معرفی باغ شاهزاده کرمان | جلوه ی تاریخی و شکوه در ماهان

در همین استان کویری، باغی تاریخی با شکوهی وجود دارد که همچون زمرد در ایران و استان کرمان می درخشد. باغ شاهزاده کرمان همان باغی است که قصد داریم در این نوشتار به آن بپردازیم. باغی که متعلق به دورۀ قاجاریه می باشد و در زمرۀ باغ های تاریخی ایران نیز قرار دارد. باغ شاهزاده ماهان با مساحتی بالغ بر 5/5 هکتار و ابعادی مستطیل شکل در حدود 4 کلیومتری شهر ماهان در حوالی شهر کرمان واقع شده است و در دامنۀ کوه های تیگران قرار دارد.

باغ شاهزاده ماهان

حصاری بلند این باغ را از سایر زمین های اطراف جدا ساخته است و منجر به محصور کردن این باغ زیبا شده است. این باغ به دستور حاکم وقت کرمان، محمد حسن خان که یک سردار ایروانی بود بنا گردید. اما بعده ها به دستور عبدالحمید میرزا ناصرالدوله در میانۀ باغ بنایی احداث گردید. کار ساخت و ساز باغ شازه در حدود یازده سال به درازا کشید. اگر چه با مرگ حاکم این ساخت و ساز ناتمام رها شد. گفتنی است که دربارۀ این نیمه کاره رها شدن عمارت نقل هایی هم وجود دارد. یکی از این نقل ها بیان می کند که با پخش شدن خبرر مرگ حاکم در شهر، بنّای باغ که در حال کار بر روی سردر ساختمان بوده، تغار گچی را به دیوار کوبیده و فرار می کند و دیگر به ادامه کار نمی پردازد. اگر به بازدید از این باغ بروید در قسمت سردر ساختمان جاهای خالی را می توانید مشاهده کنید که کاشی کاری نشده است و صحت این داستان را تأیید می کند. این باغ در سال 1357 مورد مرمت و بازسازی قرار می گیرد اما پس از زلزلۀ سال 1360 مجدداً دچار آسیب می شود. این بار ادارۀ فرهنگ و هنر دست به کار می شود. این باغ را خریداری می کند، مورد باز سازی و ترمیم قرار می دهد و به ثبت قهرست آثار ملی می رساند.
از سال 1276 که باغ شاهزاده کرمان پدیدار شده است تا به امروز، میلیون ها گردشگر از این باغ بازدید به عمل آورده اند. باغی که ضمن دارا بودن ویژگی های بکر طبیعی، جزوی از تاریخ این مملکت نیز به حساب می آید. چرا که ضمن داشتن یک پیشینۀ مدون، در مسیر جادۀ ابریشم یعنی در مسیر کرمان به بم نیز قرار دارد. این باغ دارای 407 متر طول و 122 متر عرض می باشد و یک سکونتگاه دائمی یا فصلی را در قسمت فوقانی باغ جای داده است. سر در خانۀ این باغ که در مدخل باغ نیز قرار دارد به صورت بنایی خطی، قسمت ورودی باغ را اشغال کرده است. این بنا دارای دو طبقه می باشد که در طبقۀ فوقانی اتاق هایی نیز تعبیه شده است که وظیفۀ پذیرایی و زندگی برای اعضای داخل خانه را بر عهده داشته است.
در کنار این سردر، می توان شاه نشین و حمام نیز در باغ شاهزاده ماهان پیدا کرد. با کمک گرفتن از حصار های اصلی، که به صورت دیواری مرکب می باشد بناهای مختلف این باغ در جای مناسب قرار گرفته شده و مدیریت می شوند. در حال حاضر عمارت شاه نشین به رستورانی سنتی بدل شده است و توسط بخش خصوصی مدیریت می شود. علاوه بر این عمارت ها، یک ساختمان مرکزی و چند حجرۀ جنبی نیز در کنار حوض های مسلسل نیز رویت می شود. این حوض ها که به وسیلۀ سیستم های آب رسانی طبیعی برپا هستند و دارای چند فواره نیز می باشند، سبب تلطیف فضا و زیبایی محل پذیرایی باغ شاهزاده کرمان شده است.
باغ شاهزاده ماهان کرمان در سال 1390 هجری شمسی به ثبت جهانی یونسکو رسید تا ضمن ایجاد شناخت برای گردشگران خارجی زمینه ای مناسب برای سفر این گردشگران به کرمان و باغ شاهزاده کرمان را نیز ایجاد کند.
گفتنی است که باغ شاهزاده ماهان دارای یک نظام آبیاری طبیعی است. در این باغ، آب از مرتفع ترین سطح وارد می شود و با آبیاری فضا سبز محوصه و درختان باغ، و عبور از شیب تندی در باغ، به قسمت های حوض خانه ای می رسد. همین جریان آب، سبب ایجاد نهری وسیع در محوطۀ باغ شده است. باغ شاهزاده کرمان، دارای پوشش گیاهی سوزنی است. درختانی نظیر سرو، چنار و سپیدار مهم ترین گونه های گیاهی این باغ می باشند. هر چند که درخت های میوه نیز در قسمت قسمت باغ کاشته شده اند.
به دلیل شرایط آب و هوایی استان کرمان، نگهداری از باغ نیازمند برنامۀ ریزی دقیق و حساب شده می باشد. این برنامه ریزی باید به گونه ای صورت گیرد تا ضمن حفظ و حراست از پوشش گیاهی اش، در مصرف آب نیز صزفه جویی های لازم صورت پذیرد. این اقدام مهم ترین برنامۀ مسئولین مجموعۀ باغ شاهزاده ماهان می باشد. اگر شما پای در این باغ بگذارید به خوبی مشاهده خواهید کرد که این تصمیمات تا چه حدی پیاده سازی شده است.

سخن پایانی

و در آخر باید بگوییم که باغات و جاذبه های طبیعی میراثی هستند که از گذشتگان به ما رسیده اند. برخی از آن ها مانند باغ شاهزاده ماهان کرمان ضمن ارزشمند بودن از نظر طبیعی پیشینه ای تاریخی نیز به دنبال دارند. به یاد داشتن این نکته ضروری است که ما موظف هستیم نسبت به این جاذبه ها شناختی صحیح بیابیم و در حفظ و حراست آن ها و سپردن اش به آیندگان کوشا باشیم.