شرایط محوطه باستانی زیویه خوب است اما به حفاظت نیاز دارد

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، شرایط محوطه باستانی زیویه خوب است اما به حفاظت نیاز دارد.

قلعه «زیویه» که کارشناسان آن را یک ارگ حکومتی می دانند، در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در استان کردستان، در نزدیکی غار کرفتو بر فراز تپه ای بلند با همین نام قرار دارد. گفته می شود که قدمت این تپه قلعه باستانی به نیمه دوم سده هفتم قبل از میلاد و دوران مادها و ماناها می رسد.

این محوطه عظیم باستانی ظرفیت زیادی برای کاوش های باستان شناسی داشته و اولین دوره کاوش های باستان شناسی در زیویه آغاز می شود و بعد از انقلاب نیز در هشت فصل این کاوش ها ادامه می یابد، اما به گفته معاون میراث فرهنگی کردستان این محوطه کاوش های خود را پشت سر گذاشته و در حال حاضر به حفاظت نیاز دارد.

این در حالی است که این محوطه باستانی از سال 1320 و تا آغاز کاوش های باستان شناسی مکرر با غارت های گسترده مواجه شده و در سالهای اخیر آنچه این محوطه باستانی را بیشتر در معرض تخریب قرار داده است، حفاری های غیرمجاز و فرسایش عوامل طبیعی بوده است.

این تپه قلعه باستانی که سالهای زیادی به حال خود رها شده و بارها درباره وضعیت حفاظتی آن هشدار داده شده بود، به گفته معاون میراث فرهنگی کردستان اکنون وضعیت خوبی دارد و لایه های مختلف حفاظت برای آن انجام شده است.

محمد امینیان گفت: حریم «زیویه» کاملا مشخص است، باستان شناسان بزرگی در این محوطه فعالیت کردند و نسبت به حجم این محوطه، حریم گذاری مناسب و خوبی انجام شده است و شرایط حریم «زیویه» خیلی مناسب است و با توجه به اینکه این منطقه حفاظت شده است، مشکلات جدی درحال حاضر در حریم آن نداریم، هر چند همیشه چالش هایی در حریم محوطه های تاریخی وجود دارد.

او افزود: بیشتر آثار تاریخی کردستان که در روستاها و محدوده های کشاورزی قرار دارد، با توجه به اینکه منافع مشترک بین مالکان و میراث فرهنگی پیش می آید، چالش هایی را برای آثار تاریخی ایجاد می کنند. یکی از مباحثی که در کشور ما وجود دارد، مالکیت ارثی است، در خیلی از مواقع وقتی می خواهیم زمینی را تملک کنیم و جوابگوی مالی مالک باشیم، می بینیم که 60 ورثه وجود دارد، همین کار را دشوار می کند، مثلاً در سقز تپه ای به نام «کوشک کله» داریم، در حریم آن زمین هایی است که قابلیت آزادسازی دارند اما متاسفانه به دلیل ورثه ای بودن زمین ها، اختلافاتی بین وراث بوجود می آید و این یکی از مشکلات اساسی ماست که نمی دانیم با چه کسی طرف حساب هستیم و باید این مسأله در قوانین کشور حل شود.

مسأله بعدی ما این است که بیشتر این زمین ها تعیین حدود دقیق نشدند و بنچاق هستند، همین موضوع هم چالش هایی را بوجود می آورد. در محوطه «زیویه» اما تا حدودی این چالش کنترل شده است و به دلیل اینکه زمین های اطراف آن اربابی بوده، نحوه تقسیم آن نسبت به جاهای دیگر مشکلات کمتری دارد.

معاون میراث فرهنگی کردستان درباره کاوش های محوطه باستان «زیویه» که مدتهاست متوقف شده، اظهار کرد: زیویه یک قلعه شهر است و دورتا دور آن محوطه باستانی عظیم قرار گرفته است، در واقع یک مادرشهر دوران باستانی است. کاوش هایی در این محوطه انجام شده است، اما همیشه کاوش راه حل اصلی برای حفاظت از محوطه های باستانی نیست. به قول باستان شناسان بزرگترین حافظ آثار تاریخی خاک است.

او اضافه کرد: اتفاقا بزرگترین معضل ما در محوطه های باستانی با قسمت هایی است که حفاری شده اند، از طرفی به کاربردن مصالح خشتی برای مرمت این محوطه های حفاری شده، در منطقه پربارانی مانند کردستان یک معضل است. امروز بیشتر از هر مساله ای، موضوع حفاظت از محوطه باستانی، مانند «زیویه» مطرح است، این حفاظت لایه های مختلفی دارد و احیای منطقه می تواند نوعی حفاظت باشد.

امینیان در ادامه بیان کرد: در مورد محوطه هایی مانند «زیویه» دیگر از مراحل کاوش عبور کرده ایم و بیش از هر چیز محافظت از آن برای ما اهمیت دارد. برای این اقدام هم با پایگاه های ملی هماهنگی هایی انجام داده ایم. پایگاه این محوطه تاریخی فعال است و نگهبان های دائمی برای حفاظت از این محوطه همیشه در این مکان مستقر هستند. در واقع لایه های مختلف حفاظت از این محوطه در حال اجراست. همچنین در حال ایجاد کمپ ها گردشگری در آن منطقه هستیم که شامل محوطه سازی و ساخت سرویس های بهداشتی است اما نه در خود قلعه، این ساخت و سازها نیز با توجه به حریم محوطه انجام می شود.

برای مثال، در روستای نزدیک به آن زمینی برای کمپ گردشگری تملک شده است، کف سازی محوطه و اقدامات این چنینی در آن انجام شده و در حال تکمیل است.