امامزاده سید حمزه یکی از مشهورترین امامزاده های آذربایجان شرقی است

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های بدست آمده، امامزاده سید حمزه یکی از مشهورترین امامزاده های آذربایجان شرقی است.

از قدیم الایام مقبره سید حمزه (ع) یکی از مکانهای مقدس تبریز و برآورده شدن حاجات حاجتمندان و مردم معتقد به اهل بیت (ع) بوده و محل ادای نذر، توزیع احسان، دعا، محل اجتماع عزاداران، عاشقان حسینی و هیات و محل برگزاری مراسم های مذهبی بوده که در مناسبتهای و اعیاد دینی و اسلامی برگزار می شود.

آستان مقدس امامزاده سید حمزه در شهرستان تبریز، خیابان ثقة الاسلام و در جنب مقبره الشعرا قرار دارد. بنابر شواهدی، بقعه و بارگاه جناب امامزاده سید حمزه در دوره صفویه پس از وفاتش توسط فرزندش سید حسین یا میر ابوالحسن ساخته شده است.

بقعه امامزاده سید حمزه متشکل از صحن، مسجد سید حمزه، گنبدخانه، مدرسه ظهیریه (قسمت اداری بقعه) و سرویس های بهداشتی است. مسجد سید حمزه در غرب صحن، مدرسه ظهیریه و سرویس های بهداشتی در شمال صحن و ایوان ورودی و گلدسته در جنوب صحن قرار دارد. درب ورودی صحن از ضلع جنوبی تعبیه شده و جنس در از چوب است.

طاق مرمرین سردر صحن از چهار قطعه سنگ مرمر درشت تشکیل شده است؛ 2 قطعه پایه و 2 قطعه سنگ سه گوش که در پیشانی در بطور متقابل بکار رفته اند. سنگهای طاق مرمرین سردر محسوب می شوند که با گذشت زمان همچنان زیبایی خود را حفظ کرده اند.

سنگهای پایه صاف بوده و نوشته ندارد ولی سنگهایی که در پیشانی در از 2 سو بطور متقابل قرار گرفته اند دارای خط ثلث عالی و حاوی آیه شریفۀ «ادْخُلُوهَا بِسَلامٍ آمِنِینَ» و در زیر هر یک از آنها در میان ترنج عبارت «یا مفتح الابواب» بطور برجسته کار شده است.

در جانب شرقی درب ورودی و بر روی دیوار، کتیبه مرمرینی نصب شده که متن آن حاوی اطلاعاتی در خصوص تعمیر بقعه در زمان قاجاریه است.

براساس مقاله امامزاده سید حمزه یکی از مشهورترین امامزاده های آذربایجان شرقی است، باید بدانید که در کرانه های طاق در جانب شرقی مصراع «به امر شاه جهان آصف بلند اقبال» و در جانب غربی مصراع «مقام دانش و آمرزش است نام خدا» به خط نستعلیق حک شده و با یک رشته اسلیمی زیبا تزیین یافته است.

گنبدخانه در ضلع جنوب شرقی صحن قرار دارد، برای ورود به گنبد خانه از 2 راه میتوان عمل کرد، اول از راه ورودی بانوان که از فضای دهلیز امکانپذیر است و دوم از طریق ورودی آقایان از راه کفشکن.

دهلیز بقعه در بین کفشکن و ایوان ورودی قرار دارد. در ضلع جنوبی دهلیز راه پله ای است که به طبقه بالا منتهی می شود. ایوان عتیق بقعه در ضلع شمالی گنبدخانه قرار دارد و پنجره ارسی آن را از جا کنده اند و اکنون بین ایوان و صحن حائلی وجود ندارد.

در دیوار شرقی ایوان 2 قطعه ازاره مرمری بسیار زیبایی همراه با نقوش گل و بوته وجود دارد و احتمال می رود مربوط به دوره آق قویونلوها و ترکمان باشد. در صحن ایوان چند نفر از شخصیت های مذهبی، سیاسی و فرهنگی دفن شده و دورتادور ایوان نقاشی های زیبایی وجود دارد.

سراسر طاق ایوان آیینه کاری شده و در ضلع جنوبی آن دری با طاق مرمری قرار دارد که به داخل گنبدخانه باز می شود. این در از چوب بوده و متعلق به دور صفویه است.

در بالای طاق به خط ثلث عبارت بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله فی السموات و الارض و هو العزیز الحکیم و در پایه شرقی إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ و ادْخُلُوهَا بِسَلامٍ آمِنِینَ و در پایۀ غربی سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ، فَادْخُلُوهَا خَالِدِینَ بطور برجسته کار شده است.

در قسمت هر یک از پایه های طاق یک ترنج قندیلی گلدار تعبیه شده که در توی ترنج دست راست عبارت «بنده آستان ولایت نشان» و در توی ترنج دست چپ عبارت «میرزا محمد ابراهیم وزیر آذربایجان» بطور برجسته کنده شده است و نشان می دهد که جسد میرزا محمد ابراهیم ظهیرالدین وزیر آذربایجان، معاصر با شاه سلیمان صفوی در آستانه بقعه به خاک سپرده شده است.

دری که زر طاق قرار گرفته نیز خالی از لطف هنری نیست و حلقه و شبکه های فلزی متعددی دارد، نوشته شبکه ها عبارت از «بسم الله الرحمن الرحیم»،«یا مفتح الابواب» و «یا قاضی الحاجات» است.

2 قطعه مرمرین بسیار زیبا در پشت پایه های طاق مرمرین مزبور بر دیوار شمالی بقعه نصب شده است. در وسط این قطعه سنگها یک ترنج قندیلی به مثابه گلدان و بالای آن گل و برگ متنوع و فراوانی که سر به در آورده اند، حجاری شده است.

در 2 طرف و بالای آن سه بیت ذیل نوشته شده است:

از اثر لطف شه، خسرو گردون سریر
آنکه به دورش ندید کس اثر از جور و ظلم

داد چو این بقعه زیب همت دستور ملک
آصف نیکو سیر، صاحب انصاف و حلم

گوهر تاریخ سفت داعی وبی نیک گفت
«منزل اهل ورع، مدرس ارباب علم»

آیینه کاری طاق بالای مزار امامزاده مربوط به دوره قاجاریه است که به کتیبه زیبایی ختم می شود. قسمتهای فروریخته آن در سال 1382 شمسی مرمت شده است.

در گنبدخانه، محراب مقرنس کاری و گچبری شده ای قرار دارد که متعلق به دوره قاجاریه بوده و بالای آن تمثالی از جناب سید حمزه و پسرش توسط استاد الله وردی، نقاش تبریزی ترسیم شده است.

مقرنس کاری و آیینه کاری سطح درونی گنبد و تزئینات و آرایه های نمای داخلی در سال 1381 شمسی انجام شده است. فضای داخلی بقعه به 2 قسمت آقایان و خانم ها تقسیم شده و ضریح نقره ای جناب امامزاده سید حمزه در سال 1381 شمسی نصب شده است.

مزار امامزاده سید حمزه چسبیده به دیوار غربی و جنوبی در سرداب قرار دارد. فضای سرداب حدود 2 متر پایین تر بوده و بر روی آن سنگ مزاری وجود ندارد. قبر دیگری مربوط به ضیاءالدوله امان الله میرزا طالب در سرداب وجود دارد که چسبیده به دیوار جنوبی و شرقی است و اسم وی بر روی سنگ مرمری حک شده و بر روی مزارش نهاده شده است.

امامزاده سید حمزه از سادات صحیح النسب آذربایجان بوده و در دربار سلطان محمود غازان و سلطان محمد خدابنده از احترام و ارزش خاصی برخوردار بوده است.

ایشان مدتی سمت وزارت و دفترداری اولجایتو را برعهده داشته و سپس کناره گیری کرده و عمری را به زهد و تقوی و عبادت سپری کرده است. با وجود اینکه از مشاغل دولتی فاصله گرفته بود، باز مورد توجه و اکرام سلطان بوده و شبی که از پیشگاه سلطان عازم منزلش بود، در کوی سرخاب تیری به وی اصابت کرد و در همانجا رخت به سرای فانی کشید و در محل فعلی بقعه به خاک سپرده شد.

آستان سید حمزه در سده های گذشته مورد احترام مردم و حکومتهای وقت بوده و محلی برای «بست» نشستن و تخفیف در مجازات مجرمین وجود داشت. عده ای از نویسندگان و محققین در طول ادوار گذشته به برخی از خصوصیات جناب امامزاده سید حمزه و آستانش پرداخته اند.

در کنار بقعه امامزاده سید حمزه تعدادی از مشاهیر علم و ادب و مذهب دفن شده که متأسفانه در اثر گذشت زمان و توسعه مقبرة الشعراء و آستان امامزاده سید حمزه، آثار قبور آنها از بین رفته است.

هم اکنون آستان مقدس سید حمزه از بقاع بسیار معروف شهر تبریز بوده و هر روز شاهد حضور زائران از اقصی نقاط کشور می باشد. این بقعه توسط هیأت امناء و با نظارت اداره اوقاف تبریز اداره می شود.