب کاهش فشار حفره ای و درنتیجه افزایش نیروی وزن لایه های فوقانی به لایه های زیرین می شود. نتیجه این فرآیند، تراکم لایه هایی که پیش تر آبدار بودند و کم شدن ضخامت آن و در نهایت در سطح، فرونشست زمین است؛ یعنی اگر آبخوان های ما از بین می روند و اگر سالهای بعد ده ها برابر امروز بارندگی و آب داشته باشیم دیگر آن آب به آن لایه و آبخوان نفوذ نخواهد کرد که اصطلاحاً به آن مرگ آبخوان می گوییم و اگر اقدامی نشود زمان طلایی زنده کردن آبخوان را از دست می دهیم.

این دانش آموخته دکترای ژئوفیزیک از دانشگاه ایالتی مسکو بیان کرد: نزدیک به یک میلیون چاه و نزدیک به 300 هزار چاه غیرمجاز و همچنین استفاده غیرمجاز از چاه ها دست در دست هم داده و کسری مخزن را باعث شده است. بیشتر عمده مصرف آب در کشاورزی است و صنعت و مصرف خانگی در رده های بعد قرار دارند، ضمن اینکه برآوردها نشان می دهد که از اواسط دهه 1350 کسری آب زیرزمینی شروع می شود منتهی فاجعه از اواسط دهه 70 شروع شده است.

گرادیان افت منابع آب زیرزمینی با یک شیب تند عوض می شود و الان نزدیک به 140 کیلومتر مکعب آب زیرزمینی از دست داده ایم. نتیجه این موضوع، افت آب، افزایش فشار و فرونشست زمین در اقصی نقاط کشور است که علاوه بر افت آب، دانه بندی خاک، ضخامت خاک، ضخامت لایه آبدار، عمق قرارگیری لایه آبدار در تشدید فرونشست نقش دارند.

او پیرامون اینکه نشست تخصصی اثر فرونشست زمین در میراث فرهنگی و آثار تاریخی برگزار شد، ادامه داد: میزان نشست در نقاط مختلف متفاوت است، ولی من 380 سایت را متوسط گیری کردم که بر این اساس حدود 10 سانتیمتر در سال، فرونشست متوسط در کشور وجود دارد.

بیت الهی توضیح داد: حدود 158 هزار کیلومترمربع وسعت پهنای فرونشستی کشور وجود دارد یعنی بالغ بر 11 درصد مساحت کشور را به خود اختصاص می دهد که وسیع ترین آن در خراسان رضوی و استان اصفهان رتبه پنجم را دارد. حدود 49 میلیون نفر جمعیت ایران در پهنای فرونشست یا در حاشیه آن حضور دارند یعنی حدود نیمی از جمعیت کشور ما از فرونشست متأثر می شوند. بیشترین تعداد شهرهای واقع در پهنه فرونشست در استان اصفهان قرار دارد و این یعنی بالاترین ریسک فرونشست در این استان است، بنابراین شهرها در معرض فرونشست قرار دارند.

از نظر واحدهای مسکونی فاقد اسکلت استان خراسانی رضوی، تهران و اصفهان دارای بیشترین تعداد در پهنه فرونشست هستند، اصفهان رتبه اول در بین بافتهای فرسوده موجود در این پهنه را دارد و از نظر مساحت بافتهای تاریخی نیز استان اصفهان بعد از استان خراسان رضوی دارای رتبه دوم بیشترین مساحت موجود در پهنه فرونشست است.

این متخصص ژئوفیزیک میدان نقش جهان یکی از محوطه های ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است که در پهنه فرونشست قرار دارد، اضافه کرد: از میان 1440 شهر ایران نزدیک به 380 شهر ما از پهنای فرونشستی تأثیر می پذیرند، اما در همین تعداد، بالغ بر 40 میلیون نفر حضور دارند یعنی نیمی از جمعیت چرا که فرونشست، کلانشهرهای ایران درنوردیده است.

او سپس با بیان اینکه متأسفانه به جایی رسیده ایم که وقتی که عکسهای ترک خوردن آثار تاریخی اصفهان را نشان می دهیم خیلی تحت تأثیر قرار نمی گیرند و مسئولان خیلی بی احساس شده اند و علت را نمی دانم، به برخی راهکارهای اولویت دار برای کاهش خطرات فرونشست زمین در ایران اشاره کرد و گفت: مهمترین کار، تدوین مقررات ملی فرونشست زمین است. من عمرم را در این مطالعه گذاشتم و به این نتیجه رسیدم که ما یک بند مقررات ملی برای موضوع فرونشست نداریم، منظورم مقرراتی مثل مقررات ساختمان اما در مباحث مختلف است و یکی موارد پیشنهادی من به هیئت دولت این است که یک مبحث میراث فرهنگی در این مقررات ملی فرونشست داشته باشیم.

عامل فرونشست و توسعه فرونشست در جاهای دیگری غیر از اداره میراث فرهنگی است اما مثلاً وقتی نقش رستم آسیب می بیند میراث فرهنگی باید پاسخگو باشد، اینطور نمی شود و نمیتوان جزیره ای کار کرد، سیستم باید پیوسته باشد و برای همین مقررات ملی فرونشست زمین ضروری است و از دکتر ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان خواهش دارم که این را به آقای ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منعکس کنند.

بیت الهی اضافه کرد: زونی که تحت تأثیر فرونشست است و شهر اصفهان و آثار تاریخی در دل آن است در حدود 26 هزار هکتار از آن خطر بسیار بالایی دارد یعنی بالای 5 سانتیمتر در سال فرونشست داریم و 3 هزار و 500 هکتار دارای فرونشست بالای 10 سانتیمتر در سال است. یکی از ویژگی های بد فرونشست در اصفهان، گرادیان نشست است و وقتی نشست یکسان نباشد ترک خوردگی زیر یک سازه ایجاد می شود و چون نشست در اصفهان نامتقارن است ریسک را بیشتر می کند.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به وجود فرسایش تونلی در نزدیکی باند فرودگاه اصفهان و خطر نزدیک شدن این حفره ها به سطح زمین و احتمال فروریزش تصریح کرد: در اصفهان 328 مسجد و بیمارستان، 258 مدرسه، 19 مرکز فرهنگی و 9 هزار و 374 اثر تاریخی در معرض اثر فرونشست زمین قرار دارند.

او با تأکید بر اینکه بزرگترین ریسک فرونشست در شهر اصفهان وجود دارد، به نقش زاینده رود در میزان خطر فرونشست پرداخت و یادآوری کرد: زمانی که رودخانه 6 ماه وصل و 6 ماه قطع میشد چه اتفاقی می افتاد؟ وقتی زاینده رود را قطع می کردند 2 و نیم متر سطح آب پایین رفته و به همان نسبت نیز فرونشست تشدید می شود و وقتی که آب را وصل می کردند حدود 2 متر جبران می شود که اهمیت جریان رودخانه زاینده رود نشان می دهد، یعنی حتی اگر همه چاه های اصفهان خاموش شوند اما اگر زاینده رود جریان دائمی نداشته باشد بازهم فرونشست مستمری در پهنه اصفهان خواهیم داشت.

بیت الهی ادامه داد: نقش زاینده رود در تغذیه آبخوان اصفهان بی نظیر است و اصلاً شکل گیری اصفهان بواسطه زاینده رود بوده است، بنابراین افت آب زاینده رود باعث تشدید فرونشست می شود. ضمن اینکه سنگ کف زاینده رود به سمت شمال عمیق تر می شود و اگر کاری انجام نشود تصورم برای 10 سال آینده دهشتناک تر از ذهنیت شما است. کل آبخوان با همین روند حدود 55 سال حیات دارد ولی به سمت شرق اصفهان کمتر از 10 سال می شود. ضمن اینکه در بالادست سد متأسفانه پدیده ای رخ داده و حتی تا نزدیکی ستیغ کوه در استان چهارمحال و بختیاری پمپاژ کرده و باغ ایجاد کرده اند که این موضوع بر زاینده رود اثرگذار بوده است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به اثر فرونشست در محوطه تخت جمشید و نقش رستم نیز اشاره کرد و سپس به پیشنهادهای اولویت دار برای وزارت میراث فرهنگی به منظور کاهش خطرات فرونشست زمین در گستره اصفهان پرداخت و گفت: برای حفاظت از میراث فرهنگی، تدوین مقررات ملی فرونشست زمین الزامی است.

همچنین تعیین حریم فرونشست زمین برای بناهای تاریخی و میراث فرهنگی اهمیت بسیاری دارد که در آن حریم حفر چاه باید ممنوع شود، ضمن اینکه الزامی شدن کشت محصولات کم آب بر در حریم های فرونشستی، الزامی شدن آبیاری های زراعی با شیوه های مدرن و کم مصرف، ممنوعیت احداث مجموعه های صنعتی و پتروشیمی و غیره در حوزه های میراث فرهنگی، الزامی شدن مطالعات تفصیلی به ترتیب اولویت در مجموعه میراث فرهنگی، الزامی شدن حفر چاه های جذبی در محدوده های اطراف میراث فرهنگی، توسعه فضای سبز کم آب، الزامی شدن نصب ایستگاه های MMS، راه اندازی سامانه GPS با هدف سنجش نقطه ای میزان جابجایی زمین، الزامی شدن برگزاری کارگاه های آموزشی آشنایی با آثار فرونشست زمین برای کارکنان و کارشناسان از جمله راهکارهای کاهش اثرگذاری فرونشست است.

در ادامه این نشست، سید امیر مهرداد محمد حجازی، عضو هئیت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه اصفهان به بیان اثر فرونشست زمین بر میراث فرهنگی و بناهای تاریخی پرداخت و گفت: فرونشست پدیده ای جهانی حتی در محل های آبخیز است.

او افزود: بهترین نوع خاک در زیر میدان نقش جهان و سبزه میدان و محدوده مسجد جامع اصفهان قرار دارد و سازندگان این بناها بهترین مکان برای ساختن این دو مجموعه از نظر خاک را انتخاب کرده اند، یعنی در دو دوره طلایی ایران از بعد فرهنگی، مناطق برای ساخته شدن چنین بناهایی به درستی انتخاب می شود، ولی امروز با خطر فرونشست مواجه هستند.

حجازی تصریح کرد: اصفهان در بحث ارزیابی خطر فرونشست جز پیشگامان است و در حال حاضر در مرحله پیشگیری از خطر قرار داریم. در این مرحله 28 خطر در مجموعه میدان نقش جهان تعیین شده و از بین 28 عامل، مسئله فرونشست در مرحله سوم قرار دارد.

عضو هئیت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه اصفهان همچنین به مسئله نشست پایه های سازه های تاریخی و تأثیر آن در رفتار قوس پرداخت و با معرفی سایت یونسکو مربوط به فرونشست، این پیشنهاد را مطرح کرد که از طریق ارتباط با بخش فرونشست یونسکو در کاهش اثرات حاصل از فرونشست تلاش شود.

او با بیان اینکه فرونشست، بخشی از اثرات اقلیمی و در میراث جهانی اثرگذار است، به ارائه نمونه هایی از فرونشست در میراث تاریخی شهرهایی از آلمان، ایتالیا از جمله ونیز، میانمار، مکزیکوسیتی، اندونزی و ایالت تگزاس در آمریکا پرداخت و به ضرورت نهادینه سازی حساسیت در خصوص فرونشست اشاره کرده و به استفاده از واژه بافت کهن یا قدیمی به جای بافت فرسوده تأکید کرد.

همچنین محمود هاشمی، دانشیار دانشکده عمران دانشگاه اصفهان نیز با بیان اینکه راهکارهای کاهش فرونشست عمدتاً بر مبنای تغذیه است، اظهار کرد: اگر آب شرب پایین انداخته شود سطح تماس آب شور و شیرین پایین می رود که افت سطح آبخوان یعنی آب شیرین را در پی خواهد داشت و مشکل ایجاد می کند.

او با اشاره به اینکه در شهرهای خشک مانند اصفهان بهتر است از چاه جذبی استفاده کرد، افزود: مناطق فرونشست معمولاً در همه جای دنیا وجود دارد، اما دلایل مختلفی در مبحث فرونشست وجود دارد که عمدتاً به دلیل تغییر مکان عمودی ایجاد می شود، هرچند که تغییر مکان افقی هم وجود دارد، ولی بحران زا نیست.

هاشمی با اشاره به ضرورت تهیه نقشه های فرونشست توضیح داد: مشکل وقتی ایجاد می شود که فرونشست یا تغییر شکل زمین به صورت نامتقارن ها و نامساوی ها بوجود آید که نتیجه آن فروریزش، فرونشست کاسه ای و فرو کاسه ای یا بروز ترک است.

عضو هئیت علمی دانشکده عمران دانشگاه اصفهان شکستگی شریان های حیاتی تأسیسات شهری مانند لوله های آب و فاضلاب، حفاری های زیرزمینی محدود انسانی، قنات ها، مسیل های مدفون و تغییر مکان عمودی را ازجمله برخی دلایل فرونشست برشمرد و یکی از عمده ترین دلایل فرونشست را استخراج بیش از حد سیالات ازجمله آب و نفت دانست.

او این پرسش را مطرح کرد که آیا میتوان فرونشست را معکوس کرد یعنی تورم ایجاد کرد؟ سپس پاسخ داد: بله می شود، منتهی مقدار آن بین 10 تا حداکثر 50 درصد است.

هاشمی با اشاره به فرسایش حتی در مناطق آبدار تصریح کرد: در اصفهان ضخامت لایه آبرفتی از جنوب به شمال بیشتر می شود و درنتیجه هرچه به شمال حرکت می کنیم فرونشست افزایش پیدا می کند.

در این نشست، بهرام نادی، عضو هیئت علمی دانشکده عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد نیز به بیان فرونشست و اثرات آن بر سازه ها پرداخت و گفت: فرونشست حتی در بندر ترکمن نیز ایجادشده اما دلیل آن برداشت آب است.

او سپس به نمایش تصاویری از نمونه های فرونشست نامتقارن در مسجد حکیم، ترک و شکاف های ناشی از فرونشست در مسجد سید، نشست نامتقارن در مسجد شهشهان و خانه اصفهان، نشست نامتقارن و چرخش سازه بتنی در خیابان امیرکبیر و خیابان رزمندگان و ترک های موجود در ساختمان های شهرک کاوه پرداخت.

نادری همچنین با اشاره به تهیه نقشه سنگ بستر و فرونشست دشت اصفهان و ضرورت رصد چاه های جذبی در نزدیکی محوطه های میراثی توضیح داد: ابزارگذاری یکی وسایلی است که میتوان به وسیله آن تغییر شکل های حاصل از فرونشست را اندازه کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد سپس به موضوع اثر پروانه پرداخت و افزود: ممکن است یک پروانه در مکزیک بال خود را باز کند و در آمریکا یک طوفان اتفاق بیفتد، به این معنا که قبل از انقلاب و در دهه 40 اصفهان، دشت ممنوعه بود یعنی از آن سال ما می دانستیم که نباید بارگذاری بیش از حدی انجام دهیم، اما همان زمان ذوب ایجاد شد و شهرک فولاد شهر شکل گرفت که 30 هزار واحد مسکونی دارد، سپس32 هزار واحد مسکن مهر و 29 هزار واحد مسکن ملی نیز اضافه شد و به این ترتیب صنعت و آب شرب را در آنجا تأمین کرده و در جای دیگری دچار خرابی می شویم.

بنابراین یک بال پروانه تحت عنوان احداث یک کارخانه زده شد و 90 هزار واحد مسکونی فقط در فولاد شهر اضافه شد؛ بنابراین من به عنوان مدیر اگر مشابه بال پروانه یک تصمیمی می گیرم، باید بدانم که فردا اثرات عجیبی دارد و مانند طوفانی است که همه را درگیر خواهد کرد.

نادری با بیان اینکه فقط امسال تعداد 5 مدرسه در خانه اصفهان تعطیل شده، ادامه داد: در طرح طوبی این موضوع مطرح شد که فضای سبز را افزایش دهیم و راندمان کشاورزی را بالا ببریم، اما این طرح سبب شد تقریباً 12 هزار هکتار از فضای سبز از سامان و بِن به 42 هزار هکتار برسد یعنی 30 هزار افزایش کشت ایجاد شد. چه اتفاقی می افتد؟ آب که 23 متر مکعب در ثانیه باز می شود وقتی به انتها می رسد برای آب شرب به حدود 11 متر مکعب خواهد رسید یعنی 50 درصد آب در مسیر برای کشاورزی مصرف می شود، بنابراین باید الان اثرات آن را ببینیم.

او همچنین تأکید کرد: زمانی که خرد جمعی را کنار بگذاریم دچار مشکل می شویم، بنابراین اگر می خواهیم از بحران جدا شویم باید به خرد جمعی رجوع کنیم.