اسناد قدیمی بر حاکمیت ایران بر جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و تنب کوچک اذعان دارند

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، اسناد قدیمی بر حاکمیت ایران بر جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و تنب کوچک اذعان دارند.

نشست «ایرانی ترین جزایر» به دنبال بیانیه اخیر عربستان و چین درباره حق مالکیت بر جزایر سه گانه ایران و با محوریت سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک با حضور کوروش احمدی ـ پژوهشگر سیاست خارجی و دیپلمات سابق ـ، علیرضا رافتی ـ نویسنده کتاب ایران نرسیده به امارات و بیژن مقدم ـ مدیر مجموعه نیاوران در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران برگزار شد.

کوروش احمدی، پژوهشگر سیاست خارجی در این نشست گفت: سابقه تاریخی سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک یکی از مناقشات 50 سال گذشته ایران بود؛ چرا که موقعیت ژئوپلیتیک فوق العاده ای دارد و بیشترین عمق آب در این منطقه است. نهم آذر سال 1400، پنجاهمین سالگرد حضور نیروهای ایرانی در این جزایر و اعاده حاکمیت ایران بر این جزایر و آخرین روزی بود که پیمان هایی که انگلیس با شیوخ کشورهای حاشیه خلیج فارس داشت، خاتمه یافت و از ابتدای دسامبر سال گذشته، کشورهای تحت حاکمیت این شیوخ دیگر هیچ علقه رسمی امنیتی و حفاظتی با انگلیس ندارند و به خودشان واگذار شدند.

احمدی ادامه داد: از سال 1820 انگلیس بر شیوخ جنوب خلیج فارس که اقدام به دزدی دریایی می کردند و برای کشتی های تجاری مزاحمت ایجاد می کردند، حمله کرده و تأسیسات آنها را از بین برد و بر خلیج فارس و رأس الخیمه غلبه پیدا کرد، همچنین تعدادی نیرو در قشم پیاده کرد و از همین جا مناقشه بین ایران و انگلیس بر سر جزایر خلیج فارس آغاز شد. اعتراض ایران و بیماری نیروهای انگلیس موجب تخلیه قشم شد اما انگلیس بوسعید را که در غربی ترین نقطه قشم قرار دارد، نگه داشت و از آن به عنوان ایستگاه ذغال سنگ استفاده کرد. این منطقه دوره هایی تحت حاکمیت ایران و دوره هایی مورد تصدی بحرین بود. خلیج فارس همیشه به دلیل نفت موجود در آن مورد طمع قدرتهای بزرگ بوده است.

این دیپلمات سابق کشورمان در ادامه گفت: پس از دوران صفویه، زندیه و افشاریه به دلیل بهم ریختگی اوضاع داخل، ایران نتوانست حاکمیت بر بحرین را حفظ کند، از این رو قبیله ای از داخل آن حاکمیتش را به دست گرفت. در دهه 1820 مذاکره ای بین نماینده انگلیس در خلیج فارس و حاکم فارس انجام و تعلق بحرین به ایران مورد توافق قرار گرفت اما لندن نپذیرفت و موضوع منتفی شد.

احمدی اضافه کرد: بین قدرت های جهانی مسلط بر خلیج فارس و ایران تعارض و تضاد وجود داشت و از سویی سیاست انگلیس نیز مهار ایران به عنوان قدرت منطقه ای بود، از این رو انگلیس واحدهای کوچک محلی همچون شیوخ امارات، قطر، بحرین و کویت را بال و پر می داد تا مقابل ایران بایستند.

او اظهار کرد: انگلیس سه عهدنامه با شیوخ خلیج فارس امضا کرد که نخستین آن در سال 1820 امضا و در آن جنگ بین شیوخ ممنوع و انگلیس به عنوان حکم معرفی شد. در چرخش قرن 18 به 19 و 20 و به دلیل تحولات بین المللی و افزایش رقابت های استعماری و تهدیدات موجود به دلیل سلطه انگلیس بر خلیج فارس از سویی و تمایل انگلیس برای کنترل راه استراتژیک رسیدن به شبه قاره هند از سویی دیگر، انگلیس ابتدا جزایر واقع در تنگه هرمز همچون لارک، قشم و هنگام را تحت سیطره خود درآورد و شیوخی را علم کرد که این جزایر متعلق به آنهاست اما با امکان پذیر نشدن این طرح تمرکز خود را بر جزایر خروجی تنگه هرمز شامل ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک معطوف کرد.

این پژوهشگر گفت: انگلستان در بحث نگهداری اسناد فوق العاده عمل می کند و در اسناد موجود منتشر شده توسط خودشان که به صورت کتاب چاپ شده، بارها و بارها بر حاکمیت ایران بر این جزایر سه گانه در دوران های مختلف اذعان شده است. درخصوص جزایر سه گانه مسائل حقوقی مطرح است که باید از طریق حقوقی و در سطح بین المللی پیگیری شود و اسناد موجود نیز باید در سطح بین المللی انتشار یابند تا دیده شوند.

در ادامه این نشست، علیرضا رافتی ـ پژوهشگر و نویسنده کتاب «ایران نرسیده به امارات» یادآور شد: این کتاب سفرنامه من به بوموسی (که در ادبیات رسمی «ابوموسی» گفته می شود) در کنار بررسی نامه ها و شهود درباره این جزیره است. برخلاف آنچه تصور می شود ابوموسی جزیره ای نظامی نبوده و ورود به آن بسیار ساده و تنها از طریق تماس با فرمانداری امکان پذیر است و این جزیره با ظرفیت های موجود قابلیت تبدیل شدن به یک منطقه گردشگری را دارد.

رافتی گفت: در ابوموسی یک اقامتگاه بومگردی وجود دارد که مواجهه آن با گردشگر شبیه مواجهه با مهمان است. معماری این جزیره معماری موسوم به بوشهری (بناهای سفید و چوبی) است و تمام بناهای موجود در آن پس از انقلاب ساخته شده است. پیش از ساکن شدن افراد در این جزیره از آن برای چرای گوسفندان در فصولی از سال استفاده میشد و اقامتگاه موقت ساحلی بوده است. فرهنگ و زبان آن نیز بندری و هرمزگانی است. علت نامگذاری کتاب با عنوان «ایران نرسیده به امارات»، علاوه بر اشاره به موقعیت جغرافیایی جزایر سه گانه اشاره به این سه جزیره است که متعلق به ایران هستند و هرگز به امارات نرسید.