آیا هگمتانه روی جهانی شدن را می بیند؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست آمده، این پرسش مطرح می گردد که آیا هگمتانه روی جهانی شدن را می بیند؟

پنج سال پیش بود که 450 متر از «هگمتانه» آسفالت و بخش مهمی از پرونده ثبت جهانی همدان لکه دار شد. پس از این اتفاق که سالها دوستداران میراث فرهنگی، کارشناسان و رسانه ها را نگران کرد، برای حل چالش آسفالت در پرونده ثبت جهانی، راهکار معبرگشایی از مسیر پیاده راه به دباغ خانه و آهن فروش ها نسخه ای بود که اسفند 1400 و پس از چهار سال توسط میراث فرهنگی و شهرداری پیچیده شد.

خلاصه راه جایگزین در مسیر دباغ خانه پشت موزه منطقه غرب کشور برای دسترسی آهن فروشان تعیین و ایجاد شد و بالاخره 26 آبان سال جاری مدیرکل وقت میراث فرهنگی وعده داد آسفالت از سینه هگمتانه تا یک ماه آینده برداشته می شود، حالا از تحقق این وعده تنها کمی باقی مانده و خبری از جمع شدن آسفالت از هگمتانه و خودروهای سواری از میدان هفت تیر در ورودی هگمتانه یا همان کاندیدای ثبت جهانی نیست.

سوالی که این روزها ذهن کارشناسان حوزه میراث فرهنگی را درگیر و آنها را نگران کرده، این است که آیا با تداوم تردد خودرو در میدان ورودی هگمتانه و تبدیل شدن میدان هفت تیر به یک پارکینگ آشفته و ماندن آسفالت بر سینه هگمتانه امیدی به مهر تأیید گرفتن هگمتانه توسط ارزیابان یونسکو خواهد بود؟

هگمتانه آسفالت شد

«هگمتانه آسفالت شد» تیتر رسانه ها در 16 اسفند سال 96 بود. طبق اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پرونده ثبت جهانی هگمتانه دی سال 1401 به یونسکو ارسال می شود. این موضوع عنوان خبری است که حدود 56 ماه پس از آسفالت کردن بخشی از محوطه تاریخی هگمتانه اعلام شد. آسفالت شدن هگمتانه اقدامی بود که با طرح تبدیل شش رینگ تاریخی همدان به مرکزیت میدان امام (ره) به پیاده راه آغاز شد و یکی از نتایجش ایجاد راه ورودی با آسفالت از وسط محوطه هگمتانه برای وسایل نقلیه آهنگرانی بود که بازارشان در پشت هگمتانه قرار دارد.

در روز 16 اسفند سال 96 و همزمان با آسفالت شدن هگمتانه در واقع بخشی از محوطه تاریخی هگمتانه که قسمت مهمی از پرونده ثبت جهانی را به خود اختصاص میداد، پیش از آن که مورد کاوش و پژوهش قرار گیرد، آسفالت شد. این اتفاق حاصل نتیجه اعتراض کسبه بازار آهنگرها به استانداری در سالهای 95 و 96 بود، به دنبال این اعتراضات شورای تأمین استان همدان درخواست داد تا مسیری از عرصه 40 هکتاری هگمتانه برای عبور ماشین های کسبه این بازار قدیمی استفاده شود و سرانجام کارگران شهرداری همدان با حکم شورای تأمین استان، از صبح روز سه شنبه 15 اسفند سال 96 دست به کار شدند و از ابتدای جنوب غربی محوطه تاریخی هگمتانه یعنی نقطه ای که ورودی گردشگران این محوطه ارزشمند است، بخشی از هگمتانه را آسفالت کردند تا راه را برای ماشین آهن فروش های شهر همدان باز کنند!

بعد از آن اما همچنان صحبت هایی هر چند اندک برای جهانی کردن هگمتانه از سوی مسئولان شهری مطرح میشد. مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان همدان همان زمان درباره این اتفاق به رسانه ها گفت پیش از این و با بررسی معاون میراث فرهنگی کشور یک راه بینابینی که بحث نقل و انتقال داشته باشد را در کمیته تخصصی پایگاه ها مصوب کردیم اما متأسفانه بخشی از طرح که اجرا شد، براساس مصوب شورای تأمین استان و در مسیر دیگری که از داخل سایت محصور رد می شود، در حال انجام است. بارها و بارها اعلام کردیم و نظر کارشناسی دادیم که مخالف این کار هستیم اما متأسفانه شهرداری متراژی از عرصه تپه هگمتانه را آسفالت کرد و همین موضوع از شانس ثبت جهانی این محوطه کم می کند.

بخشی از پروژه پیاده راه سازی

به نظر می رسد میراث فرهنگی استان در سال 96 نتوانست در قبال این مصوبه کاری انجام دهد. ابتدا قرار بود، بخشی از پروژه پیاده راهی که شهرداری در خیابان اکباتان انجام می دهد و به ورودی تپه هگمتانه می رسد، به میراث فرهنگی واگذار شده و به تپه هگمتانه ضمیمه شود اما در کمال ناباوری محوطه هگمتانه طعمه لودر و مزین به تن پوش آسفالت شد. در عرصه تپه 3000 ساله که کاندیدای ثبت جهانی بود، بیل مکانیکی در محوطه حرکت میکرد و از بین رفتن آثار تاریخی این محوطه تمام نگرانی هایی بود که روز به روز بیشتر جان میگرفت.

اینگونه شد که بخش مهمی از هگمتانه به پارکینگ تبدیل شد و شرایط بیانگر آن بود که مدیران استانی وقت نتوانستند برای حل مشکل کمتر از 50 کسبه آهن فروش چاره ای بیندیشند و یک اثر تاریخی را آسفالت پوش کردند و با وجود اینکه این محوطه همچنان در فهرست موقت یونسکو به ثبت رسیده اما در این شرایط همه شانس ها برای ثبت جهانی هگمتانه از بین می رفت.

بالاخره بعد از گذشت 20 ماه ورق برای هگمتانه برگشت و ایجاد ستاد ساماندهی و آماده سازی هگمتانه برای ثبت جهانی موضوع جلساتی شد که با این هدف در استانداری همدان تشکیل میشد تا راهی را که یک سال و نیم قبل بدون توجه به درخواست ها و هشدارهای فعالان میراث فرهنگی در ورودی هگمتانه کشیدند و هگمتانه را قربانی طرح پیاده راه کردند، حذف کنند؛ راهی که هرچند آن را «موقتی» می دانستند و با هزینه کردن و آسیب زدن به بخش هایی از محوطه که هنوز اهمیت تاریخی آنها را بررسی نکرده بودند، مسیری ماشین رو برای ماشین ها و بارهای سنگین آهنگرها ایجاد کردند با این ایده که «به محض رسیدن اعتبار برای اجرای طرح تفصیلی و ایجاد مسیر اصلی خیابان جمع می شود.»

معبر گشایی برای ثبت جهانی تپه هگمتانه

22 اسفند سال 1400 بالاخره مدیریت شهری و میراث فرهنگی استان اقدام به ارائه راهکاری که اجرایی هم شد، برای حل و فصل جمع شدن آسفالت از سینه هگمتانه کردند و در نهایت معبرگشایی برای ثبت جهانی تپه هگمتانه محقق شد. براساس دستورات مدیران ارشد استانی و کشوری مقرر شد پیش از ورود ارزیابان یونسکو در مرداد سال بعد و ارسال پرونده در دی سال جاری، موانع ثبت جهانی رفع شود و به همین منظور کمیته ای به ریاست استاندار و قائم مقام معاونت عمرانی و حضور دستگاه های ذیربط از جمله شهرداری، فرمانداری و سایر دستگاه های خدمات رسان برای پیگیری موضوع تشکیل شد.

از آنجا که مهمترین مانع ثبت جهانی مربوط به گذر سواره رو از عرصه تاریخی محوطه هگمتانه است رفع این مشکل از جمله مواردی بود که به آن پرداخته شد و به همین علت موضوع در دستور کار قرار گرفت. رفع مانع ورود سواره رو به محوطه تاریخی در کنار تدارک تمهیدات و انجام پیش بینی های لازم برای تسهیل در رفت و آمد اهالی بازار و شهروندان در دستور کار قرار گرفت و برای انجام این موضوع حذف عرصه سواره رو از این محدوده ضروری به نظر می رسید.

براساس مقاله آیا هگمتانه روی جهانی شدن را می بیند؟ گفتنی است که همچنان مسیر تردد سواره رو بخشی از مسیر آهن فروشان دقیقا از عرصه هگمتانه و سایر تردد سواره روها از ادامه بلوار علویان به میدان هگمتانه و همچنین بخشی از پیاده راه اکباتان صورت میگیرد. برای ایجاد مسیرهای جایگزین جلسه راهبردی با حضور شهردار، معاون عمرانی استاندار، معاون شهرسازی و معماری شهرداری و مدیرکل میراث فرهنگی برگزار و مقرر شد مسیر جایگزین نقطه اتصال بین خیابان دباغ خانه و پیاده راه اکباتان و در ادامه آن مسیر دسترسی به بازار آهن فروشان باشد تا به ترتیب تردد سواره رو از عرصه هگمتانه حذف شود.

شهردار همدان در این باره معتقد بود این مسیر از سوی میراث فرهنگی به شهرداری پیشنهاد شد که بخشی از مسیر موجود و بخشی هم در اختیار میراث فرهنگی است و برای حل مشکل طرح نهایی ارائه شد که در جلسات مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

این طرح هم در شورای هماهنگی ترافیک شهرستان همدان در فرمانداری و هم شورای هماهنگی استان با ریاست معاونت عمرانی استاندار همدان مطرح و تصویب و مقرر شد شهرداری با همکاری میراث فرهنگی این مسیر را احداث کنند. شهردار همدان همچنین اعتقاد داشت طول این مسیر تقریباً 130 متر است که باید حد فاصل بین خیابان دباغ خانه تا ابتدای پیاده راه اکباتان احداث شود که بخش ابتدایی مسیر در کنار موزه میراث فرهنگی است که باید تعریض شود و ادامه مسیر بطور کامل خاکبرداری، زیرسازی و آسفالت ریزی صورت گیرد و نرده های میراث فرهنگی جابجا شود.

علاوه بر این برخی اقدامات جانبی از جمله آماده سازی مسیر، اصلاح هندسی تقاطع بلوار الوند و بلوار علویان برای دسترسی کامل انجام و برای حل مشکلات ترافیکی در این محدوده مقرر شد همکاری کامل مدیریت شهری، میراث فرهنگی و پلیس راهور در راستای بهبودی و تسهیل ترددها صورت بگیرد.

آسفالت در عرصه هگمتانه حذف می شود؟

خلاصه 26 آبان سال 1401 و پس از انتقادات متعدد رسانه ها درباره آسفالت عرصه هگمتانه که یکی از مهمترین چالش های پرونده ثبت جهانی این اثر است، مدیرکل میراث فرهنگی وقت استان اعلام کرد تا یک ماه آینده آسفالت حذف و سنگ فرش جایگزین آن می شود. تصمیم بر این شد که حذف آسفالت عرصه هگمتانه تا یک ماه آینده انجام گیرد و میدان هگمتانه و خیابان آسفالت منتهی به بازار آهن فروشان حذف شود. این تصمیمات در حالی گرفته شد که پرونده ثبت جهانی در مرحله ترجمه است و پس از ترجمه از سوی کارشناسان وزارتخانه آماده ارسال می شود.