دو نسخه از قرآن به خط کوفی برای نخستین بار در موزه ملک رونمایی شد
ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، دو نسخه از قرآن به خط کوفی برای نخستین بار در موزه ملک رونمایی شد.
موزه و کتابخانه ملک نمایشگاهی از نسخه های نفیس قرآن کریم به خط کوفی و نهج البلاغه را برپا کرده که این آثار به همراه نشریات و کاتالوگ های لاتین حراجی های معتبر آثار تاریخی هنری دوران اسلامی از جمله آثار مجموعه اهدایی «ابوالعلا سودآور» نوه حاج حسین آقا ملک (واقف موزه و کتابخانه ملک) به این موزه است که نمایش آنها تا دو هفته آینده ادامه دارد.
این دو نسخه از قرآن به خط کوفی برای نخستین بار است که رونمایی می شوند.
این اثر هشت برگ از اوراق قرآن کریم به خط کوفی روی پوست است. اوراق در اندازه 18. 8 در 29. 4 سانتیمتر و حاوی 6 سطر در هر برگ است. مسطر یا سطح نوشته 15. 8 در 23. 3 سانتیمتر است. این نوع خط کوفی از نوع DI در تقسیم بندی شش گانه "فرانسوا درش، پژوهشگر و متخصص نسخه شناسی و کتیبه شناسی از خط کوفی بشمار می آید.
این نوع خط کوفی که در این قرآن استفاده شده است، نوعی از کوفی نویسی است که از اواخر سده دوم تا اوایل سده چهارم هجری رواج داشته است. پاره ای از این آثار کوفی در ایران و عراق تولید شده اند. استفاده از تکنیک «مشق» یعنی کشیدن حروف عربی در امتداد افقی یکی از مهمترین ویژگی های این خط کوفی است.
چند نسخه قرآن کوفی شش سطری که دقیقاً با همین سبک نوشته شده و برخی از آنها به قطع یا به احتمال زیاد می توانند اجزای دیگری از همین نسخه در روزگار قدیم بوده باشند، احتمالا در گذشته از ایران به دیگر موزه و کتابخانه های جهان راه یافته اند، برای مثال:
- قرآن کوفی در موزه کاخ گلستان دارای 17 برگ، منسوب به خط امام علی (ع)، حاوی آیاتی از سوره های روم، لقمان و جز آن
- قرآن کوفی در کتابخانه جان رایلندز در دانشگاه منچستر حاوی 26 برگ و آیاتی از سوره های طه، مومنون، فرقان، شعراء، عنکبوت، روم، لقمان و زخرف
- قرآن کوفی در مجموعه آقاخان حاوی هفت برگ (با متن و حاشیه) و آیات 63 تا 92 سوره نمل
- قرآن کوفی در کتابخانه آستان قدس رضوی حاوی 6 برگ (با متن و حاشیه) آیاتی از سوره های فرقان و قصاص
- قرآن کوفی در موزه هنر شهر لس آنجلس (لکما) دارای 5 برگ که اطراف برگ ها بریده شده و آیات 102 و 165 تا 167 و 175 تا 177 سوره بقره و آیات 11 تا 112 سوره اسراء و آیات 21 تا 23 جاثیه را شامل می شود.
- برگ قرآن کوفی در کتابخانه کنگره واشنگتن حاوی آیات 85 تا 88 سوره انعام
- دو برگ قرآن کوفی در مجموعه ناصر خلیلی در لندن حاوی آیات 104 تا 107 سوره نساء و آیات 53 تا 55 سوره اسراء
- و اوراق مختلفی که در حراجی های لندن از جمله در خانه حراج بنهامز، کریستیز و ساتبیز عرضه و فروخته شده است.
اثر دیگری که به نمایش گذاشته شده، پنج برگ از اوراق قرآن کریم به خط کوفی روی پوست است. اوراق در اندازه 20 در 7.13 سانتیمتر و حاوی 5 سطر در هر برگ است. مسطر یا سطح نوشته 9. 8 در 6.14 سانتیمتر است. این نوع خط کوفی هم مانند اثر قبلی است و در اواخر سده دوم تا اوایل سده چهارم هجری رواج داشته و همانطور که اشاره شد، این آثار کوفی در ایران و عراق تولید شده اند.
چند نسخه قرآن کوفی پنج سطری نیز دقیقا با همین سبک نوشته شده و برخی از آنها به قطع یا به احتمال زیاد می تواند اجزای دیگری از همین نسخه در روزگار قدیم باشند که در که احتمالاً در گذشته از ایران به دیگر موزه و کتابخانه های جهان راه یافتند، در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
- قرآن کوفی در گالری ساکلر و فریر واشنگتن، حاوی آیاتی از اواخر سوره انبیا و آغاز سوره حج (اهدایی ابوالعلا سودآور)
- قرآن کوفی در موزه کاخ گلستان حاوی 19 برگ و آیاتی از سوره های احقاف و محمد
- قرآن کوفی در موزه ملی ایران حاوی 105 برگ و آیاتی از سوره های حجر و نحل
- برگ قرآن کوفی در کتابخانه و موزه ملک حاوی آیات 49 تا 50 سوره غافر (این برگه پیشتر از سوی عزت ملک بانو، دختر حاج حسین آقا ملک به کتابخانه و موزه ملک اهدا شده است)
- برگ قرآن کوفی در مجموعه ناصر خلیلی حاوی آیات 82 تا 83 غافر
همچنین دو نسخه قرآن کوفی پنج سطری در کتابخانه بریتانیا و کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است که به دلیل تفاوت های قرآن کوفی در نشانه گذاری نقطه ها و تفاوت در اندازه اوراق نمی تواند پاره ای از نسخه های یاد شده باشند.
نسخه شماره 41 در کتابخانه آستان قدس رضوی دارای 106 برگ و حاوی آیات 32 زمر تا فصلت، منسوب به دست خط امام علی (ع)، این نسخه به دلیل تفاوت در اندازه اوراق و نیز تفاوت در نوع نشانه گذاری نقطه ها، اعرابی و تقسیمات آیات و قرآن کوفی در بریتانیا حاوی 68 برگ و آیات یس، صافات، زمر، منسوب به دستخط حضرت علی (ع) با وجود شباهت در شیوه نشانه گذاری نقطه ها، اعراب و تقسیمات آیات به دلیل تفاوت در اندازه اوراق نمی توانند پاره ای از نسخه های دیگر باشند.
در مجموع این دو اثر از مهمترین نسخه های کوفی قرآن از قرون اولیه بشمار می آیند که بررسی محتوای آنها و تمام دیگر پاره های بجا مانده از آن در دیگر موزه ها و کتابخانه های ایران و جهان می تواند بخش مهمی از تاریخ هنر اسلامی و نیز تاریخ کتابت قرآن کریم در قرون اولیه را هویدا کند.
کتابخانه و موزه ملک در میدان امام خمینی تهران، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) واقع شده که بازدید از آن در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8:30 تا 15:30 و روزهای پنجشنبه از ساعت 10 تا ساعت 15 امکان پذیر است.
ورود به همگردی