وزیر میراث فرهنگی کشور از مسجد جامع بروجرد بازدید کرد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارشات منتشر شده، وزیر میراث فرهنگی کشور از مسجد جامع بروجرد بازدید کرد.

مسجد جامع بروجرد یکی از برجسته ترین بناهای تاریخی لرستان بوده که با داشتن قدمتی چند صد ساله یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است.

مسجد جامع بروجرد در قلب بافت تاریخی و در مرکز قدیمی ترین محله و هسته اولیه شکل گیری شهر در کنار بازار تاریخی واقع شده است.

معماری مسجد جامع بروجرد منحصر بفرد و یکی از شاهکارهای تاریخی معماری ایران بوده که هم ویژگی های معماری اسلامی و هم معماری باستانی ایران را در خود جا داده است.

بخش قدیمی تر بنا گنبد خانه آن بوده که در ضلع جنوبی قرار گرفته و به اعتقاد مردم محلی و نیز براساس شواهد معماری، پیش از تبدیل این بنا به مسجد آتشکده ای بزرگ بوده است. معماری این بخش مشابه چارطاق های دوران ساسانی است.

مسجد دارای دو درب غربی و شرقی است که به صورت غیرمستقیم به صحن اصلی باز می شوند. در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد که قدیمی ترین بخش آن است، قرار دارد و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخش ها قرار گرفته که در تابستان فضای خنکی را ایجاد می کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.

بنای اولیه این مسجد به صورت مجموعه ای شامل مسجد، حمام ، آب انبار، ساختمان غریب خانه ، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه برخی آثار از بین رفته است .

بنای مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی است که دارای دو در ورودی در قسمت های شرقی و غربی است.

بنا شامل یک حیاط مرکزی، ایوان ، فضای گنبد خانه و شبستان های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجار تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده اند و بخش هایی به آن افزوده اند.

این بنا با سابقه بیش از یک هزار سال یکی از مساجد شاخص اولیه اسلامی در ایران است که در طول تاریخ حیات خود دستخوش تغییرات و تحولاتی نیز واقع شد.

مسجد جامع بروجرد در گذشته به صورت یک مجموعه شامل مسجد، حمام، آب انبار، غریب خانه (آبریزگاه کنونی)، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه برخی آثار از بین رفته اند.

بسیاری از مردم بر این باور هستند که مسجد بر روی آتشکده ه ای پیش از اسلام ساخته شد اما براساس پژوهش ها و بررسی ها، این موضوع قطعی نشده و تأیید و رد این مطلب به مطالعه بیشتر نیاز دارد.

قدیمی ترین آثار یافت شده در آن مربوط به اواسط قرن چهارم هجری یعنی دوره آل بویه است. البته نشانه هایی از وجود مسجدی قدیمی تر از نوع مساجد اولیه ستون دار (احتمالا قرن سوم هجری همانند مسجد جامع اصفهان) یافت شده که این مهم نیز نیاز به بررسی و مطالعه بیشتری دارد.

قدیمی ترین بخش بدست آمده از پژوهش ها تاکنون فضای زیر گنبدخانه است که مربوط به اواسط قرن چهارم هجری است و شواهد آن در عمق 180 سانتیمتری از کف فعلی مسجد به صورت سالم یافت شده است.

این فضا احتمالا به صورت منفرد و در خارج از مسجد ستون دار اولیه (مانند گنبد نظام الملک در مسجد جامع اصفهان) ساخته شده است.

در دوره بعد یعنی زمان سلجوقیان این بنا آباد و از اعتبار کافی برخوردار بوده و تزئیناتی به آن افزوده شده که کتیبه آجری باقیمانده به خط کوفی در دیوار جنوبی گنبدخانه و بالای محراب گواه این مطلب است.

متن کتیبه فوق چنین است: «بسم الله الهم اغفر امر هذه القبه الصدر الا جل مجدالدین جمال الاسلام عزالملک ابو العز محمد بن طاهر بن سعید اطا اله بقائه» پس از آن یعنی در زمان ایلخانی بنا دارای یک دوره رکود و فترت می شود که علت آن شاید مربوط به حملات ویرانگر مغول و زمین لرزه ای است که در سال 715 هجری در منطقه به وقوع پیوسته و باعث ویرانی بخش عمده شهر و بخش هایی از مسجد شده است.

بنا در دوره بعد یعنی زمان جانشینان تیمور دوباره احیا و بخش هایی به آن افزوده می شود. این دوره شامل تعمیر گنبد ریخته شده دوره قبل و احداث ایوان و شبستان های شرقی، غربی و شمالی است.

طبق کتیبه های سنگی موجود در قسمت های مختلف بنا در زمان صفویه در سال های 1022، 1023 و 1091 هجری مرمت شده است.

سرانجام در دروه های زندیه و قاجاریه نیز تعمیرات و الحاقاتی از جمله اضافه کردن دو مناره در طرفین ایوان که تاریخ ساخت آن 1209 بوده، صورت پذیرفته است.

این بنا از مهمترین یادگارهای معماری بر جا مانده از گذشته این شهر کهن و شناسنامه و شاهدی معتبر از دوران پیشین است که نیازمند بررسی و مطالعه و توجهات همه جانبه ای است.

مسجد جامع بروجرد با شماره 228در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر ملی به عنوان یکی از شاخص ترین بناهای تاریخی لرستان و بروجرد در تمام ایام سال بویژه نوروز مورد توجه مسافران و گردشگران است.