تکم و تکم گردانی میراث ناملموس استان آذربایجان شرقی به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین گزارشهای منتشر شده، تکم و تکم گردانی میراث ناملموس استان آذربایجان شرقی به شمار می رود.

علی فلسفی میاب، مسئول ثبت میراث ناملموس آذربایحان شرقی گفت: تکم چی ها سفیران نوروز در آذربایجان شرقی بوده و هستند که حدود 50 روز به عید مانده در روستاها و شهرستان ها راه می افتادند و نوید آمدن نوروز را می دادند. آنها یک گروه نمایشی عامیانه و مردمی بودند و معمولا چوپانان روستاها این آیین را اجرا می کردند. آنها لباس چوپانی به تن می کردند و مجسمه ای با نماد بز نر را به دست می گرفتند که به زبان آذری «تکم» نامیده می شود و آبادی به آبادی، محله به محله و کوچه به کوچه مژده رسیدن بهار را به مردم می دادند و «تکم» را می رقصاندند و اشعاری درباره بهار و نوروز می خوانند.

او اضافه کرد: اهالی روستا هم به آنها هدایایی چون نان، گندم، تخم مرغ و روغن محلی می دادند و آمدن «تکم چی ها» را خوش یمن می دانستند. در واقع زمستان های آذربایجان برای مردم این خطه بسیار سخت بود و کشاورزها و دامدارها در این فصل مجبور بودند در خانه بمانند. در آن زمان هم تقویمی نبوده و تکم چی ها به نوعی «گاهشمار شفاهی» بودند و به مردم آذربایجان نوید می دادند، نوروز در راه است و سرما و سختی رو به پایان است. از این رو آمدن بهار و نوروز برای مردن آذربایجان خبر خوشی بود.

فلسفی میاب درباره جزئیات «تکم گردانی» نیز گفت: گروه نمایشی «تکم گردانی» از سه نفر تشکیل می شود. نفر اول تکم گردان است، نفر دوم دو چوب در دست می گیرد و به حالت موزیکال آنها را بهم می زند و اشعاری در وصف بهار می خواند و نفر سوم نیز هدایای مردم را گردآوری می کند.

مسئول ثبت میراث ناملموس آذربایحان شرقی با بیان اینکه این آیین به نام «تکم و تکم گردانی» به شماره 30 در تاریخ 19 اسفند 1388 در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده، ادامه داد: البته «تکم چی ها» در حال فراموشی بودند اما در سال 1394 سازمان میراث فرهنگی احیای آیین های فراموش شده و در حالی فراموشی را در دستور کار خود قرار داد و این آیین جان دوباره ای گرفت و با حمایت میراث فرهنگی، امروز گروههای هنری این آیین را اجرا و تکم گردانی می کنند و در روستاها دوباره تکم چی ها به میدان آمده اند و مژده نوروز را می دهند.

این آیین در اردبیل نیز به مناسبت فرا رسیدن بهار در محله های مختلف شهر اجرا می شود و براساس رسمی دیرین در استان اردبیل در اسفند هر هفته جشنی برای استقبال از بهار برپا می شود و معمولا مردم این جشن ها را در بین دو چهارشنبه آخر برپا می کنند.

امروز تکم گردانی در ایران جایگاه ویژه ای دارد و گروههای نمایشی زیادی در شهرهای مختلف و تهران این آیین را اجرا می کنند و حتی فیلم تلویزیونی با نام «تکم چی» به کارگردانی یدالله صمدی سال 1391 ساخته شد که ماهیت آن به تکم گردانی باز می گردد و به نوعی، راوی این آیین است.